افزایش خطر بروز سکته و سرطان با کبد چرب

محسن نصیری‌طوسی_عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

کبد چرب تجمع زیاد قطرات چربی در کبد است که سبب فشار به آن و آزردگی کبد می‌شود. کبد چرب صرفا بیماری کبدی نیست بلکه همه بدن را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. موضوع کبد‌چرب اهمیت آن درسلامت باید نگران‌کننده بر سیستم‌های قلبی و عروقی باشد. کبد‌چرب، علامتی است در داشبورد زندگی انسان که با دیدن آن پی‌می‌بریم که در بدن اتفاقاتی می‌افتد که بیشترین خطر آن متوجه سیستم قلب و عروق است. زمانی که متوجه چربی کبد می‌شویم، به این معنی است که بار چربی در بدن افزایش یافته و این سبب فشار به مویرگ‌های بدن و در نتیجه وقوع سکته می‌شود. تحقیقات نشان داده است که افرادی که با افزایش تجمع چربی در بدن خود روبه‌رو هستند، مستعدتر از دیگر گروه‌ها برای ابتلا به سرطان نیز هستند. از سوی دیگر، کبد هم ممکن است با چربی زیاد دچار نارسایی و ضعف و خستگی و کوچک‌تر از اندازه معمول شده و دچار نارسایی و سرطان کبد شود. یکی از علل اصلی سرطان کبد و ضرورت برداشتن و تعویض آن با کبد سالم نیز از همین موضوع نشأت می‌گیرد. بیماری‌های کبدی با یک تشخیص می‌تواند درمان شود اما وقتی سرطان در بدن رخ داد و سکته به وقوع پیوست، درمان آن تقریبا ممکن نیست یا به سختی امکان‌پذیر است و به این دلیل، باید پیشگیری از ایجاد کبد‌چرب در بدن را به‌صورت جدی مورد توجه قرار دهیم.

علل چرب شدن کبد 
در گذشته، بیماری‌های عفونی، تب‌دار و واگیردار شایع بود و با شناخت این بیماری‌ها توانست جلوی شیوع آن را بگیرد. علل بروز کبد‌چرب را می‌توان در3قسمت طبقه‌بندی کرد؛ اول زمینه‌های ذاتی و ارثی، دوم مقدار دریافت کالری در طول روز و سوم مقدار فعالیت بدنی که تا چه اندازه است. در عامل ژنتیک و ارث نمی‌توان موضوع را عوض کرد و تنها در مورد عوامل دوم و سوم می‌توان فعالیت کرد. اگر فردی عامل اول را داشته باشد و عوامل دوم و سوم را رعایت کند دچار مشکل نمی‌شود. متأسفانه در سبک زندگی فعلی، کالری به‌شدت بالاست و فعالیت بدنی به‌شدت کم است. هر غذایی که می‌خوریم و اضافه است چربی آن در کبد ذخیره می‌شود و تنها راه‌حل برای از بین بردن چربی‌ها در کبد، تغییر سبک زندگی و کنترل غذا و توجه به توصیه‌های غذایی و ورزشی است. وزن بدن نشان‌دهنده این است که آیا ما سبک زندگی درستی داریم یا نه؟ اگر به وزن بدن خود حساس باشیم و وزن بالا رفته باشد، یعنی اینکه فرد در حال حرکت به سمت کبد‌چرب است. بهتر است اینطور و به شکل عمومی باور کنیم که افراد لاغر کبد چرب نمی‌گیرند اما به شکل موردی این دسته از افراد هم ممکن است دچار کبد چرب شوند. اگر افراد لاغر دچار کبد‌چرب شوند، ناشی از زمینه‌های ارثی و ژنتیک است و این افراد باید مراقبت‌های خاص خود را انجام دهند.

کاهش وزن ناگهانی در بروز کبد چرب 
افراد باید حساسیت بالایی نسبت به وزن خود داشته باشند و بدانند که وزن ایده‌آل‌شان برای قدی که دارند چقدر است. متأسفانه این حساسیت در مردم وجود ندارد و بسیاری نمی‌دانند که وزن ایده‌آل برای آنها چند کیلوگرم است. باید به قد و وزن خود حساس باشیم و اجازه بالا رفتن وزن را ندهیم. به کسانی که وزن بالا دارند هم نباید تأکید کرد که وزن خود را کم کنند. افراد می‌ترسند و به دنبال کم کردن شدید وزن خود می‌روند. مردم باید به سبک زندگی خود توجه کنند و به ساعت غذا خوردن، مقدار آن و تحرک بدنی خود توجه داشته باشند و در این صورت به شکل مناسب و تدریجی وزن کاهش پیدا می‌کند. کاهش شدید وزن در یک‌ماه درست نیست و باید از مواد قندی طبیعی مانند خرما، کشمش، توت خشک و عسل طبیعی آن هم به اندازه منطقی استفاده و از خوردن مواد قندی دیگر خودداری کرد.

ساعت خوردن غذا را تغییر دهید 
بسیاری از مردم، غذا را در ساعتی مصرف می‌کنند که بعد از آن، هیچ تحرک بدنی‌ای ندارند و مثلا ساعت‌های پایانی شب شام خود را میل می‌کنند و بعد از آن به رختخواب می‌روند و هیچ تحرک بدنی ای ندارند. چنین موضوعی، منجر به تجمع چربی‌ها در بدن شده و استمرار آن منجر به بروز مشکل در بدن فرد می‌شود. بنابراین، تلاش کنید بعد از خوردن غذا حتما تحرک بدنی داشته باشید تا بخشی ازغذا هضم شده و از تبدیل شدن به چربی جلوگیری شود.

آب سرد و کبد چرب 
هیچ سند و مدرکی دال بر اینکه آب سرد منجر به بروز کبد چرب می‌شود وجود ندارد. این باور قابل‌قبول نیست. چای به تنهایی عامل مشکل نیست اما شکر، چای و قند و بیسکوئیت عامل بروز کبد‌چرب هستند. یک یا دو فنجان چای هم مشکلی ندارد و حتی قهوه بهتر از آن است و اثر بهتری بر بدن دارد اما، به شرط اینکه آن را معقولانه و به مقدار مناسب مصرف کنیم.