اقامت در دل طبیعت

نیلوفر ذوالفقاری

سفر رفتن انتخابی عالی برای فرار از روزمرگی، استراحت و به‌دست آوردن آرامشی است که زندگی شهری از بسیاری از شهروندان دریغ کرده. خیلی از ما منتظر فرصت‌های مناسبی هستیم که برای سفری جذاب برنامه‌ریزی کنیم، اما نداشتن زمان زیاد و البته هزینه‌های گران سفر، باعث می‌شود از این لذت محروم بمانیم. کمپینگ و شب‌مانی در طبیعت یکی از راه‌های سفررفتن است که ویژگی‌های متفاوتی دارد، کم‌هزینه‌بودن، حضور در فضای طبیعت، نیاز نداشتن به زمان طولانی، امکان انتخاب مقصدی با مسافت نزدیک و البته لذت ماجراجویی در طبیعت بعضی از ویژگی‌های این نوع سفر رفتن هستند. این هفته سیدامیر نیک‌زاد -طبیعت‌گرد و فعال گردشگری- که با دوستانش در قالب گروه بامبو کمپ، به علاقه‌مندان به این نوع سفر کمک می‌کند، استاد راهنمای ما شده تا بدانیم برای کمپینگ در طبیعت باید به چه نکاتی توجه کنیم؟


   کمپینگ از کجا آمده؟
کلمه کمپ در لغت به معنی اردوگاه و اردو زدن است که ریشه‌ای لاتین دارد و از کلمه campus به معنی فضای باز گرفته شده است. کمپینگ در ابتدا کاربرد نظامی داشته است، ولی امروزه به‌عنوان نوعی تفریح و حتی به فعالیتی حرفه‌ای و تخصصی تبدیل شده است. از ابتدای قرن 20 با افزایش مستعمرات کشورهای اروپایی در آفریقا، نخستین کمپ‌های مشابه کمپ‌های امروزی توسط دانشمندان و نخبگان و غالبا با هدف اکتشاف ایجاد شد. اولین کسی که کمپ را در قالب تفریح باب کرد، توماس هیرام هولدینگ از بریتانیا بود که تجربیاتش را بعدها در قالب کتاب «cycle and camp» منتشر کرد. حالا دیگر کمپینگ از تجربه‌ای ماجراجویانه و تفریحی فراتر رفته و برای بعضی افراد تنها نوعی از سفررفتن نیست. کمپینگ حتی می‌تواند یک سبک زندگی باشد. در اقصی نقاط دنیا همواره قوم‌هایی مثل کولی‌ها، سرخپوستان و همچنین عشایر خودمان بوده‌اند که به این شیوه زندگی می‌کردند و دائم در حرکت بودند. حالا هم افرادی هستند که تصمیم گرفته‌اند به این شکل زندگی کنند و به جای داشتن خانه‌ای ثابت، در طبیعت خانه داشته باشند.

   ماندن در طبیعت
کمپینگ یا شب‌مانی، فعالیتی است انفرادی یا گروهی در مناطق خارج شهری که در آن فرد یا افراد با همکاری یکدیگر مدت زمانی را در طبیعت سپری می‌کنند. زمانی که از کمپ صحبت می‌کنیم ناخودآگاه یاد چادرزدن، آتش روشن کردن و آشپزی در طبیعت می‌افتیم. اینها نشانه‌های آشنای کمپ زدن هستند، اما کمپینگ فقط این نیست. باید بدانیم که کمپ با گردش خانوادگی تفاوت‌هایی دارد؛ برای مثال در کمپ به‌دلیل اینکه مدت زیادی در محیطی که دور از امکانات شهری‌است حضور داریم، باید از نظر تجهیزات، تجربیات و آمادگی جسمانی شرایط خوبی داشته باشیم و بتوانیم مدت‌زمان ماندن در طبیعت را به خوبی مدیریت کنیم.

   چه تجهیزاتی لازم داریم؟
طبیعی است که برای این نوع متفاوت از اقامت در سفر، به تجهیزات و وسایل مناسبی نیاز داریم. قرار نیست ساکن هتل یا اقامتگاهی شویم که خیالمان از امکانات رفاهی آن مطمئن است. ازجمله تجهیزات لازم برای کمپ یا شب‌مانی در وهله اول کوله‌پشتی مناسب، چادر، کیسه‌خواب، لباس مناسب روز و شب، ملزومات روشن کردن آتش، غذا، آب، وسایل آشپزی، چراغ‌قوه، چراغ چادر، لوازم بهداشتی مورد نیاز از قبیل دستمال مرطوب، ژل‌های شست‌وشو، جعبه کمک‌های اولیه و لوازم شخصی دیگر است.

