همشهری از بازار فرش تهران گزارش می‌دهد
زندگی با ماهانه 100هزار تومان
سهیلا وکیلی/ خبرنگار
قالی و قالیچه‌های بازار نیازی به تعریف ندارند. بازار امروز شلوغ نیست و به‌خوبی می‌توان گشتی در بازار فرش‌فروشی‌های تهران زد و دیدنی‌ها را دید و شنیدنی‌ها را شنید. با دوربین موبایل مشغول عکاسی از بازار فرش تهران می‌شوم. عکاسی از بازار با حضور مردان سالخورده غمگین همراه است که سکوت معنادار و سر به زیریشان بیشتر توجه آدمی را جلب می‌کند.عکاسی ادامه دارد تا اینکه یکی از آنان اعتراض می‌کند و می‌گوید چرا از آنان عکس می‌گیرم، بروم و از پولدارهای خوش‌تیپ بازار عکاسی کنم.
می‌گویم خبرنگارم و می‌خواهم از حال و روز فرش و قالی‌بافان تهران و شهرستان‌ها بنویسم که سرش را بالا می‌گیرد، نگاهم می‌کند و می‌گوید: بنویس گاهی خانواده‌های ما با ماهی 100هزار تومان زندگی می‌کنند.
قالی‌بافان به «نان شب» محتاجند
خلیل امانی، از کارآفرینان قدیمی بازار فرش تهران است. او از شهرستان بناب استان آذربایجان‌شرقی به تهران آمده تا قالی ابریشم دستباف قالی‌بافان تبریزی را بفروشد. او درخصوص بازار خریدوفروش فرش ابریشم می‌گوید 20سال است که کارآفرین حوزه فرش است. او 20سال است که نخ، رنگ، دار و نقشه قالی را دست قالی‌بافان تبریزی می‌دهد و با توجه به پیشرفت کار به قالی‌بافان روستاها دستمزد پرداخت می‌کند. می‌گوید 3سال طول می‌کشد تا قالی تمام ابریشم 9متری تمام بشود و به‌رغم کار سنگین بافت قالی، قالی‌بافان روستایی به نان شب خودشان محتاج هستند. او می‌گوید: برای تمام کردن یک قالی ابریشم 9متری علاوه بر 3سال زمان، 10میلیون تومان نیز باید هزینه مواداولیه بپردازد. در ادامه به هر قالی‌باف بین 10 تا 20 میلیون تومان با توجه به پیشرفت کار دستمزد بپردازد و در پایان قالی را برای فروش به تهران بیاورد. او در ادامه سخنان خود اشاره‌ای به شرایط سخت قالی‌بافان روستاهای شهرستان تبریز و بناب دارد و می‌گوید: همین فرش اکنون به‌رغم تمام زحمات و زیبایی که دارد خریدار ندارد، حال‌آنکه قالی‌بافان روستایی با توجه به شرایط بد کشاورزی چشم‌انتظار دستمزد حاصل از فروش فرش برای گذراندن زندگی خودشان هستند.این کارآفرین حوزه فرش ادامه می‌دهد: بسیاری از قالی‌بافان در روستاها اراضی کشاورزی خودشان را به‌دلیل خشکسالی از دست داده‌اند و قالی‌بافی تنها راه درآمد آنان محسوب می‌شود که در شرایط فعلی به‌دلیل رکود حاصل در بازار فرش این وسیله ارتزاق را نیز از دست داده‌اند. او اضافه می‌کند قالی‌بافان بسیاری هستند که به او مراجعه می‌کنند و حاضر هستند صرفا به‌دلیل اینکه بیکار نباشند یا وسیله امرارمعاش داشته باشند به‌جای 10میلیون با 5میلیون نیز برایش فرش و قالی ببافند حال‌آنکه فرش و قالی بازاری ندارد و او نیز نمی‌تواند به کسی کاری سفارش بدهد؛ چراکه فرشی به فروش نمی‌رود و او نیز نمی‌تواند سفارش بگیرد پس قالی‌باف نیز بیکار می‌ماند. او خودش را در برابر التماس بسیاری از قالی‌بافان عاجز می‌داند و از گله و گریه‌های قالی‌بافان به ما می‌گوید و می‌افزاید: من 20سال پیش با 30نیرو کار قالی‌بافی و فروش فرش را شروع کردم و اکنون پس از گذشت 20سال به‌جای آنکه 300نیرو داشته باشم با تعدادی اندک از قالی‌بافان از روستاهای بناب و تبریز که هر روز نیز از تعداد آنها کاسته می‌شود به این کار ادامه می‌دهم. او از وضعیت مالی و روحی بسیار تلخ قالی‌بافان شهرستان با تعبیر « قالی‌بافانی که برای کار التماس می‌کنند» یاد می‌کند و به خبرنگار همشهری می‌گوید: دولت در ابتدا نسبت به بیمه و پوشش تأمین اجتماعی بسیاری از قالی‌بافان اقدام کرد اما این در شرایطی است که آنها حتی به نان شب خودشان محتاجند در ادامه پولی نداشتند که برای پرداخت مابقی بیمه‌های خودشان اقدام کنند ازاین‌رو بیمه آنها نیز قطع شد.
