یک روایت 44 ساله‌بی‌سرانجام
عباس ثابتی راد - دبیر گروه شهر
21سال از روزی که چرخ‌های مترو برای نخستین‌بار حرکتش را در تهران آغاز کرد، می‌گذرد. نخستین قطار متروی تهران از ایستگاه صادقیه به سمت کرج حرکت کرد و از آن روز تاکنون سرنوشت مترو همان است که بود. در این 21سال 4دولت عوض شد. 4مجلس هم بر سر کار آمد. 3برنامه توسعه کشور تمام شد و 4شهردار هم اداره پایتخت را در دست گرفتند؛ اما با گذشت همه این اتفاقات، متروی تهران همچنان نتوانسته به هدف کوتاه‌مدتش که قرار بود در عرض 10سال به آن دست پیدا کند، برسد.
در 16اسفند1377 متروی تهران- کرج کارش را با حضور رئیس‌جمهور وقت آغاز کرد. در آن جلسه رئیس‌جمهور وقت از راه‌اندازی مترو به‌عنوان یک کار با‌صرفه اقتصادی در حل ترافیک نام برد و گفت: «اگر برای رفاه و سلامت مردم هر مبلغی هزینه شود، به‌صرفه‌است.»
چند سال بعد رئیس‌جمهور بعدی هم از اهمیت مترو سخن گفت و بر لزوم حمایت از آن سخن گفت. اما بعد از چند‌ماه ستون‌های ساخت مونوریل در میدان صادقیه به هوا رفت و عزم دولت برای ساخت مونوریل در بسیاری از شهرها جزم شد. رئیس‌جمهور بعدی هم بارها در مورد اهمیت مترو سخن گفت، اما حاصل همه این اتفاقات تنها یک چیز است؛ متروی تهران بعد از گذشت 21سال از فعالیت هنوز هم نتوانسته‌است به ظرفیت اصلی خود در حمل‌ونقل و جابه‌جایی شهروندان برسد.
13سال پیش برای نخستین‌بار در کشور سهمیه‌بندی بنزین آغاز شد. در همان تیرماه که بنزین سهمیه‌بندی شد، دولت از «تبصره13» معروف سخن به میان آورد. در واقع در تبصره13 بودجه سال1386 دولت متعهد شده بود که درآمد ناشی از سهمیه‌بندی مصرف بنزین را برای توسعه متروی تهران و کلانشهرهای کشور به‌کار بگیرد. بلافاصله هم سازمانی با عنوان سازمان قطارهای شهری کشور را راه‌اندازی کرد تا این بودجه را جذب کند و در اختیار شهرها قرار دهد، اما دولتی که در قالب تبصره13 متعهد شده بود تا نیمی از هزینه ساخت مترو در شهرها را متقبل شود، ناگهان به پروژه مونوریل دل بست و از همه شهرها خواست تا ساخت مترو را متوقف و به‌جای آن، ساخت مونوریل را آغاز کنند.
سال بعد هم همان دولت مونوریل‌دوست، تصمیم گرفت تا در قالب یک لایحه مستقل با عنوان «قانون مدیریت مصرف سوخت و مدیریت حمل‌ونقل عمومی» ماجرای مترو را سامان دهد. پس از طرح این لایحه در مجلس و نقد و نظر بسیار، مقرر شد تا دولت از سال1387 تا سال1392 کمک‌هایی که بیش از 2میلیون دلار برآورد شده بود، به‌تدریج در اختیار مترو قرار دهد.
5سال گذشت و سال92 هم آمد و رفت و متروی تهران و دیگر شهرهای کشور، لاک‌پشتی به پیش رفتند؛ بدون کمک دولت و آن 2میلیون دلار. دولت نهم و دهم به پایان رسید و دولت یازدهم و دوازدهم با قول و قرار تازه بر سر کار آمد و مترو همچنان در هزارتوهای مشکلات دولت گم شد.
امروز چهل‌و‌چهارمین سال تاسیس شرکت متروی تهران و حومه است. در واقع حدود نیم قرن از آغاز فعالیت متروی تهران می‌گذرد و مترو هنوز نتوانسته شرایط استاندارد در تهران را به‌وجود آورد. هنوز سرفاصله حرکت قطارهای مترو 4دقیقه است و با زمان استاندارد 2.5دقیقه فاصله بسیاری دارد. بسیاری از قطارهای مترو اورهال می‌شوند و کمبود ناوگان همچنان باعث ازدحام ایستگاه‌های مترو شده است. وضعیت حمل‌ونقل زیر‌زمین آنچنان که باید مناسب نیست و دولت هم در دور تازه سهمیه‌بندی سوخت، باز هم وعده حمایت از مترو می‌دهد؛ درست مثل 21سال پیش؛ درست مثل 44سال پیش؛ درست مثل همین 6سال پیش.
در همینه زمینه :