   کجا کمپ بزنیم؟
انتخاب محل کمپ بسته به شرایط آب و هوایی و فصلی متغیر است؛ مثلا در فصل زمستان در مناطق مرتفع به‌دلیل برودت هوا و بارش باران یا در تابستان در مناطق گرم و مرطوب به‌دلیل وجود عواملی مثل گرما و حشرات، کمپ زدن مشکل‌آفرین خواهد بود. پس با توجه به فصل باید بهترین محل را برای کمپ انتخاب کرد. البته کمپ زدن در هر شرایطی امکان‌پذیر است، به شرطی که از تجربیات و تجهیزات کافی برخوردار باشید. به‌طور کلی بهتر است از کمپ‌زدن در کنار رودخانه در شرایط آب و هوایی نامناسب خودداری کنید و ترجیحا در ارتفاع بالاتر از رودخانه چادر بزنید و روی شیب یا محل‌هایی که احتمال ریزش سنگ وجود دارد، مثل دامنه کوه‌ها چادر نزنید. از استقرار در مناطقی که حیوانات وحشی در آن زندگی می‌کنند هم صرف‌نظر کنید.

   بی گدار به آب نزنید!
شاید کمپ زدن در ظاهر ساده به‌نظر برسد اما باید بدانید که کوچک‌ترین مشکل به‌خاطر دور بودن از محیط شهری و امکانات رفاهی، می‌تواند تفریح شما را به کامتان تلخ کند. البته اصولا در کمپ قرار نیست شرایط راحت خانه‌تان را داشته باشید و شیرینی این نوع سفر رفتن هم به همین است. پس باید خودتان را برای یک تجربه‌ جدید و شاید چالشی آماده کنید. طبیعت ذاتا عاری از تنش و مملو از آرامش است. مشکلات روزمره و روزمرگی‌های فرسایشی زندگی شهری باعث افسردگی و فشارهای روانی برای شهروندان شده است. ما هر روز با شلوغی و سر و صدایی که اقتضای زندگی در شهرهای بزرگ است سر و کار داریم و این موضوع بر آرامش و روحیه ما تأثیر منفی می‌گذارد. یکی از بهترین درمان‌های بی‌عارضه برای این فشارهای عصبی، کمپینگ و شب‌مانی در طبیعت است.

   حرمت میزبان را نگه داریم
مهم‌ترین معضل تعامل انسان و طبیعت، که غالبا یک‌طرفه از سمت انسان‌هاست، تأثیر منفی انسان بر طبیعت است. در واقع ما مهمان طبیعت هستیم، پس باید مثل یک مهمان محترم، احترام میزبان خود را نگه داریم. قرن‌هاست که محیط‌زیست ما مورد بی‌مهری خودمان قرار گرفته است؛ از ملموس‌ترین نشانه‌های این بی‌مهری که رها کردن زباله‌ها در طبیعت است گرفته، تا آلودگی‌های بصری و صوتی که عده زیادی از آن اطلاع ندارند، اما مستقیم یا غیرمستقیم به آن اقدام می‌کنند. شکستن یک شاخه، نوشتن روی درخت یا سنگ، حتی ریختن زباله‌های‌ تر و تجزیه‌پذیر و در کل هرگونه تأثیرگذاری و تغییر در اکوسیستم نوعی آلودگی بصری محسوب می‌شود که در نهایت در چرخه طبیعی عواقبش به‌خودمان بازمی‌گردد که مصداق این جمله است: «از ماست که برماست». اگر می‌خواهیم تأثیر طبیعت‌گردی موقتی نباشد، باید در ازای لذتی که از طبیعت می‌بریم، وظیفه خود بدانیم به جبران گوشه‌ای از این خوشی، دست‌کم سهم کوچکی از زباله‌های رهاشده در طبیعت را جمع‌آوری کنیم.