مشکل امروز و دیروز نیست
خلیل نیشابوری، تاجر و صادرکننده فرش هم می‌گوید: این مشکلی نیست که اکنون بتوان به آقای نوبخت گفت تا ایشان در دولت یا هیأت دولت مطرح کنند و با طرح قانونی بتوان این مشکل را پایان داد. او معتقد است که این مشکل به اقتصاد کلان کشور بازمی‌گردد و تا زمانی که ارز از ثبات لازم در بازار برخوردار نشود این مشکل کماکان ادامه خواهد داشت.
او درخصوص دلایلش از ثبات بازار ارز و بازار فرش در ایران می‌گوید: کار اصلی من صادرات است و در صادرات فرش نیز تمامی مبادلات با دلار انجام می‌شود این در حالی است که شما با دلار4500 تومان امروز معامله‌ای را انجام می‌دهید که فردا صبح نرخ دلار مجدداً تغییر کرده است.
این تاجر فرش می‌گوید: من از خریدار یا توریست کشور چین یا ژاپن به تعدادی خاص و برای مدت‌زمانی خاص سفارش فرش ابریشم می‌گیرم و قرار می‌شود که مثلاً طی یک سال فرش را به آنان تحویل بدهم لذا من با این کارآفرین برای همان‌ماه با متری 50هزار تومان با دلار همان روز وارد قرارداد می‌شوم در حالی که روز اول من با نرخ دلار به میزان مشخصی نسبت به خرید پشم و نخ و ابریشم اقدام می‌کنم اما به فاصله یک‌ماه بعد پشم و نخ ابریشم گران و گران‌تر می‌شود چراکه نرخ دلار تغییر کرده است و بسیاری از نخ‌ها و رنگ‌ها یا حتی پشم از خارج وارد شده است و هرگونه تغییر ارز در قیمت تمام‌شده خرید مواداولیه تأثیر گذاشته است لذا ادامه این کار برای من به‌عنوان یک صادرکننده و برای ایشان به‌عنوان یک تولیدکننده مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود هرچند که اتمام یک قالی ابریشم 9متری 3سال زمان خواهد برد و طی این 3سال با این شرایط دلار می‌بینید که چه اقلامی تحت‌تأثیر همین تغییرات نرخ ارز قرار می‌گیرد. حتی قندوشکر قالی‌باف نیز گران می‌شود. برای قالی‌باف نیز پس از 3سال مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.نیشابوری به‌ضرورت تأمین مواداولیه و نیاز به بازار واردات می‌گوید و می‌افزاید: زمانی فرش ایرانی یک جنس کاملاً ایرانی بود چراکه از «ب» بسم‌الله تا «ت» تمت آن از بازار داخل تأمین می‌شد اما اکنون بسیاری از مواداولیه پشم یا رنگ و نخ از چین یا کره وارد می‌شود لذا نوسانات بازار ارز در قیمت تمام‌شده جنس تأثیر خواهد داشت حال‌آنکه در این بازار زمان و قیمت تمام‌شده محصول برای ما از اهمیت خاصی برخوردار است. او در ادامه در پاسخ به چگونگی سلیقه و ذائقه مشتریان بین‌المللی به ما می‌گوید: تاکنون آمریکای جهانخوار آشغال‌ترین فرش ایرانی را نیز خریده و کشتی کشتی به آمریکا برده است اما کشوری چون ژاپن فقط خریدار فرش‌های ابریشم و گران‌قیمت ایرانی بوده است. این تاجر ایرانی در ادامه اشاره‌ای به فرش‌های پارچه‌ای بزرگ ایرانی دارد و می‌گوید عربستان بزرگ‌ترین خریدار فرش‌های پارچه‌ای بزرگ ایرانی است که اکنون مدت‌هاست به‌دلیل ماجرای حمله به سفارت عربستان با ایران هیچ‌گونه تعامل و تجارتی ندارد و بازار فرش‌های پارچه‌ای بزرگ ایرانی دچار مشکل شده است. ازاین‌رو بخش عمده‌ای از بازار فرش ایرانی متأثر از سیاستگذاری‌های سیاستمداران ایرانی است.
دولت از کارگاه‌های قالی‌بافی حمایت کند
خلیل نیشابوری از صادرکننده‌های فرش ایرانی در حالی به موضوع خریداران فرش‌های پارچه‌ای بزرگ ایرانی و حاشیه‌های خریدوفروش فرش ایرانی توسط دلالان دوبی و اولویت‌های زمان و شیوه حواله‌جات بانکی برای مبادله ارزی میان 2 کشور اشاره دارد که برخی قالی‌بافان این بازار در گوشه‌ای از بازار کز کرده و منتظر مشتریان داخلی یا خارجی روی فرش‌های رنگارنگ و البته گران‌قیمت یا با یکدیگر در حال گپ و گفتند یا ناراحت نظاره‌گر مشتریان. این تاجر فرش ایرانی معتقد است: دولت ابتدا باید مشکلات کشاورزان را در اولویت قرار دهد تا قالی‌بافی در کنار کشاورزی شغل دوم این قشر محروم باشد و سپس با تشکیل کارگروه‌ها و اقدامات لازم در بخش بیمه و بهداشت قالی‌بافان دایره چتر حمایتی خود را از قالی‌بافان گسترش بدهد.
