دنیای دوقلوها را محصور نکنیم

سیما زراعتی_روانشناس بالینی

حتما شما هم با دیدن دو کودک به‌اصطلاح دوقلو در خیابان، پارک یا مهمانی به وجد آمده‌اید. از پوشیدن لباس‌های مشابه‌شان خوشتان آمده و برای لحظه‌ای محو دیدنشان شده‌اید. 
دنیای دوقلوها پر از جذابیت‌های زیبا برای والدین و اطرافیان است  و این جذابیت‌ها در دوره شکل‌گیری شخصیت دوقلو‌ها در اوج است. نکته‌ای که در این میان گاه بدان توجه نمی‌شود چگونگی رفتار با این کودکان است؛ بچه‌هایی که گاه به اشتباه از سوی اطرافیان به‌عنوان «دو‌قلوها» خوانده می‌شوند، غافل از اینکه اینگونه خطابه‌ها چه تأثیر منفی‌ای می‌تواند در روحیات آنها داشته باشد. در واقع ما با اینگونه خطاب کردن آنها بدون اینکه عمدی در کار باشد دیواری میان دنیای آنها و دنیای دیگر افراد جامعه کشیده‌ایم و با زبان بی‌زبانی می‌گوییم شما با همه فرق دارید! تأکید ما بر دوقلو بودن این کودکان تنها در لفظ و کلام‌مان خلاصه نمی‌شود بلکه در رفتارمان هم به وفور دیده‌می‌شود؛ به‌خصوص از سوی والدین؛ اصرار بر پوشیدن لباس‌های مشابه و اصرار بر خرید اسباب بازی‌های مشابه بدون اینکه توجه کنیم دوقلوها هم انسان‌هایی با تفاوت فردی و روحی هستند. وقتی 2کودک از لحظه تولد درمی‌یابند که باید مشابه هم باشند، مشابه هم لباس بپوشند و دارای اسباب‌بازی‌های مشابه و مشترک باشند شروع می‌کنند به پیچیدن پیله تنهایی به دور خود و این موضوع روند رشد استقلال عاطفی‌شان را به تعویق می‌اندازد.
 شاید یکی از علل عمده کند بودن روند تکلمی دوقلوها همین باشد. در فرزندان یک‌قلو آنها حرف زدن و تمرین‌کردن سخن گفتن را از والدین می‌آموزند اما در میان دوقلو‌ها اینگونه نیست. آنها حرف‌زدن را از یکدیگر می‌آموزند و این باعث می‌شود تا روند تکلمی دوقلوها در مقایسه با تک‌قلو‌ها کند‌تر باشد.
یکی دیگر از مشکلاتی که کودکان دوقلو در خانواده با آن روبه‌رو می‌شوند توجه کمتر والدین به آنهاست! اشتباه نکنید منظور بی‌توجهی عمدی والدین به کودکان نیست، منظور زمان کمتری است که والدین می‌توانند در طول روز برای آنها داشته باشند. برای درک بهتر این سخن بهتر است این شرایط را درنظر بگیرید، خانواده‌ای  که یک کودک دارد و در طول شبانه‌روز یک ساعت زمان می‌گذارد اما این شرایط در خانه‌ای که دو‌قلو دارد یکسان نیست؛ چرا‌که والدین این خانه تنها می‌توانند نیم‌ساعت برای کودکان خود به‌طور مساوی وقت بگذارند. برای جبران این کمبود، والدین اولا باید به موضوع آگاه بوده و بعد برای جبرانش قدم بردارند. از هر فرصتی برای گذران وقت با فرزندانشان استفاده کنند.
حتما برای آنها که در خانه دوقلو دارند اتفاق افتاده است که وقتی یکی از آنها شروع به بهانه گرفتن و گریه کردن می‌کند قل دیگر هم بعد از اندک زمانی به تقلید از او شروع به گریه کردن می‌کند. چه باید کرد که این اتفاق نیفتد؟ پدر و مادرها باید آگاه باشند که با توجه به‌وجود برخی رفتارهای حسادتی دوقلو‌ها ابتدا سراغ آن کودکی بروند که ساکت است. حرکت والدین به سمت کودکی که گریه می‌کند خودبه‌خود موجب تشویق قل دیگر به گریه کردن برای جلب‌توجه والدین است.
هرگز دوقلوها را با هم مقایسه نکنید. مقایسه دوقلوهایی که از ابتدای تولد شباهت‌هایشان مورد‌توجه و تقویت قرار گرفته دستاوردی جز احساس تبعیض بین آنها ندارد. گاهی این تبعیض‌ها را ما ناخواسته در میان دوقلوها ایجاد می‌کنیم، آن هم در قالب محبت‌های مادرانه و پدرانه‌مان. حتما می‌پرسید چطور؟ همین که یکی را «قهرمان من» خطاب می‌کنید دیگری را « زیبای من». تفاوت برچسب‌هایی که شما بر فرزندان دوقلوی خود می‌زنید حس تبعیض را در آنها تقویت می‌کند. همه اینها موارد ظریف و حساسی است که شاید در سایه نبود کتاب‌های آموزشی و علمی درباره نحوه تربیت و برخورد والدین و اطرافیان با دوقلوها شاهدشان هستیم. فقر فرهنگی ما در این حوزه باعث شده تا در شرایطی که پیرو بالارفتن سن ازدواج و استفاده از روش‌های نوین بارداری شاهد افزایش دوقلو‌زایی و چندقلو‌زایی در کشور هستیم متأسفانه خانواده‌ها با مشکلات بسیاری در نحوه ارتباط با فرزندان خود روبه‌رو باشند.
دوقلوها امروز نیازمند باور شخصیت و استعدادهای فردی خود از سوی خانواده و اطرافیان هستند. آنها نیاز دارند توانایی‌های فردی‌شان فارغ از یکدیگر از سوی والدین پذیرفته شود تا اجازه یابند در عرصه اجتماعی دنبال آرزوهای فردی‌شان بروند. باید بپذیریم که دوقلوها به واسطه بزرگ شدن با هم افراد اجتماعی موفقی هستند که اگر اجازه ورود تنهایی به دنیای شخصی‌شان را داشته باشند می‌توانند استعدادهای خود را بهتر بروز دهند.