   چطور برویم؟
یکی از راه‌های رفتن به یک سفر طبیعت‌گردی کوتاه و کمپینگ در دل طبیعت، همراه‌شدن با تورهای گردشگری است. اما حواستان باشد که رفتن با تور ممکن است شکل سفر کوتاه شما را تا حد زیادی عوض کند. اگر می‌خواهید شبی به دل طبیعت بزنید تا از سکوت و آرامش آن لذت ببرید و با خودتان خلوت کنید، رفتن با تور ممکن است برایتان مناسب نباشد. چند سالی است که برنامه بیشتر تورهای گردشگری پر از بخش‌های شلوغ و هیجانی است. اتفاقی که در بیشتر تورهای طبیعت‌گردی می‌افتد، مستقر شدن در محلی مشخص و تفریح در همان نقطه است. معمولا این تورها با حضور تعداد زیادی از افراد برگزار می‌شوند و شامل برنامه‌های مختلفی هستند که با همه سلیقه‌ها سازگار نیست. پس بهتر است قبل از انتخاب تور به این موضوع توجه کنید. اگر بخواهید می‌توانید خودتان با همسفرها راهی شوید و از تور استفاده نکنید، اما باز هم بودن یک بلدِ راه یا کسی که قبلا این نوع سفر را تجربه کرده گزینه خوبی است.

   بار و بندیل سفر ببندید
سبک سفر کردن، رمز دیرتر خسته‌شدن در سفرهای کوتاه در طبیعت است. بنابراین باید در انتخاب وسایلی که در کوله می‌گذارید، دقت کنید. یک‌دست لباس مناسب، داروهای ضروری، مواد غذایی خشک، آب تمیز، زیرانداز، کپسول گاز سفری و ظروف مخصوص غذا از لوازم ضروری‌ای هستند که باید همراه داشته باشید. اگر قرار است شب در طبیعت بمانید به این وسایل، چادر و کیسه‌خواب را هم اضافه کنید. باز هم لازم نیست نگران هزینه خرید کیسه خواب و چادر باشید، مدل‌های ارزان‌قیمت آنها در بازار هست و همچنان امانت‌گرفتن می‌تواند گزینه خوبی باشد. اگر تازه به کمپینگ علاقه‌مند شده‌اید، لازم نیست حتما سراغ خرید ظرف‌های آشپزی در سفر بروید و شاید کارتان با چند ظرف کوچک که در خانه موجود دارید، راه بیفتد. حتی می‌توانید برای خودتان قاشق، چنگال، لیوان و بشقاب سبک یکبار مصرف ببرید به شرط آنکه در تمام مدت سفر از همان‌ها استفاده کنید و دورشان نیندازید. حواستان به ذخیره مواد غذایی که با خود می‌برید باشد، چون احتمال اینکه به جایی برای خرید دوباره دسترسی پیدا کنید کم است.

   انواع متفاوت کمپ‌زدن
بعضی افراد ترجیح می‌دهند که فقط با یک کوله‌پشتی بر دوش پیاده به دل طبیعت بزنند و در نتیجه وسایل کمتری به نسبت دیگر گردشگران با خود برای کمپینگ حمل می‌کنند. گردشگری با دوچرخه و موتورسیکلت یا همان سایکل توریسم روش دیگری برای کمپینگ است. بعضی از افراد هم به قایقرانی در رودخانه‌ها علاقه‌مند هستند و ترجیح می‌دهند که بیشتر از یک روز را درون طبیعت سپری کنند. بعضی‌ها با اتومبیل‌های شخصی خود به سفر و کمپینگ می‌روند، در نتیجه امکان حمل چادرهای یک‌اتاقه تا چنداتاقه و بزرگ و سنگین را دارند. این گردشگران می‌توانند تمام وسایل مورد نیاز خود در سفر به طبیعت را به همراه داشته باشند و محدودیت کمتری در این زمینه خواهند داشت. اگر جزو افرادی هستید که در چادرهای مسافرتی نمی‌توانید به خوبی استراحت کنید، بهتر است به سراغ تریلر، کاروان و وسایل نقلیه کمپی بروید. توان مالی هر گردشگر و البته سلیقه او می‌تواند شیوه و روش انتخاب سفر و کمپینگ را تعیین کند. ولی به هر حال اقدام به سفر و توجه به نکات مفید در کمپینگ باید با توجه به شرایط مناسب شما و راحتی خانواده و گروه همراه انجام شود.

