اینترنت، تخفیف و چیزهای دیگر

احسان رضایی| روزنامه نگار:

قبلا یک‌بار درباره تأثیر فضای مجازی بر ادبیات و کتاب در همین روزنامه «همشهری» نوشته بودم که برخلاف چیزی که گاهی نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد، فایده و استفاده این فضاها برای کتاب بیشتر از ضررشان است. همانطور که تلویزیون، سینما را از رونق نینداخت و ویدئو جای تلویزیون را تنگ نکرد و روزنامه و مجله جای کتاب را نگرفتند، این ابزارهای ارتباطی جدید هم جای کتاب را نخواهند گرفت، بلکه می‌توانند کمک‌کننده باشند؛ چراکه در فضای مجازی سرعت جابه‌جایی اطلاعات و مطالب زیاد است و برای همین، نیاز به تولید مداوم هست. چنین سرعت تولیدی هم که ممکن نیست؛ بنابراین خیلی‌ها به کتاب‌ها مراجعه می‌کنند و جملات قصار و تک‌بیت‌های ناب از دل کتاب‌ها بیرون می‌آیند و اینطوری بخشی از اشعار کلاسیک ما دوباره در گوشی‌های تلفن همراه دست‌به‌دست می‌گردد. به علاوه ابزار اینترنت و شبکه‌های مجازی در کار تبلیغ کتاب، مهم‌ترین نقش و فعالیت را دارند. چون تبلیغات این فضا، رایگان یا با هزینه کم هم ممکن است. نویسنده و مترجم هم در این فضاها ارتباط مستقیمی با خواننده دارند و مخاطب می‌تواند سریع‌تر نظرش را به صاحب اثر برساند. به اینها اضافه کنید کتابخوان‌های الکترونیک و برنامه‌های کتابخوانی را که دارند امکان خواندن کتاب‌ها در شکل و شمایل جدید را فراهم می‌کنند و البته فوایدی هم دارند، مثل همراه داشتن یک کتابخانه سیار روی گوشی یا امکاناتی نظیر بزرگ و کوچک کردن اندازه حروف یا نظر دادن و یادداشت گذاشتن روی یک صفحه و پاراگراف خاص. اتفاقا در ایام اخیر بعضی از ناشرها، کتاب‌های خاصشان را که فکر می‌کنند مخاطب خاص دارد یا از فروش‌شان مطمئن نیستند، به شکل کتاب دیجیتال ارائه می‌کنند و درصورتی که آنجا کتاب موفق بود، بعدا نسخه چاپی آن را منتشر می‌کنند. یک کمک عمده دیگر اینترنت به کتاب، فروش اینترنتی آن است که چون از هزینه کتاب، درصد مربوط به پخش کتاب و کتابفروش کم می‌شود، کتاب ارزان‌تر هم درمی‌آید. مثلا در همین ایام اخیر و به بهانه استقبال از بهار، چند ناشر عمده تخفیف‌هایی برای خرید اینترنتی از سایتشان تعیین و اعلام کرده‌اند: نشر ثالث تخفیف 41درصدی، نشر نگاه تخفیف 33درصدی و نشر چشمه تخفیف 25درصدی. رقم‌هایی که هم برای کتابخوان‌ها و خریداران کتاب جذاب است، هم برای ناشر سود بیشتری دارد.  راستی حالا که بحث تخفیف و عیدانۀ کتاب شد، این خبر امروز اعلام شد که امسال هم طرح عیدانه کتاب با 20 درصد داریم. انصافا کار درستی است. اگر می‌خواهیم سنت عیدی دادن کتاب را جا بیاندازیم، حداقل در شروع کار نیاز به ایجاد چنین تسهیلاتی است. مسئولان محترم خانه کتاب، دست مریزاد.