تأیید و تکذیب‌هایی به نفع زندگی

نگار حسینخانی_روزنامه نگار

پدر خانواده از مرغداری با قیمت بسیار پایین مرغ‌هایی خریده، غافل از اینکه مرغ‌های بیمار و تلف شده را به او فروخته‌اند. همین باعث می‌شود پسرش مسموم شود و بمیرد. این قصه البته روایت‌های موازی و فراز و فرودهای بسیاری دارد. «بدون تاریخ بدون امضا» وحید جلیلوند از جمله فیلم‌هایی است که در روایتی موازی به مسمومیت‌های غذایی می‌پردازد. شاید امنیت غذایی از بدوی‌ترین و ابتدایی‌ترین نیازهای اولیه همه آدم‌هاست. اما چه‌کسی تضمین می‌کند که ما از چنین امنیتی برخوردار خواهیم بود. داستان‌های تازه مواد غذایی، و حرف و حدیث‌هایی درباره تراریخته‌ها باز خواب آشفته وسواسان سلامت را مکدر و مخدوش کرده است. اما بگذارید به عقب برگردیم و کمی داستان‌های سپری شده را مرور کنیم.
  از وایتکس تا پالم در شیر
جنجال ورود وایتکس به شیر از اظهارات جنجالی بعضی تولیدکنندگان محصولات بستنی و لبنیات آغاز شد. آنها اعلام کردند بعضی از تولیدکنندگان برای بقا در شرایطی که حق افزایش قیمت محصولات خود را با وجود رشد هزینه‌ها ندارند، آنها را ناگزیر کرده‌اند تا اصول بهداشتی تولید را نادیده گرفته و با افزودن برخی مواد شوینده مثل وایتکس به شیر، بخشی از افزایش هزینه‌های تحمیل شده را جبران کنند. یکی از مدیران عامل شرکت‌های لبنی هم به خبرنگار همشهری گفته بود که افزودن وایتکس به شیر موضوع تازه‌ای نیست. پیش از این نیز بعضی تولید‌کنندگان شیر برای اینکه اسیدیته شیر را پایین بیاورند از مواد مختلفی استفاده می‌کردند تا بتوانند محصول خود را به کارخانه‌ها بفروشند. حتی اتفاقی که برای کارخانه خودش افتاده بود را شاهد مثال می‌آورد که برای کارخانه شیری آورده بودند که به آن آب‌آهک افزوده شده بود. 2سال پس از این اتفاق و فیصله پیدا کردن این ماجرا، مرداد۹۳ خبر استفاده از روغن پالم در صنایع لبنی بر سر زبان‌ها افتاد. زمانی که حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر سابق بهداشت درباره اضافه کردن روغن پالم در شیر و ماست‌های پرچرب گفت:«اکنون دیگر این موضوع به اثبات رسیده و پرونده آن برای تصمیم نهایی روی میز رئیس‌جمهور است.» اما این خبر توسط مدیران صنایع شیر تکذیب شد.

  نوتلا و روغن پالم
هرچند محصولات تقلبی چینی در ایران کم نیست، اما یک نوع خاویار تولید آذربایجان مدتی در صدر اخبار قرار گرفت. ترکیبی از ژلاتین، پارافین و نمک با رنگ سیاه. ترکیبی که سوپرداران آن را بین 10تا 30هزار تومان می‌فروختند. البته این تنها محصول خارجی نبود که خلق خریداران را تلخ کرد. شرکت ایتالیایی فررو که ازجمله سازنده شکلات‌های معروف مالیدنی نوتلاست، پس از اظهارنظر سازمان بهداشتی و ایمنی غذایی اروپا درباره خطرات استفاده از روغن پالم از این روغن دفاع کرد که این شرکت از روش جدیدی برای تصفیه روغن پالم استفاده می‌کند که نیازی به درجه حرارت‌های بالا ندارد و به این ترتیب میزان تولید مواد آلاینده‌ای مانند GE به حداقل می‌رسد. البته وزیر بهداشت در سال‌جاری، درباره وضعیت استفاده از پالم در مواد غذایی مختلف خصوصا لبنی، گفته :«آن روز که بحث پالم در بوق و کرنا شد، موضوع یک پیام بهداشتی نبود. باید توجه کرد که یک درصد پالم در لبنیات هیچ عارضه‌ای ندارد و اگر هم داشته باشد، عارضه آن کمتر از این است که مردم لبنیات را از سبد مصرفی خانوار جدا کنند. طرح این‌چنینی مسئله، فقط باعث ضربه به کارخانه‌های لبنیات و وحشت مردم خواهد شد.» این را نیز می‌دانیم که به گفته ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت، هدف وزارت بهداشت، از ابتدا کنترل مصرف این روغن بوده و نمی‌توان این روغن را از بازار به‌طور کامل حذف کرد. از سویی همه کشورهای جهان از روغن پالم استفاده می‌کنند، اما مصرف بعضی کشورها به 5درصد و مصرف بعضی دیگر به 90درصد می‌رسد. مصرف ایران نیز قبل از اقدامات وزارت بهداشت به حدود 50 درصد می‌رسید که ما از سال 93واردات آن را کاهش دادیم. واردات روغن پالم در سال‌های 91 و 92، 750هزار تن، 93و 94، 400هزار تن و با اقدامات صورت‌گرفته در شش ماه نخست سال 95 به 180هزار تن رسید که نسبت به شش ماه نخست سال94 کاهش 15درصدی داشته است.

  از خرمالوی آلوده به برنج آلوده
افزایش آمار مسمومیت بر اثر مصرف قارچ‌های سمی در بعضی استان‌های ایران، زنگ خطر جدی دیگری در تهدید سلامت مردم بود. تعدادی از هموطنان با خوردن قارچ‌های سمی، دچار مسمومیت شدند و جان خود را از دست دادند. این عدد البته به ۷۰۰ تن رسید. داستان اما به همین نقطه ختم نمی‌شود. با گذر از خرماهای آلوده، برنج‌های آلوده در صدر اخبار قرار می‌گیرد. روزانه حدود 3میلیون تن برنج در ایران مصرف می‌شود و همه این میزان مصرف از داخل تأمین نمی‌شود. درست از زمانی که پای برنج‌های هندی و پاکستانی به بازار ایران باز شد، آلوده بودن برنج‌ها بر سر زبان‌ها افتاد. عامل اصلی آلودگی برنج‌های وارداتی در آن سال‌ها، وجود فلزات سنگین گزارش شد. در همان سال‌ها روی 60نوع برنج وارداتی آزمایش انجام شد و در نهایت 13نوع از آنها آلوده اعلام شدند؛ بعدها اما از این 13برنج آلوده 8نوع آن به‌طور قطع به‌عنوان برنج‌های آلوده معرفی شدند. در دهه 90 اما بحث‌های مختلف آلودگی پیش آمد. این‌بار تراریخته بودن برنج‌ها خبر اصلی شد.اما مرغ و گوشت هم از این چرخه عقب نبودند. در همه این سال‌ها جنون گاوی، آنفلوآنزای مرغی و گوشت‌های آلوده از خبرها پاک شده و دوباره خبرساز شدند. خردادماه سال‌جاری نیز یک تن گوشت مرغ آلوده به انواع بیماری در کهگیلویه و بویراحمد کشف و ضبط شد.هر چند این نمونه‌ها می‌تواند ادامه پیدا کند، اما این گزارش همین‌جا به همین چند نکته اکتفا می‌کند و از چرخه مستمر اخبار مواد غذایی مسموم و جنجالی بیرون می‌ایستد.