   همسفرشدن با کودکان
در ذهن خیلی از افراد سفر و کمپینگ با کودکان چیزی سخت و یا شاید غیرممکن باشد. به همین علت چند سال خود را از سفر محروم می‌کنند و فقط حسرت آن را می‌خورند. در مقابل خانواده‌های بسیاری را دیده‌ایم که خودشان را محدود نمی‌کنند و سفر با کودکان را به آسانی تجربه می‌کنند و از آن لذت می‌برند. در این میان کمپینگ در طبیعت نوعی از سفر است که می‌تواند تجربه هیجان‌انگیز و بی‌نظیری برای خانواده به‌خصوص اعضای کوچک‌تر آن باشد. اگر برایتان ممکن است قبل از رفتن به کمپینگ‌های چندروزه و طولانی، سفرهای کمپینگ کوتاه و یکی-دو روزه را به مقصدی نزدیک تجربه کنید یا حتی چند ساعت از روز را در پارک نزدیک خانه بگذرانید. به این طریق واکنش و رفتار بچه‌ها را می‌بینید و با آمادگی بیشتری به استقبال کمپینگ با کودکان می‌روید. تجربه کمپینگ با کودکان حتی اگر برای بار اول هم نباشد، باز هم ممکن است شما را با اتفاق‌های غیرمنتظره روبه‌رو کند؛ از گم‌شدن گرفته، تا زخمی شدن دست و پای کودک یا هر چیز دیگری. باید صبور باشید و سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید تا این آرامش به کودک هم منتقل شود. کمپینگ نوعی از سفر است که بچه‌ها می‌توانند در طول آن آزادی عمل بیشتری داشته باشند و از بودن در طبیعت نهایت استفاده را ببرند. پس در کمپینگ با کودکان بر تفریح و فعالیت بچه‌ها نظارت داشته باشید اما به آنها سخت نگیرید. در طول کمپینگ با کودکان هم آنها را با توجه به سن و توانمندی‌هایشان در کارهایی که انجام می‌دهید سهیم کنید؛ برای مثال برپایی چادر، آماده‌کردن غذا و شستن ظرف‌ها.

   تاریخچه طولانی کمپینگ
گذشته کمپینگ تفریحی به شخصی به نام توماس هیرام هولدینگ برمی‌گردد که برای نخستین بار در انگلستان و نزدیک رودخانه تایمز این کار را انجام داد. در دهه ۱۸۸۰میلادی مردم اشتیاق زیادی به تفریح در رودخانه و قایقرانی داشتند و این اتفاق باعث شد پس از قایقرانی در کنار رودخانه استراحت کنند. اینجا بود که برای نخستین‌بار بشر کمپینگ مدرن را تجربه کرد. لوازم کمپینگی که آن سال‌ها استفاده می‌شد بسیار سنگین بود و برای حمل آنها باید از اسب، گاری یا قایق استفاده می‌کردند. اگرچه توماس در انگلستان را پدر کمپینگ مدرن می‌دانند ولی باید گفت که او سبک عامه‌پسندی از کمپ‌زنی را به زندگی انسان‌ها معرفی کرد. او از سنین پایین، تجربه سفر به طبیعت را به همراه پدر و مادرش داشت و در سال۱۹۰۱ به همراه چند نفر دوچرخه‌سوار برای تجربه کمپینگ به کشور ایرلند سفر کرد؛ سفری که به چاپ کتابش منتهی شد. فدراسیون بین‌المللی کمپینگ در سال۱۹۳۲ تشکیل شد و تا امروز به فعالیت‌هایش در زمینه کمپینگ ادامه می‌دهد. در دهه ۱۹۶۰ کمپ‌زنی دیگر تبدیل به یکی از تفریحات خانوادگی مردم شمال آمریکا و اروپا شد و از انجام آن بسیار لذت می‌بردند. کمپ‌زنی هم‌اکنون ابعاد زیادی دارد و تنها محدود به جنبه‌های تفریحی و خانوادگی نیست. در کشور ما هم چند سالی است که این نوع سفر ماجراجویانه طرفداران زیادی پیدا کرده است.

