استقبال خونین از میهمان عراق

سیاوش فلاح‌پور ـ خبرنگار

«میهمان ویژه‌ای در راه فرودگاه بغداد است». رصد حرکت نیروهای حشد شعبی در ساعات پایانی روز پنجشنبه این را نشان می‌داد؛ از حرکت رئیس تیم تشریفات به سوی فرودگاه گرفته تا انتقال همزمان برخی فرماندهان حشد شعبی. مجاهدین عراقی برای استقبال از میهمانی عزیز آماده بودند، اگرچه این آمادگی تنها به نیروهای حشد محدود نمی‌شد و نیروهای دیگری نیز در سکوت، تمام این تحرکات را زیرنظر داشتند. به این ترتیب 3خودروی متعلق به تیم تشریفات حشد شعبی که از ساعاتی پیش در فرودگاه بین‌المللی بغداد حضور داشتند، دقایقی پس از فرود هواپیمایی که از دمشق عازم عراق شده بود،  فرودگاه را ترک کردند. مقصد این 3 خودرو کجا بود؟ میهمانان چه پیامی با خود به بغداد آورده بودند و قرار بود در فردای این سفر چه تحولاتی رخ دهد؟ سرنوشت، پاسخ تمام این سؤالات را تا ابد به معمایی مبهم تبدیل کرد، چراکه 3خودروی یادشده تنها دقایقی بعد از خروج از فرودگاه در جریان دو حمله هوایی، مورد هدف قرار گرفتند و همه سرنشینانشان به شهادت رسیدند. این حملات ابتدا توسط هلی‌کوپترهای آپاچی و در ادامه از سوی چند پهپاد که بر فراز منطقه حضور داشتند، صورت گرفت و در نتیجه آن چندین تن از فرماندهان مقاومت اسلامی و در راس آنها سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران همچنین حاج ابو مهدی المهندس، جانشین فرمانده حشد شعبی عراق  شهید شدند.

سیر تحولات
حملات اولیه از طریق هلی‌کوپتر به‌خودروهایی که هنوز در نزدیکی فرودگاه قرار داشتند، منجر به وقوع چند انفجار در محیط داخلی فرودگاه نیز شد، چرا که یکی از سالن‌های انبار فرودگاه مورد اصابت موشک‌های آمریکایی قرار گرفت. این انفجار، توجه رسانه‌ها و منابع محلی را به سوی فرودگاه بغداد جلب کرد. درحالی‌که هنوز اطلاعات روشنی از جزئیات حادثه در اختیار افکار عمومی قرار نگرفته بود، منابع محلی از حرکت گسترده نیروهای آمریکا به سوی فرودگاه بغداد خبر دادند؛ طوری که محیط فرودگاه به‌طور کامل در محاصره این نیروها قرار گرفت.
در این میان ناگهان شبکه المیادین (نزدیک به حزب‌الله لبنان) در  خبری فوری به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که در میان سرنشینان خودروهای تشریفات، دو شخصیت مهم حضور داشته‌اند. این خبر کوتاه موجی از واکنش‌ها و البته نگرانی‌ها را درباره سلامت فرماندهان عالی رتبه مقاومت اسلامی به‌دنبال داشت. اگرچه شبکه المیادین در ادامه به دلایلی نامشخص این خبر را از صفحه تلویزیون خود حذف کرد، اما با گذشت زمان چند منبع عراقی لیستی اولیه را از شهدای حادثه فرودگاه منتشر کردند؛ لیستی که در آن نام برخی فرماندهان و مقامات حشد شعبی، ازجمله محمد رضا الجابری، مسئول تیم تشریفات این سازمان دیده می‌شد. با این حال خبری از نام فرماندهانی همچون ابو مهدی المهندس یا حاج قاسم سلیمانی در آن نبود. در پی این خبر، شبکه المنار به نقل از خبرنگار خود در عراق خبر شهادت این 2نفر را تکذیب کرد. بسیاری از رسانه‌ها این تکذیب را منعکس کردند. اگرچه این تکذیب و آسودگی خاطر از سلامت جان فرماندهان مقاومت چندان به طول نینجامید؛ چرا که شبکه المیادین مجددا خبر خود را بازنشر کرد، این بار درحالی‌که نشانه‌های بیشتری از شهادت سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس نمایان شده بود. به فاصله دقایقی بعد از باز نشر خبر المیادین، به‌تدریج تصاویری از پیکر شهدا از محل حادثه در اختیار رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت که تمام شایعات را تأیید می‌کرد.
سرانجام  صبح روز گذشته، پنتاگون با انتشار بیانیه‌ای رسما مسئولیت این عملیات را بر عهده گرفته و اعلام کرد، ترور فرماندهان مقاومت با دستور ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا صورت گرفته است. این حادثه بعد از مجموعه تحولات خشونت‌باری رخ داد که طی هفته‌های گذشته ثبات و امنیت داخلی عراق را تحت الشعاع قرار داده ‌بود؛ از حمله راکتی به پایگاه میزبان نظامیان آمریکایی در کرکوک (موسوم به k1) که منجر به قتل یک پیمانکار پنتاگون شد تا حمله هوایی به 5پایگاه حشد شعبی در مرز عراق و سوریه (محور القائم - البوکمال)، هجوم به سفارت آمریکا در بغداد و اعزام چندین هزار سرباز و چندین دریادار آمریکایی از کویت و عربستان سعودی به عراق.
بخش عمده جریانات سیاسی و مذهبی عراقی درپی این حادثه علیه اقدام غیرقانونی آمریکا موضع‌گیری کرده‌اند؛ از عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر موقت عراق تا محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان، مقتدی صدر، عمار حکیم، مرجعیت نجف و... اگرچه در این میان واکنش برخی احزاب (جریان صدر) و همچنین مرجعیت تا حدودی معتدل و بر محور دعوت جامعه به آرامش بود اما از سوی دیگر، احزاب شیعی نزدیک به حشد شعبی علنا پایگاه‌های آمریکا را تهدید به حمله نظامی مستقیم کرده‌اند.
با این حال فضای خیابانی و شبکه‌های مجازی این کشور بسیار ملتهب است و هنوز مشخص نیست واکنش قطعی این کشور به ترور فرماندهان مقاومت در بغداد توسط آمریکا چه خواهد بود.



