توسعه علوم انسانی و افزایش قدرت نرم

ایمان مهدی‌زاده ـ  پژوهشگر توسعه پایدار

هویت‌سازی‌ از شاخصه‌های قدرت نرم به‌حساب می‌آید و کشورهای توسعه یافته برای تقویت این بخش، آموزش را به‌عنوان رکن اصلی، مدنظر قرار داده و در این زمینه سرمایه‌گذاری طولانی مدت انجام می‌دهند. بازگشت سرمایه در توسعه قدرت نرم به‌صورت نسلی محاسبه می‌شود، اما در کشورهای توسعه نیافته، سودآوری اقتصادی در اولویت قرار می‌گیرد. شاید این مجموعه‌ها به سود اقتصادی برسند اما به‌طور مسلم در بخش تولید هویت واحد، نتیجه درخوری نمی‌گیرند. ایجاد سرمایه‌ای که توسط آموزش، دارای ارزش افزوده شود به قدرت نرم می‌انجامد. این روزها قدرت نرم که حاوی سرمایه‌های عظیم اجتماعی است یکی از بزرگ‌ترین ابزارها و دستاوردهای دولت‌ها برای هماهنگی در برنامه‌ریزی‌های متعدد خرد و کلان به‌حساب می‌آید. مرمت و کسب درآمد از بافت‌های فرسوده شهرها تا نوسازی روستاها بر مبنای معماری پایدار است که می‌تواند با جذب گردشگران، جوامع را از درآمدهای پایدار برخوردار کند. هویت‌سازی‌، رکنی اساسی در افزایش سرمایه اجتماعی و قدرت نرم به شمار می‌آید. لذا توسعه علوم انسانی می‌تواند نقش مهمی در این حوزه ایفا کند. اخبار تبلیغی زیادی از معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری، بابت حمایت از انواع استارتاپ‌ها در رسانه‌ها به چشم می‌آید، اما روند کند اداری و شیوه ملال‌انگیز بوروکراسی با منویات مورد نیاز جامعه، همخوانی ندارد. در مسیر توسعه علوم انسانی، موانعی در مسیر قرار دارد که «نه‌گفتن» و ذی‌قیمت دانستن وقت کارآفرینان این حوزه، ارزشمندتر است تا آنها را سرگردان کرده و بین ستادهای مختلف پاس داد. ستاد فناوری‌های نرم و هویت‌ساز در معاونت علمی فناوری تشکیل شده که ملاک و معیار توسعه استارتاپ‌های این عرصه را تشخیص بدهد، اما با گذر تند زمان و روند کند اداری، افراد و گروه‌های زیادی را مایوس و از گردونه کارآفرینی دور می‌کند. با شرایط اقتصادی موجود و کاهش سرمایه اجتماعی، بحرانی با عنوان «بی‌هویتی» نسل جوان را تهدید می‌کند که موجب کاهش قدرت نرم کشور می‌شود.