   انواع متفاوت کمپ‌زدن
بعضی افراد ترجیح می‌دهند که فقط با یک کوله‌پشتی بر دوش پیاده به دل طبیعت بزنند و در نتیجه وسایل کمتری به نسبت دیگر گردشگران با خود برای کمپینگ حمل می‌کنند. گردشگری با دوچرخه و موتورسیکلت یا همان سایکل توریسم روش دیگری برای کمپینگ است. بعضی از افراد هم به قایقرانی در رودخانه‌ها علاقه‌مند هستند و ترجیح می‌دهند که بیشتر از یک روز را درون طبیعت سپری کنند. بعضی‌ها با اتومبیل‌های شخصی خود به سفر و کمپینگ می‌روند، در نتیجه امکان حمل چادرهای یک‌اتاقه تا چنداتاقه و بزرگ و سنگین را دارند. این گردشگران می‌توانند تمام وسایل مورد نیاز خود در سفر به طبیعت را به همراه داشته باشند و محدودیت کمتری در این زمینه خواهند داشت. اگر جزو افرادی هستید که در چادرهای مسافرتی نمی‌توانید به خوبی استراحت کنید، بهتر است به سراغ تریلر، کاروان و وسایل نقلیه کمپی بروید. توان مالی هر گردشگر و البته سلیقه او می‌تواند شیوه و روش انتخاب سفر و کمپینگ را تعیین کند. ولی به هر حال اقدام به سفر و توجه به نکات مفید در کمپینگ باید با توجه به شرایط مناسب شما و راحتی خانواده و گروه همراه انجام شود.

کمپینگ در فصل سرد
چند راهکار ساده وجود دارد که حتی شب‌های سرد زمستانی، از شب‌مانی در طبیعت لذت ببرید. اول از همه جایی که قرار است چادر بزنید را بررسی کنید، چون سرما معمولا از کف زمین وارد بدن می‌شود. سعی کنید جایی کمپ بزنید که نسبتا خشک باشد. حتما از زیرانداز چادر و زیرانداز مناسب کیسه‌خواب استفاده کنید. جنس و ضخامت زیراندازها تا حد زیادی می‌تواند از ورود سرما به بدنتان جلوگیری کند.

درصورت لزوم، لایه‌ای از خاک را بردارید، لایه‌ای زغال بریزید و سپس لایه‌ای خاک روی آن بریزید و بعد چادرتان را روی همان قسمت برپا کنید تا گرما از طریق زغال‌ها به خاک منتقل شود و از کف چادر وارد شود، اما این کار را فقط درصورت لزوم و با دقت انجام دهید و به طبیعت آسیب نرسانید، احتیاط کنید و چیزی را نسوزانید. از کیسه آب گرم استفاده کنید. درصورتی که کیسه آب گرم در دسترس نبود، روی یک بطری خالی آب جوش بریزید تا پس از ریختن آب جوش داخل آن بطری تغییر شکل ظاهری ندهد. پس از پر کردن بطری از بسته شدن کامل در بطری مطمئن شوید و سپس بطری یا کیسه آب گرم را نیم‌ساعت قبل از خواب، داخل کیسه خواب قرار دهید. گرم ماندن سر، گردن و گوش در پایین نیامدن دمای بدنتان می‌تواند بسیار مؤثر باشد. از دستمال سر به‌عنوان شال گردن برای گرم کردن سر و گردنتان کمک بگیرید و پیشانی و گوش‌های خود را با کلاه یا هدبند بپوشانید. موقع خواب از چند لایه لباس گرم و مناسب استفاده کنید و حتما جوراب مناسب و گرم بپوشید تا سرما از طریق پاها وارد بدنتان نشود. درصورت لزوم بیشتر از یک جفت جوراب همراه داشته باشید و حتما یک جفت از جوراب‌هایتان از جنس پشمی باشد.
راه‌های غیراصولی دیگری هم وجود دارد که تعداد کمی از طبیعت‌گردان ممکن است برای گرم شدن در شب‌های سرد انجام دهند اما هیچ کدام از آنها توصیه نمی‌شوند؛ چرا که حادثه یک‌بار اتفاق می‌افتد و ایمنی از هر چیزی در کمپینگ مهم‌تر است. بنابراین از درست کردن کرسی و بردن زغال داخل چادر اکیدا خودداری کنید زیرا ممکن است باعث آتش‌سوزی شود و جان شما و سایر همسفرانتان را به خطر بیندازد.