جریانات سیاسی عراق برای تصمیم بزرگ در پارلمان آماده می‌شوند




پس از حادثه فرودگاه بغداد و شهادت فرماندهان مقاومت، دسترسی به چهره‌های سیاسی عراقی کار آسانی نیست؛ چهره‌هایی که بخش عمده روز جمعه را پشت درهای بسته برای رایزنی و تصمیم‌گیری درباره واکنش‌ها به اقدام آمریکا گذراندند. در این میان اما موفق شدیم با شیخ حمید معله الساعدی، رئیس مجمع عمومی جریان حکمت ملی و از سران این جریان گفت‌وگویی کوتاه داشته باشیم: 
  حادثه فرودگاه بغداد را چگونه ارزیابی می‌کنید و از دید شما، واکنش جریانات سیاسی عراق به این حادثه چه خواهد بود؟
ترور فرماندهان مقاومت توسط آمریکا اقدامی جنایت‌کارانه و شنیع بود که از سوی بالاترین مراکز تصمیم‌گیری در عراق قویا محکوم شده است. آمریکا با این اقدام به روشنی در امور داخلی عراق دخالت کرد و حاکمیت ملی این کشور را زیر پا گذاشته است. بدون شک تبعات و پس لرزه‌های این حادثه برای منطقه و عراق بسیار بزرگ خواهد بود. اکنون نیروهای سیاسی عراقی مشغول رایزنی‌ها و نشست‌های داخلی با یکدیگر هستند که نتایج آن به امید خدا در جلسه فردای پارلمان (امروز، شنبه) منعکس خواهد شد. انتظار می‌رود در جریان این جلسه مطالبات اساسی، ازجمله عدم‌پذیرش حضور نیروهای آمریکا در عراق و حتی   بازنگری در توافق‌های موجود میان دو کشور به‌طور جدی مورد بررسی نمایندگان مردم قرار گیرد.
  واکنش‌های مردمی در عراق چگونه بوده است؟
این حادثه اقدامی تحریک‌آمیز علیه مردم عراق بود و آنان را به‌سختی آزرده است؛ به‌ویژه آنکه این 2شهید بزرگوار، حاج ابومهدی المهندس و حاج قاسم سلیمانی جایگاه خاصی نزد ملت عراق داشتند چرا که حقیقتا نقش مهمی در آزادسازی خاک عراق از سیطره گروه تروریستی داعش ایفا کرده بودند و مردم عراق این واقعیت را فراموش نخواهند کرد.
  از دید شما آیا واقعا پارلمان موفق به اتخاذ چنین تصمیمی خواهد شد و در این صورت، آیا آمریکا به سادگی آن را می‌پذیرد؟ 
رمز این رویکرد اتحاد است، اگر پارلمان عراق با وحدت و با حمایت کرد و عرب، سنی و شیعه این قانون را به تصویب برساند آمریکا حقی برای مخالفت با آن ندارد. این مسئله به تصمیم مردم عراق و نمایندگانشان در پارلمان بر‌می‌گردد. اما آری، ممکن است سختی‌هایی در مسیر اتخاذ یک موضع واحد در قبال این حادثه وجود داشته باشد، چرا که چشم‌اندازها و دیدگاه‌های مختلفی در پارلمان عراق وجود دارند.




