ساخت یک آسمانخراش تکنیک‌های ویژه خود را می‌طلبد و اساس کار آن با احداث ساختمان‌های معمولی تفاوت‌هایی اساسی دارد. در دهه‌های ابتدایی قرن بیستم میلادی، بلندمرتبه‌سازی روشی ایده‌آل در شهرسازی شد و کم‌‌کم شهرهای بزرگ دنیا، صاحب آسمانخراش‌ها و برج‌های مرتفع شدند. در این میان، یک مهندس بنگلادشی‌الاصل نقشی بسیار حیاتی در ساخت آسمانخراش‌ها ایفا کرد تا جایی که به او لقب پدر «سیستم لوله‌ای» داده شد.
تولد در مستعمره
فضل‌الرحمان خان در روز سوم آوریل سال1929 در منطقه بنگلادش در هندوستان تحت استعمار انگلیس چشم به جهان گشود. پدرش عبدالرحمان‌خان، دبیر ریاضیات دبیرستان بود و در کنار آن کتاب نیز تالیف می‌کرد. او مدیر آموزش عمومی منطقه بنگال و پس از بازنشستگی به‌عنوان مدیر دانشکده جاگانات داکا مشغول به خدمت شد. درحالی‌که دنیا در آتش جنگ جهانی دوم می‌سوخت، فضل‌الرحمان‌خان این شانس را داشت که دوره دبیرستان خود را به پایان برده و وارد دانشگاه شود.
تحصیلات خارق‌العاده دانشگاهی
او در دانشگاه شیپور کلکته رشته مهندسی شهری خواند و توانست مدرک لیسانس خود را در این رشته دریافت کند. در سال1952با اخذ بورس تحصیلی راهی آمریکا و دانشگاه ایلینویز شد. ظرف 3سال، او 2فوق‌لیسانس در رشته‌های مهندسی سازه و مکانیک کاربردی و یک دکتری در رشته مهندسی سازه کسب کرد. بلندترین ساختمان‌ها در داکا، پایتخت بنگلادش در آن زمان، 3طبقه بودند و فضل‌الرحمان‌خان تا پیش از 21سالگی، هرگز یک آسمانخراش را از نزدیک ندیده بود.
ورود به بازار کار
او در سال1955به استخدام شرکت معماری SOM درآمد و کارش را در شیکاگو آغاز کرد. چندی بعد، خان روش‌ها و مفاهیم طراحی را برای استفاده کارآمد از مواد و مصالح در معماری ساختمان معرفی کرد. خان دریافت که ساختار قاب‌های فلزی سفت و سخت که مدت‌ها بر طراحی ساختمان بلند حاکم بود، تنها سیستم مناسب برای ساختمان‌های بلندمرتبه به‌حساب نمی‌آید. این نشانه آغاز دوره جدید در ساخت آسمانخراش‌ها بود. او طرح سیستم لوله‌ای را ارائه کرد و با آن انقلابی را در صنعت معماری ساخت آسمانخراش‌ها به‌وجود آورد. خان در طول دهه‌های1960و 1970 به‌خاطر طراحی‌هایش به‌شدت مورد توجه جامعه معماران و مهندسان سازه آمریکا قرار گرفت. او، برج‌های 100طبقه «جان هانکوک» و 110طبقه سیرز شیکاگو را طراحی کرد که از مشهورترین سازه‌های آمریکا هستند.
رکوردزنی
به گزارش همشهری، در سال1970، شرکت SOM کار ساخت برجی به ارتفاع 527متر را در شیکاگو آغاز کرد که طراح آن، کسی نبود جز فضل‌الرحمان خان که با تکنیک‌های ابتکاری‌اش توانست کار را به بهترین نحو ممکن به سرانجام برساند. برج سیرز (ویلیس) با 110طبقه در سال1973 به بهره‌برداری رسید و از آن سال تا سال1998، بلندترین سازه جهان محسوب می‌شد. خان معتقد بود که مهندس‌ها باید چشم‌انداز وسیع‌تری به زندگی داشته باشند؛ «انسان فنی نباید در فناوری خودش گم شود بلکه باید بتواند زندگی کند و شکرگزار باشد. زندگی، هنر، درام، موسیقی و از همه مهم‌تر مردم است.»
سیستم لوله‌ای
موفقیت بزرگ خان طرح سیستم لوله‌ای‌اش بود. در این طرح، ساختمان بر یک هسته مرکزی فولادی متکی نبود و قاب خارجی ساختمان، ایستایی آن را حفظ می‌کرد. چند دسته لوله به‌صورت عمودی این قاب را تشکیل می‌دادند که استحکام خاصی را به‌وجود می‌آوردند و از ساختمان در برابر توفان و زلزله محافظت می‌کردند. این طرح علاوه بر این مزایا، فضای بیشتری را نیز درون ساختمان پدید می‌آورد.
سایر طرح‌ها
خان غیر از طراحی برج‌هایی که از آنها نام برده شد، محصولات ویژه‌ای نیز در معماری خود دارد. ترمینال حجاج فرودگاه جده که در سال1981 به بهره‌برداری رسید در زمره کارهای بزرگ و مهم این معمار بنگلادشی‌الاصل قرار دارد. او همچنین ساختمان‌های دانشگاه عبدالعزیز در جده و آکادمی نیروی هوایی آمریکا در کلورادو را هم طراحی کرده است. فضل‌الرحمان‌خان در روز بیست‌وهفتم‌ماه مارس سال1982 به‌دلیل حمله قلبی دار فانی را وداع گفت.
بلندترین سازه جهان
در سال1970، شرکت SOM کار ساخت برجی به ارتفاع 527متر را در شیکاگو آغاز کرد که طراح آن، کسی نبود جز فضل‌الرحمان‌خان که با تکنیک‌های ابتکاری‌اش توانست کار را به بهترین نحو ممکن به سرانجام برساند
رکوردشکنی یک بنگلادشی
فضل‌الرحمان‌خان با ارائه سیستم لوله‌ای در ساخت آسمانخراش، تحول بزرگی را در معماری شکل داد
در همینه زمینه :
