دولت محیط‌زیستی!

الهام مصدقی‌راد _ خبر‌نگار

چند ‌ماه قبل برخی کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست در نامه‌ای سرگشاده از دولت خواستند عنوان «محیط‌زیستی‌ترین دولت» را از القاب خود حذف کند. دولت اما در واکنش به این تلاش‌ها ابراز امیدواری کرده است، اتفاقات ارزشمند محیط‌زیستی سال98‌ در سال99 نیز ادامه داشته باشد.
رفع بحران دریاچه ارومیه، احیای تالاب‌های کشور و برخورداری از بنزین استاندارد جهانی ازجمله شواهدی است که دولت برای اثبات موفقیت‌های محیط‌زیستی به آنها اشاره کرده است؛ آن هم درست چند روز پس از برطرف شدن آلودگی شدید هوا به مدد بارندگی‌ها، درست مدتی پس از به راه افتادن دوباره هیاهوی انتقال آب خزر به کویر مرکزی و در روزهای تکرار فاجعه کشتار پرندگان فریدونکنار که زخم‌هایی عمیق بر تن طبیعت و جنگل و محیط‌زیست کشور وارد آورده است. کارشناسان محیط‌زیست، حیات‌وحش و منابع‌طبیعی اما در گفت‌وگو با همشهری یک درخواست واحد از دولت مطرح کرده‌اند: «چند نمونه از موفقیت‌های شاخص محیط‌زیستی را نام ببرید؟»

از وضعیت محیط‌‌بان‌ها خجالت می‌کشم
در میان همه بحران‌ها و نگرانی‌های محیط‌زیستی، آنچه اسماعیل کهرم چهره برجسته محیط‌زیست و حیات‌وحش در ابتدا به آن اشاره می‌کند، وضعیت نامطلوب 3هزار و200محیط‌بانی است که با دریافت دستمزد اندک و حضور در شرایط سخت و طاقت‌فرسا، تلاش می‌کنند از طبیعت ایران دفاع کنند.
کهرم می‌گوید: «لایحه بهبود وضع محیط‌بان‌ها که سازمان حفاظت محیط‌زیست در زمان معصومه ابتکار برای تصویب در مجلس به دولت ارائه داد، هنوز تأیید نشده است تا وضعیت محیط‌بان‌های کشور بهبود یابد و چند روز قبل هم محیط‌‌بان علی افضلی، بعداز 10سال بازداشت، اعدام ‌شد. من این را موفقیت نمی‌دانم بلکه از این بدعت‌گذاری خجالت می‌کشم.»
او با انتقاد از تصمیم‌های غیرکارشناسی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: «متأسفانه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، حرف کارشناسی را گوش نمی‌د‌هد. مخالفت‌های کارشناسی با انتقال آب خزر را منفی‌بافی می‌خواند و در برابر مخالفت‌ها با احداث و آبگیری سد گتوند و همچنین هشدار شوری آب تا آنجا پیش می‌رود که کشاورزی در منطقه تعطیل می‌شود.» 
این استاد دانشگاه با طرح این سؤال از دولتمردان که چه توجهی به محیط‌زیست شده است که بتوان عنوان محیط‌زیستی‌ترین دولت را به آن نسبت داد؟ افزود: «نه تنها اقدامی برای حفظ محیط‌زیست انجام نشده که محیط‌زیست ایران به عقب نیز رانده شده است. کدام‌یک از تالاب‌های کشور احیا شدند؟! در برخی تالاب‌ها حتی خودرو و کامیون می‌توانند به راحتی تردد کنند.»
کهرم شدت یافتن مواردی همچون صدور مجوزهای شکار و سودمند دانستن محصولات تراریخته را مورد انتقاد قرار داد و با اشاره به مشاوران غیرمحیط‌زیستی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: «وزیربهداشت که از شناخته‌شده‌ترین شکارچیان کشور است به‌عنوان مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست فعالیت داشته است. محیط‌‌بان‌ها می‌گویند با افزایش صدور مجوز شکار، دیگر توان مقابله با شکارچیان متخلف را ندارند و روزهای پایانی هفته، صدای متعدد شلیک‌هایی است که در عرصه‌های طبیعی شنیده می‌شود و شکارهایی که کباب شکارچیان می‌شوند. هیچ قانونی نیز ننگ‌آورتر و ضد‌محیط‌زیستی‌تر از قانون شکار ایران در جهان نیست. چون قرار نبوده که سازمان حفاظت محیط‌زیست هوای شکارچیان را داشته باشد.»
کهرم با طرح این پرسش که دولت در حوزه محیط‌زیست چه موفقیتی داشته است؟ می‌گوید: «کسی باید در راس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران قرار بگیرد که درکی از محیط‌زیست داشته باشد.» 

دوران تلخ محیط‌زیست 
محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست نیز از آن دسته گلایه‌مندان از وضعیت محیط‌زیست کشور است. او مثال‌هایی را با همشهری در میان گذاشته است که شاهدی بر دلگیری‌هایش از وضعیت محیط‌زیست کشور است. محمد درویش با اشاره به 3دهه فعالیت خود در حوزه محیط‌زیست می‌گوید: «هیچ‌گاه در این سال‌ها شاهد این میزان نارضایتی کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست از مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست نبودم و هرگز شاهد آن نبوده‌ام که یک فرد دولتی بگوید، آنها آب را آلوده می‌کنند ما چرا نکنیم؟ آنها آب را انتقال می‌دهند ما چرا ندهیم؟»  او با اشاره به مواضع سازمان حفاظت محیط‌زیست از محصولات تراریخته نیز گفت: «در هیچ مقطعی شاهد نبودیم که دستگاه حافظ محیط‌زیست کشور جلوتر از وزارت جهادکشاورزی، از دستکاری ژنتیک در محصولات حمایت کند و چراغ سبز تمام عیار به آن نشان دهد. چون در تمام دنیا سازمان‌های محیط‌زیستی درمورد تراریخته‌ها دست به عصا راه می‌روند.»
محمد درویش نیز همچون اسماعیل کهرم به موضوع انتقال آب خزر و بیان چندباره در ارتباط با این اقدام اشاره می‌کند و می‌گوید: «در هیچ دوره‌ای چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن ندیده بودیم محیط‌زیست خواهان طرح‌های انتقال آب و سدسازی باشد و به‌رغم نامه‌های متعدد استادان دانشگاه و کارشناسان در انتقاد به طرح انتقال آب خزر، همچنان بر اجرای این طرح اصرار داشته باشد.»
این کنشگر محیط‌زیست نیز با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه و تأکید دولت بر ثمربخش بودن اقدامات احیای دریاچه ارومیه، گفت: «اگر 3سال پیاپی شاهد ترسالی در حوزه دریاچه ارومیه نبودیم و بیش از 60 تا 80درصد میزان نزولات آسمانی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه بیشتر از میانگین 60ساله نشده بود، همین مقدار آبی که هم‌اکنون در دریاچه ارومیه وجود دارد، ‌هرگز نبود.»  درویش نیز با طرح این موضوع که دولتمردان باید چند عملکرد خوب محیط‌زیستی خود را اعلام کنند گفت: «اولین اقدام دولت در سال99 این است که سرمایه اجتماعی از دست رفته در حوزه محیط‌زیست را که بر اثر لجبازی چنین سرانجامی برایش رقم خورد، دوباره بازگرداند و تلاش کند آگاهی محیط‌زیستی مردم را افزایش دهد.»