مکث
ابو مهدی المهندس که بود؟




جمال جعفر ابراهیم، مشهور به ابو مهدی المهندس (به‌دلیل رشته تحصیلی‌اش) که روز گذشته در 66سالگی به شهادت رسید از متولدین شهر بصره در جنوب عراق است. پدر او عراقی و مادرش ایرانی بود. جمال پس از پایان تحصیلات دانشگاهی در رشته مهندسی به حزب الدعوه (شیعیان اسلامگرا) پیوست. مدت زمان زیادی از آغاز فعالیت‌های حزبی و سیاسی او به‌دنبال برقراری حکومتی اسلامی و دمکراتیک در کشورش  نمی‌گذشت که صدام حسین از طریق کودتایی خونین به قدرت رسید و جمال نیز همچون بسیاری دیگر از همفکران خود ناچار به ترک عراق شد. مقصد مهندس جوان و مبارز کویت بود، کشوری که شاهد تشدید تنش‌ها میان نیروهای اسلامگرای مبارز با قدرت‌های غربی حامی دیکتاتورها در خاورمیانه بود. در جریان همین تنش‌ها بود که حزب‌الدعوه با محوریت چهره‌هایی ازجمله جمال، عملیات حمله به سفارت‌های آمریکا و انگلیس را طراحی و اجرا کرد. نام حاج ابو مهدی المهندس از همان سال‌ها وارد لیست‌های سیاه سازمان‌های اطلاعاتی غربی شد و تحت تعقیب قرار گرفت، اما او با استفاده از گذرنامه پاکستانی موفق به فرار از کویت به مقصد ایران شد و تا زمان سقوط صدام، میان کشورهای ایران، سوریه و حتی گاها لبنان در رفت‌وآمد بود.
حاج مهدی به‌دلیل مهارت‌های نظامی و چریکی ویژه‌اش در سال1987 رسما فرمانده سازمان نظامی بدر شده و در جریان تجاوز نظام صدام به ایران در کنار مجاهدین ایرانی به نبرد علیه ارتش بعث پرداخت. او بعد از سقوط  صدام باری دیگر به کشورش بازگشته و در نخستین انتخابات پارلمانی این کشور در لیست انتخاباتی نوری مالکی نامزد شد و با وجود آنکه رأی قابل توجهی آورد اما مجددا از سوی نیروهای آمریکایی تحت تعقیب قرار گرفت و عراق را ترک کرد. سال2014 و سقوط موصل به‌دست داعش، نقطه تحول جدیدی در حیات این مجاهد عراقی بود. او به همراه سایر همرزمانش در پی فرمان جهاد مرجعیت نجف، سازمان حشد شعبی (بسیج مردمی) برای مقابله با تروریسم داعشی را تشکیل دادند. او بار دیگر برای امنیت و آزادی عراق وارد میدان شد و نزدیک به 4سال در جبهه‌های مختلف علیه نیروهای قدرتمند داعش در خطرناک‌ترین میادین حضور داشت. با پایان جنگ با داعش، برخی فرماندهان نظامی حشد شعبی تلاش کردند با ورود به میدان سیاست راه خود را ادامه دهند و مانع از تکرار حوادثی چون ظهور داعش یا جنگ داخلی شوند، با این حال ابومهدی ترجیح داد همچنان در کسوت فرمانده نظامی به دفاع از امنیت کشورش بپردازد؛ راهی که سرانجام در ادامه آن به شهادت رسید.
در جریان حمله هوایی آمریکا به کاروان تشریفات حشد شعبی، علاوه بر حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، چند تن دیگر از مجاهدان عراقی، ازجمله محمدرضا الجابری (رئیس تیم تشریفات)، حسن عبد الهادی، محمد الشیبانی و حیدر علی نیز به شهادت رسیدند. همچنین اخبار   برخی رسانه‌ها مبنی بر شهادت شخصیت‌های لبنانی (مشخصا شیخ نعیم قاسم، جانشین دبیرکل حزب‌الله و شیخ محمد الکوثرانی، مسئول پرونده عراق در حزب‌الله) در این حمله کاملا کذب بوده است و هر دوی این شخصیت‌ها در هنگام وقوع حادثه در بیروت بوده‌اند.