مرز نیمی از جنگل‌های کشور مشخص شد

الهام مصدقی‌راد _ خبر‌نگار

تعیین نشدن مرز دقیق اراضی ملی طی سالیان متمادی باعث تصرف این زمین‌ها توسط اشخاص متعدد شده که زمین‌خواری و تملک اراضی طبیعی و جنگل‌های ملی را رقم زده است. 27دی‌ماه سال41 با تصویب قانون ملی شدن جنگل‌های کشور اعلام شد: «هرنوع کشت و بهره‌برداری یا احداث ساختمان در این اراضی اگر تا قبل از این تاریخ انجام شده باشد، زمین و عرصه در اختیار مالک قرار خواهد گرفت و درواقع در زمره مستثنیات محسوب خواهد شد.» 
سال93 نیز قانون جامع حدنگاری تصویب شد و از ابتدای سال 94، ‌طرح کاداستر یا همان حدنگاری قانونی که نقشه و مرز میان قطعات زمین‌ها را نشان می‌داد، آغاز شد. سازمان جنگل‌ها تمرکز ویژه‌ای بر طرح کاداستر و حدنگاری جنگل‌ها داشت تا منابع طبیعی ارزشمند و ملی کشور توسط سودجویان و زمین‌خواران از بین نرود. جنگل‌ها ازجمله اراضی ملی محسوب می‌‌شوند که در زمره بیشترین تصرفات غیرقانونی قرار می‌گیرند. تاکنون نیز حدنگاری و کاداستر 50درصد از جنگل‌های کشور به اتمام رسیده و آنها را از خطر تصرف نجات داده است.

جنگل‌ها چگونه تصرف شدند؟
توسعه زمین‌های کشاورزی و پس از آن ساخت‌وساز از اصلی‌ترین دلایل تصرفات جنگل‌هاست. برخی صاحبان زمین‌های کشاورزی که در مجاورت جنگل‌ها قرار دارند برای توسعه زمین‌های خود، به مرور جنگل را از بین برده و به زمین کشاورزی تبدیل می‌کنند. به گفته کارشناسان، این مسئله از زمان ورود تراکتور به زمین‌های کشاورزی ایران توسط اربابان و مالکان زمین در دهه 40اتفاق افتاد و همچنان نیز ادامه دارد. در برخی موارد نیز اراضی ملی تصاحب، قطعه‌بندی و به خریداران بی‌خبر فروخته شدند. از سال 94تاکنون که اجرای طرح کاداستر در اراضی ملی آغاز شده است، کاداستر 50درصد جنگل‌های کشور به اتمام رسیده و احتمال تصرف در آنها به صفر رسیده است.
اکرم توفیقی، مدیرکل دفتر ممیزی و حدنگاری سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: «تاکنون از مجموع 135میلیون هکتار از کل اراضی ملی، کاداستر و حدنگاری دقیق 57میلیون هکتار انجام شده و کاداستر 78میلیون هکتار دیگر باقی مانده است. از میان 57میلیون هکتار اراضی کاداستر شده نیز 8میلیون هکتار جنگل بوده که کاداستر 8میلیون هکتار دیگر از جنگل‌ها همچنان باقی مانده است.» 
تاکنون اجرای طرح کاداستر در تمامی اراضی ملی حدود 40درصد پیشرفت داشته که پیشرفت این طرح در جنگل‌ها 50درصد بوده است. به گفته توفیقی، توجه ویژه به جنگل در طرح کاداستر به‌دلیل اهمیت جنگل‌ها و افزایش تمرکز بر پیشرفت عملیات حدنگاری آنها رخ داد و درصورت تامین به‌موقع اعتبار، کاداستر دیگر اراضی ملی باقیمانده کشور نیز تا پایان برنامه ششم توسعه به اتمام خواهد رسید.
طرح کاداستر هم‌اکنون نیز در تمامی استان‌ها و نواحی رویشی کشور در حال اجراست و در بخش مازندران_ بهشهر و استان کرمان به‌طور کامل به پایان رسیده است.

افزایش تصرف نافرجام جنگل‌ها در سال‌های اخیر
نقاطی از جنگل‌ها که بیشتر مورد تصرف قرار گرفته‌اند، مرز میان اراضی طبیعی و مستثنیات است. البته به گفته مدیرکل دفتر ممیزی و حدنگاری سازمان جنگل‌ها، این مرز با اقداماتی همچون ایجاد حصار فضای سبز مشخص می‌شود تا بتوان حفاظت دقیق‌تری از آن به عمل آورد. تصرف اراضی طبیعی و به‌ویژه جنگل‌ها در زمان بحران‌های اقتصادی و اجتماعی افزایش می‌یابد تا زمین‌داران بتوانند بر وسعت زمین‌های کشاورزی خود بیفزایند. 
سرهنگ علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها به همشهری، می‌گوید: «‌در سال‌های اخیر و با افزایش فشار اقتصادی بر مردم، اقدام به تصرف جنگل‌ها و اراضی منابع‌طبیعی افزایش یافته که با ورود به‌موقع یگان حفاظت و دستگاه قضا تصرف جنگل‌ها انجام نشده است.»  

    تثبیت مالکیت جنگل‌های حرّا

جنگل‌های کشور همگی دارای ارزش اکولوژیک خاص بوده که باید از آن حفاظت و مراقبت کرد. از مجموع 50درصد وسعت جنگل‌های کشور یا همان 8میلیون هکتار که طرح کاداستر و تعیین مرز دقیق آنها به اتمام رسیده است، حدود 20هزار هکتار متعلق به جنگل‌های حرّا در جزیره قشم است. جنگل‌های حرا به‌عنوان گونه‌ای منحصر به فرد در ایران شناخته می‌شود. اکرم توفیقی، مدیرکل دفتر ممیزی و حدنگاری سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: «مالکیت این جنگل‌ها که تحت نفوذ آب قرار دارند تثبیت شده و سند آن نیز به نام منابع طبیعی اخذ شده است. به گفته او، احتمال سوءاستفاده از این جنگل‌ها به‌دلیل ارزش اقتصادی بالا و قرار داشتن در جغرافیای جزیره‌ای بسیار زیاد بود که با همکاری سه‌جانبه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سازمان ثبت اسناد و املاک و منطقه آزاد قشم، مالکیت این جنگل‌ها تثبیت شد.» جنگل‌های حرّا ازجمله گونه‌های منحصر به فرد ایران است و در دنیا به نام جنگل‌های بوعلی سینا شناخته می‌شود. هادی کیادلیری، دانش‌آموخته دکتری جنگل به همشهری می‌گوید:‌ «جنگل‌های حرّا، زیستگاهی برای موجودات ایجاد کرده و درواقع نوعی اکوسیستم است و باید از آن به خوبی محافظت کرد. این جنگل‌ها با وسعت حدودا 20هزار هکتار که سطح اندکی را به‌خود اختصاص داده‌اند، هم‌اکنون درگیر آلودگی‌های دریایی و نفتی شده و با طغیان برخی آفت‌ها روبه‌رو شده است.» این استاد دانشگاه با اشاره به انجام طرح کاداستر جنگل‌های حرّا می‌گوید: «با مشخص شدن محدوده جنگل و اجرای طرح کاداستر، ‌از تجاوزات به این محدوده‌ها جلوگیری خواهد شد. با این حال، هم‌اکنون فشار مضاعف انسان بر این اکوسیستم، جنگل‌های حرا را با تهدید مواجه کرده است.»