گمانه‌های بودجه‌99

تازه‌ترین اطلاعات نشان می‌دهد دولت قیمت هر بشکه نفت را در لایحه بودجه سال بعد بین 50 تا 54دلار درنظر گرفته و پیش‌بینی کرده بین 10 تا 12میلیارد دلار نفت بفروشد. با این حال تحلیلگران بر این باورند منابع درآمدی دولت برای سال بعد با چالش‌های فراوانی مواجه است. فروش نفت، تأمین هزینه‌های پرسنل وحقوق و دستمزد کارکنان دولت و شناسایی منابع جدید در ارتباط با مالیات از چالش‌های بزرگ پیش پای بودجه سال99 هستند.
به گزارش همشهری، قرار است لایحه بودجه99 یکشنبه هفدهم آذرماه تقدیم مجلس شود اما به‌دلیل شرایط خاص و اضطراری کشور ناشی از اعمال تحریم‌های آمریکا، رکود و تورم افسارگسیخته، بودجه99 یک از حساس‌ترین بودجه‌های کشور در 40سال گذشته است. 
به باورکارشناسان، محل تامین منابع درآمدی دولت برای سال بعد به‌طور کامل مشخص نیست؛ به‌ویژه آنکه اصلی‌ترین محل تامین درآمدهای کشور یعنی نفت هر روز با مشکلات بیشتری برای فروش، تحت‌تأثیر تحریم‌ها مواجه می‌شود. فروش نفت، تأمین هزینه‌های پرسنل و دستمزد کارکنان دولت و شناسایی منابع جدید مالیاتی از چالش‌های بزرگ پیش پای بودجه سال99 هستند.

فروش نفت
تازه‌ترین اطلاعات همشهری از لایحه بودجه99 نشان می‌دهد، دولت قیمت فروش هر بشکه نفت را بین 54 تا 55دلار درنظر گرفته و در تلاش است بین 10 تا 12میلیارد دلارنفت بفروشد. به این ترتیب برآورد فروش نفت بین 500هزار تا 870هزار بشکه است میزان فروش نفت در بودجه98 یک میلیون و 500 هزار بشکه بود.
این موضوع را محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه و مجلس هم تأیید کرد و گفت: دولت بنا دارد برای سال آینده 500هزار بشکه نفت در روز با قیمت 50دلار بفروشد اما احتمال دارد رقم فروش روزانه نفت با هدف افزایش در اعداد و ارقام لایحه به 870هزار بشکه برسد. به گفته او، همچنین مقدار حقوق و دستمزد در لایحه بودجه سال بعد، 15درصد افزایش یافته است.
آن‌طور که برآورد‌ها نشان می‌دهد برای تحقق درآمد نفتی 10 تا 12میلیارد دلاری از محل صادرات نفت 2سناریو قابل تصور است؛ اگر دولت در لایحه بودجه99 قیمت هر بشکه نفت را عددی نزدیک به قیمت جهانی درنظر بگیرد باید 500هزار بشکه نفت در روز بفروشد و اگر نرخ 50 تا 54دلار را درنظر بگیرد باید روزانه بین 700 تا 800هزار بشکه نفت بفروشد. اما تحقق این میزان فروش نفت مستلزم رفع تحریم‌هاست درغیر این صورت دولت دچار کسری بودجه‌ای افزون بر 100هزار میلیارد تومان خواهد شد.
علی قربانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در پاسخ به این پرسش همشهری که قیمت منطقی نفت برای بودجه99 چقدر است؟ گفت: سناریوی‌های مختلفی برای قیمت نفت وجود دارد اما به‌نظر من قیمت 54 تا 55دلار برای تعیین قیمت نفت در بودجه99 باتوجه به محدودیت‌های کشور و تحریم‌های موجود منطقی است، به این دلیل که ما ممکن است مجبور باشیم با وجود تحریم‌ها، نفت را با قیمت‌های پایین‌تری نسبت به کشورهای منطقه بفروشیم.

مالیات
با توجه به بغرنج شدن شناسایی درآمدهای نفتی یکی از مهم‌ترین موضوعات بودجه سال99، درآمدهای مالیات است. برخی اطلاعات به‌دست آمده درباره لایحه بودجه99 نشان می‌دهد دولت 420هزار میلیارد تومان منابع قابل تحقق برای بودجه سال بعد درنظر گرفته که در مقایسه با بودجه سال98 نزدیک به 6درصد کاهش نشان می‌دهد. قرار است 246هزار میلیارد تومان از این رقم از محل درآمد‌های مالیاتی، عوارض گمرکی و سایر درآمد‌ها به‌دست بیاید که 24درصد رشد نشان می‌دهد. بین 150 تا 165هزار میلیارد تومان از این مقدار درآمد قرار است از محل دریافت مالیات و 38هزار میلیارد تومان هم از عوارض گمرکی، که نسبت به سال قبل رشد قابل‌ملاحظه‌ای نشان می‌دهد، به‌دست بیاید اما مشخص نیست با توجه به کاهش واردات آیا دولت قادر به تامین درآمدهایش از محل دریافت عوارض گمرکی خواهد بود یا خیر؟
منابع درآمدی حاصل از مالیات در سال‌جاری، 126هزار میلیارد تومان و هزینه‌های جاری و اجتناب‌ناپذیر دولت هم‌اکنون 375هزارمیلیارد تومان است. باید دید آیا دولت می‌تواند با توجه به شرایط کنونی و رکود این درآمد‌ها را محقق کند یا خیر؟
علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیأت رئیسه مجلس در همین رابطه گفت: دولت تمرکز خود را در بودجه روی دریافت مالیات گذاشته اما با 30 تا 40هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی مواجه هستیم و 35درصد از مشاغل و خدمات نیز از پرداخت مالیات معاف هستند، باید پایه‌های مالیاتی جدیدی را شناسایی کنیم تا درآمد مالیاتی محقق شود، در غیر این صورت حساب و کتاب بودجه درست نمی‌شود.

