نتیجه کار نهادهای مسئول، در حوزه کودکان کار صحنه‌های دلخراشی از آسیب‌های اجتماعی است
وظایف فرومانده نهادهای 14گانه
پریسا امیرقاسم‌خانی _ خبر‌نگار
در ایران چه سازمان‌ها و نهادهایی مسئول کودکان کار در خیابان هستند؟ براساس آخرین پژوهش‌های انجام شده در حوزه کودکان کار، 14نهاد در شرح وظایف خود مسئول هستند. برخلاف تصور عموم، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیشترین تعداد وظایف را بر عهده دارد و بعد از آن بهزیستی در رتبه دوم است، ولی ما همچنان، هر روز شاهد کودکان کار در سطح خیابان‌ها هستیم؛ کودکانی که حتی نمی‌توان درباره رشد فزاینده آنها در سطح شهر آمار مشخصی ارائه داد. چون درباره این کلونی از جمعیت ایران، به‌علت نبود شناسنامه و مجهول‌الهویت بودن و مهم‌تر از همه نبود بانک اطلاعاتی آسیب‌های اجتماعی، آمار مشخصی وجود ندارد. هر چند که رشد تورم در کشور و بحران‌های اقتصادی بیانگر رشد آماری این گروه در جامعه است. در آخرین آمارها، کارشناسان تعداد کودکان کار را بیش از 3 تا 7میلیون نفر و مرکز آمار وزارت کار ایران، نیم‌میلیون نفر اعلام کرده‌اند.
وظایف نهادهای درگیر کودکان کار
نیروی انتظامی
برقراری امنیت
جلوگیری از اذیت و آزار کودکان خیابانی
تعیین تکلیف کودکان خیابانی بزهکار
وزارت دادگستری
صدور مجوزها و احکام قضایی
ارائه مشاوره‌های حقوقی
شهرداری
تخصیص و تجهیز فیزیکی برای اجرای مراحل ساماندهی
تامین امکانات مورد نیاز ساماندهی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
هماهنگی سیاستگذاری و نظارت
اصلاح و اجرای قوانین
تقویت و ساماندهی بیمه‌های اجتماعی
اصلاح روش‌ها و سازوکارهای شناسایی و حمایت
حمایت از کودکان بی‌سرپرست
حمایت از مادران درخصوص حضانت فرزند
تشکیل صندوق‌های بیمه‌ای
هماهنگی بخش‌های مختلف دولت در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
حمایت از افراد جامعه در برابر رویدادهای اقتصادی، اجتماعی و پیامدهای آن، خصوصا در زمینه بی‌سرپرستی
ارائه تسهیلات اعتباری اشتغال‌زا به خانواده‌های کودکان خیابانی و کودکان بالای 15 سال
آموزش رایگان مهارت‌های شغلی به خانواده کودکان خیابانی و کودکان بالای 15 سال
وزارت بهداشت و درمان
تامین نیازهای بهداشتی و درمانی کودکان خیابانی و خانواده درجه اول آنان و تامین پزشک و پرستار مورد نیاز مراکز ساماندهی کودکان خیابانی
ارائه خدمات بهداشت و درمان در سطح دوم و سوم
سازمان بیمه سلامت
تامین و صدور بیمه‌نامه خدمات درمانی برای کودک و خانواده درجه اول آنها حسب اعلام بهزیستی استان‌ها
سازمان تأمین اجتماعی
پوشش درمانی و خدمات مورد نیاز کودک و خانواده درجه اول آن در مراکز درمان و بیمارستان‌های تابعه بدون دریافت وجه
سازمان بهزیستی
پیشگیری در 3سطح اول، دوم و سوم
شناسایی و پذیرش کودکان خیابانی
حمایت از کودکان خیابانی از طریق همکاری با 11دستگاه
پذیرش و نگهداری از کودکان خیابانی فاقد سرپرست یا سرپرست مؤثر
حمایت مستمر از کودکان خیابانی در صورت نبود شرایط برای بازگشت به خانواده
بستر‌سازی برای بازگشت کودک به محیط خانواده
پذیرش کودکان خیابانی معرفی شده از سایر مراجع با هماهنگی قوه قضاییه
جمع‌آوری و ثبت آمار و اطلاعات
با توجه به چارت سازمانی 3 دفتر مسئولیت حمایت از کودکان را بر عهده دارند. دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی، مرکز توسعه پیشگیری، معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بخش مشارکت مردمی
صدا و سیما
انجام اقدامات فرهنگی و تبلیغی
تهیه برنامه‌ها و تیزرها
همکاری رسانه‌ای با سازمان‌های مسئول
جمعیت هلال‌احمر
تامین خدمات حمایتی و انسان‌دوستانه جهت کودک و خانواده وی حسب درخواست بهزیستی استان‌ها
وزارت آموزش و پرورش
هشدار و آگاه‌سازی اولیای دانش‌آموزان
شناسایی و راهنمایی دانش‌آموزانی که در معرض آسیب هستند.
