احداث زیرگذر شوش منتفی است

محمد باریکانی _ خبر‌نگار

حدود 600روز از ویران‌شدن ورودی شهر تاریخی شوش به بهانه ایجاد یک زیرگذر در عرصه ملی و حریم جهانی محوطه باستانی شوش می‌گذرد. اما ورودی شهر تاریخی شوش با گذشت 2 سال از توقف طرح احداث زیرگذر همچنان به ویرانه‌ای می‌ماند که از جایگاه محوطه ثبت جهانی‌شده شوش کاسته است.
پس از آنکه شهرداری شوش در اقدامی خودسرانه اقدام به خاکبرداری برای احداث زیرگذر در شوش کرد، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی موضعی محکم گرفت و با محکوم ‌کردن این اقدام درخواست توقف سریع تخریب‌ها به بهانه انجام فعالیت عمرانی را ارائه کرد.
طرح احداث زیرگذر شوش مورد حمایت نماینده شوش در مجلس و مسئولان استانی این شهر به‌ویژه شهرداری و مدیریت شهری شوش است. اما در سوی دیگر مردم و انجمن‌ها و فعالان میراث‌فرهنگی ایستاده‌اند که معتقدند احداث زیرگذر شوش نه‌تنها محوطه باستانی شوش را با خطر خروج از فهرست میراث‌جهانی مواجه می‌کند که حتی محوطه‌های تاریخی اطراف شهر باستانی شوش را به زیر چنگک لودرها خواهد برد و تخریب گسترده این محوطه‌ها را به‌دنبال دارد.
شهر فعلی شوش درست بر شهر باستانی برپا شده است و ارزش‌ فرهنگی این شهر تاریخی به اندازه‌ای است که حتی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور بارها قاچاقچیان اشیای تاریخی را در حال حفر چاه و کانال در حیاط خانه‌های این شهر متوقف کرد و آثار ارزشمندی از حفاری‌های غیرمجاز آنها به‌دست آورد. به همین دلیل هم بود که حفر چاه در خانه‌های شهر شوش ممنوع شد.
از 2 سال پیش که موضوع احداث زیرگذر در ورودی شهر شوش مطرح و بهانه آن هم تصادفات جاده‌ای اعلام شد، تا زمانی که شهرداری شوش لودرهای خود را مأمور به گودبرداری ناگهانی در حریم جهانی و عرصه ملی محوطه باستانی شوش کرد، مدیران شهری و مسئولان محلی شهر شوش تلاش کردند طرح خود را به‌عنوان یک مطالبه عمومی جا بیندازند و در مقابل فعالان میراث فرهنگی و مردم شوش اعلام کردند که این طرح نه‌تنها مطالبه عمومی نیست که مطالبه تعداد اندکی از مسئولان محلی شهر شوش است.
سازمان میراث‌فرهنگی وقت و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کنونی که آن زمان زورش به مسئولان محلی و مدیران شهری شوش برای احداث زیرگذر نمی‌رسید، برای جلوگیری از تخریب محوطه‌های تاریخی در همسایگی محوطه باستانی شوش یک شرط برای مسئولان و مدیران محلی و شهری شوش گذاشت که اگر در فعالیت خود به آثار تاریخی برخوردند پروژه احداث زیرگذر باید متوقف شود. بر همین اساس بود که بلافاصله پس از شروع عملیات گودبرداری احداث زیرگذر شوش و به رغم مخالفت عمومی با این اقدام، کارشناسان میراث‌فرهنگی به بررسی محوطه زخم‌خورده در حریم جهانی و بخشی از عرصه ملی شوش پرداختند و نهشته‌های باستانی و آثار فرهنگی را از دل شکاف‌های ایجاد شده توسط لودرهای شهرداری بیرون کشیدند. براساس توافق وزارت میراث‌فرهنگی و مسئولان شهر شوش پروژه احداث زیرگذر باید متوقف می‌شد و راه جایگزین برای حل مشکل ترافیکی و حتی تصادفات جاده‌ای در ورودی شوش درنظر گرفته می‌شد.
مسئولان شهری، مدیران استانی و حتی نماینده شوش در مجلس پس از این بررسی‌ها چندین بار با مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مذاکره کردند تا شاید بتوانند هدف خود را در احداث زیرگذر در ورودی شوش حتی به قیمت تخریب یک محوطه تاریخی دنبال کنند.
همشهری در گزارش‌های متعدد از وضعیت زیرگذر شوش در طول 2‌سال گذشته به‌طور مداوم و به نقل از مسئولان وزارت میراث فرهنگی و کارشناسان و باستان‌شناسان تذکر داده است که احداث این زیرگذر نه‌تنها به تخریب محوطه‌های تاریخی در همسایگی محوطه باستانی شوش می‌انجامد که حتی مسیر خروج این اثر ثبت جهانی شده ایران در فهرست میراث‌جهانی یونسکو را نیز هموار می‌کند.
مسئولان شهری و استانی شوش ماجرای احداث زیرگذر در ورودی شهر شوش را به موضوعی حیثیتی در مدیریت خود بر این شهر تبدیل کرده‌اند و در راه گرفتن چراغ سبز وزارت میراث‌فرهنگی نیز از هیچ اقدامی فروگذار نکرده‌اند. آنها در 2 مرحله به دیدار مسئولان وزارت میراث فرهنگی رفته‌اند و حالا براساس آنچه فعالان میراث فرهنگی در خوزستان به همشهری خبر داده‌اند قصد داشتند امروز با حضور در تهران به دیدار مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بروند تا طرح احداث زیرگذر در ورودی شهر شوش را برای چندمین‌بار پیگیری کنند. اگرچه تلاش چندین‌باره آنها برای خراشیدن تن زخمی شوش باز هم به نتیجه نمی‌رسید.
شوش یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران و پایتخت زمستانی هخامنشیان، سالانه جمعیت زیادی از گردشگران داخلی و خارجی کشور را میزبانی می‌کند. اما مدیران شهری و مسئولان محلی این شهر اکنون 600روز است که ورودی این شهر را با اجرای خودسرانه و البته ناقص احداث زیرگذر، چنان کثیف کرده‌اند که گردشگران ورودی به این شهر تاریخی و البته شناخته شده در عرصه جهانی را در همان نگاه اول نسبت به پاکیزگی و گردشگرپذیری شوش به تردید می‌اندازد.
مشاهدات همشهری از شهر شوش نیز مشخص کرده است که در این 600روز گذشته نه‌تنها خرابکاری‌های شهری بر یک محوطه تاریخی جبران نشده که حتی مدیران شهری شوش حاضر به پوشاندن گودال‌های ایجاد شده در ورودی شهر تاریخی شوش و تمیزکردن چهره این شهر تاریخی نشده‌اند. 