قیمت دلار
قیمت هر دلار آمریکا هم در بودجه99 به‌طور دقیق مشخص نیست؛ اما با وجود آنکه دیروز عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی اخبار منتشر شده درباره تعیین نرخ ۱۱هزار تومان برای دلار در لایحه بودجه۹۹ را رد کرد اما گزارش‌های دریافتی نشان می‌دهد به‌احتمال زیاد همان قیمت 11هزار تومان در بودجه برای تسعیر ارز درنظر گرفته خواهد شد. البته عبد‌الناصر همتی تأکید کرده؛ نظر دولت بر تداوم تعیین نرخ ۴۲۰۰تومان برای دلار در بودجه سال۹۹ است و بنای تغییر نرخ ارز کالا‌های اساسی را ندارد.
با این حال هم اقتصاددانان و هم نمایندگان مجلس تأکید دارند تکلیف ارز رانتی 4200تومانی باید هرچه سریع‌تر مشخص شود اما گویا قرار است برای تامین کالاهای اساسی هم دوباره همان روش غلط قبلی را ادامه دهد.
علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیأت رئیسه مجلس دراین باره می‌گوید: دولت می‌خواهد ارز 4200تومانی را دوباره در بودجه بیاورد، درنظر گرفتن 14میلیارد دلار در سال98 برای ارز 4200تومانی باعث شده 80هزار میلیارد تومان یارانه نیز برای آن پرداخت شود، درحالی‌که آزادسازی نرخ بنزین باعث می‌شود 30هزار میلیارد تومان پول آزاد شود پس یارانه مربوط به ارز 4200تومانی 2.5برابر یارانه آزادسازی نرخ بنزین است که باعث می‌شود در نوع خود یکی از چالش‌ها باشد.

   ارز تک‌نرخی شود

علی قربانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به مفاد بودجه لایحه99 به همشهری گفت: دولت باید براساس لایحه بودجه سال99 زمینه تک‌نرخی شدن ارز را فراهم کند یا راه‌حل دیگری برای اختصاص منابعی که با ارز 4200تومانی صرف واردات کالاهای اساسی می‌شود، پیدا کند؛ زیرا ارز 4200تومانی اثری در کنترل قیمت‌ها نداشته است. علی قربانی در پاسخ به این پرسش که رقم منطقی برای تعیین قیمت دلار در بودجه سال99 چه رقمی است؟ گفت: به‌نظر من دولت باید به سمت تک‌نرخی شدن ارز گام‌بردارد زیرا هم‌اکنون دولت 14میلیارد دلار ارز 4200تومانی برای واردات کالاهای اساسی اختصاص می‌دهد درحالی‌که بخش عمده گرانی‌ها شامل همین کالاهای اساسی بوده و این نشانه واضح توزیع رانت در کشور است. او با بیان اینکه بسیاری از رانت‌ها و فساد‌های موجود ناشی از 2نرخی بودن قیمت دلار است گفت: خیلی از فساد‌ها و رانت‌ها ناشی از 2نرخی بودن ارز است. اختصاص ارز 4200تومانی به کالاهای اساسی نشان داده عملا هیچ تأثیری در کنترل قیمت‌ها نداشته و مردم عمدتا همین کالاهایی را که ارز 4200تومانی دریافت می‌کنند، گران‌تر می‌خرند و این فقط به‌نفع عده‌ای است که از این رانت برخوردارند. قربانی توضیح داد: مرکز آمار ایران قیمت 325قلم کالا را در 75شهر اندازه‌گیری و نرخ تورم را 40درصد اعلام می‌کند درصورتی که بین 60تا 70درصد نیازمندی‌های جامعه شامل محصولات اساسی از قبیل خوراکی‌ها و آشامیدنی‌هاست که تعداد کمی از این 325قلم کالا را شامل می‌شود. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه از مجموع 325قلم کالایی که مرکز آمار در محاسبه تورم از آن استفاده می‌کند، مردم تعداد زیادی از آنها را در طول سال اصلا استفاده نمی‌کنند گفت:تأثیرات خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در سبد مصرفی خانوار بسیار زیاد است و حتی طبقات محروم جامعه بیش از40درصد نیازمندی هایشان همین اقلام خوراکی و آشامیدنی است که در برخی کالا‌ها حتی بین 100 تا 200درصد رشد کرده است درحالی‌که رقم تورم با توجه به اینکه میانگین 325قلم کالا‌ها محاسبه می‌شود در محدوده 40درصد سالانه است. قربانی با بیان اینکه دولت یا باید به سمت تک‌نرخی شدن ارز پیش برود یا به شکل‌های دیگری این منابع را به مردم اختصاص دهد گفت: دولت هم باید یا ارز 4200تومانی را حذف کند یا شیوه اجرای آن  را تغییر دهد.