ارائه آموزش‌های لازم و آگاه‌سازی دانش‌آموزان توسط مربیان و معلمان
کمیته امداد
حمایت از خانواده‌هایی که کودکان خیابانی دارند.
سازمان برنامه و بودجه
تامین اعتبارات مورد نیاز جهت اجرا
دفتر ملی حقوق کودک
هماهنگی با تمامی ارگان‌ها و نهادها و ارتقای آگاهی و حساسیت مجموعه نهادهای کشور
کدام سازمان؟
مجید ابهری
متخصص علوم رفتاری و آسیب‌شناسی اجتماعی
باید یک هسته مرکزی از شهرداری‌ها، استانداری‌ها، آموزش و پرورش و ثمن‌ها به مقابله با این فاجعه انسانی بپردازند. کودکان کار مظلوم‌ترین شهروندان هستند که به 2 گروه کودکان کارهای واقعی و کاذب تقسیم می‌شوند. کودکان کارهای واقعی در کارگاه‌های زیرزمینی و اغلب غیرقانونی کار می‌کنند. حقوق‌شان نصف دستمزد کارگران بزرگ‌تر است و مشمول هیچ‌گونه پوشش بیمه و امثال آن نیستند و اغلب با کوچک‌ترین بهانه مورد تنبیه بدنی و حدود 60درصدشان مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند. این کودکان بدون عبور از جوانی از کودکی به پیری می‌رسند و به‌علت بیمارهای مختلف ریوی، پوستی، استخوانی، قلبی و تنفسی، عمر کوتاهی دارند. این مردان و زنان کوچک اغلب نان‌آور خانواده و از حقوق اولیه خود محروم هستند و به محض مشاهده بازرس یا مخفی می‌شوند یا فرار می‌کنند. گروه دوم کودکان کار بزهکاران آینده هستند که در ظاهر کار تکدی می‌کنند. حدود 70درصد این کودکان فرزندان اتباع بیگانه هستند. متأسفانه در 40سال سابقه کاری اینجانب در حوزه آسیب‌های اجتماعی، شاهد تکرار حرف‌ها، همایش‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها در حوزه کودکان کار هستم. اکنون به روایتی 22سازمان و نهاد و به روایت دیگر 14سازمان و نهاد با بودجه‌های کلان میلیاردی در زمینه آسیب‌های اجتماعی مخصوصا کودکان خیابانی فعالیت می‌کنند. نتیجه کارشان صحنه‌های دلخراش کودکان خیابانی است و معلوم نیست از کدام سازمان باید بازخواست کرد و در مورد شرح وظایفشان پرسید؟ تعدد مراکز تصمیم‌گیری، فقدان قوانین بازدارنده، کمبود مدیران دلسوز و باوجدان، علل رفتاری در این زمینه است. همه منتظر هستند تا سازمان بهزیستی حرکت کند، ولی این سازمان با تعدد وظایف و محدودیت‌های ابزاری و نرم‌افزاری قادر به اجرای کامل وظایف خود نیست. باید یک هسته مرکزی از شهرداری‌ها، استانداری‌ها، آموزش و پرورش و ثمن‌ها به مقابله با این فاجعه انسانی بپردازد؛ وگرنه این کودکان جانیان آینده هستند که جمعیت کیفری ما را تشکیل خواهند داد.
در همینه زمینه :