   میراث زیر بار زیرگذر نمی‌رود

حکمت‌الله موسوی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خوزستان در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد: جلسه‌ای که قرار بود امروز با حضور فرماندار، شهردار و مجموعه مدیریت شهری شوش در وزارت میراث‌فرهنگی برگزار شود به‌دلیل اتفاقات خوزستان منتفی و به زمان دیگری موکول شده است. به گفته موسوی، مدیران شهری شوش همچنان بر احداث زیرگذر شوش اصرار دارند که هربار نیز وزارت میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور زیربار این درخواست نرفته است. موسوی تأکید کرد: مدیران شهری شوش نزدیک به 600روز که از ماجرای گودبرداری محل احداث زیرگذر می‌گذرد هنوز ورودی شوش را ساماندهی نکرده‌اند و مدام بحث می‌کنند که ایجاد زیرگذر شوش یک مطالبه عمومی است. درحالی‌که اصلا چنین نیست و مطالبه عمومی مردم شوش ساماندهی وضعیت ایجاد شده در ورودی شهر و زیباسازی آن با هدف روانسازی ترافیک و جلوگیری از حوادث است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خوزستان اعلام کرد: ورودی هر شهر یکی از آیتم‌های مهم گردشگرپذیر بودن یک شهر است که اکنون تقاضای ما از مسئولان شهری شوش زیباسازی و ساماندهی ورودی این شهر به‌عنوان یک شهر گردشگرپذیر است. او با اشاره به اهمیت شهر تاریخی شوش با برخورداری از 2 اثر جهانی در استان خوزستان گفت: مدیران شهری شوش معتقدند احداث زیرگذر مطالبه عمومی است درحالی‌که نه‌تنها این زیرگذر مطالبه عمومی نیست که مطالبه جهانی از شوش حفاظت از آثار و محوطه‌های تاریخی است که بر نظر مدیران شهری شوش ارجحیت دارد. موسوی از موافقت پژوهشکده باستان‌شناسی و وزارت میراث فرهنگی برای ایجاد روگذر به جای زیرگذر خبر داد و گفت: متأسفانه مدیران شهری و مسئولان محلی شوش زیر بار این موضوع نمی‌روند و می‌گویند اگر قرار بود روگذر وجود داشته باشد، روگذر قبلی برداشته نمی‌شد و همچنان بر خواسته خود برای احداث زیرگذر اصرار دارند. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خوزستان با اعلام این موضوع که تاکنون 6هیأت باستان‌شناسی 29گمانه در محوطه گودبرداری شده توسط مدیران شهری شوش برای احداث زیرگذر ایجاد و براساس یافته‌های باستان‌شناختی تکلیف کرده‌اند که احداث زیرگذر باید متوقف شود گفت: لایه‌های مختلف باستان‌شناسی و آثار غیرمنقول شامل آثار معماری در بررسی‌های باستان‌شناختی در محل گودبرداری احداث زیرگذر شوش به‌دست آمده است و وقتی باستان‌شناس‌ها در ترانشه‌های 2در 2به این آثار رسیده‌اند، تصور کنید در 400متر طول و 20متر عمق در طرح احداث زیرگذر شوش چه آثاری وجود دارد؟ او افزود: پروژه احداث زیرگذر شوش به‌دلیل حجم تخریب محوطه‌ها و آثار تاریخی باید متوقف باشد و حتی درصورت احداث روگذر نیز طرح آن باید به میراث‌فرهنگی ارسال شود تا با کمترین آسیب، مداخله و خسارت بر آثار و محوطه تاریخی اجرایی شود. مدیرکل میراث‌فرهنگی استان خوزستان تأکید کرد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور همچنان با احداث زیرگذر در ورودی شهر شوش مخالف‌هستند.