معمای انتخابات در افغانستان

45روز پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، کشمکش بر سر نتایج همچنان ادامه دارد و کمیسیون انتخابات در میان اعتراض اکثر احزاب سیاسی، کار بازشماری آرا را آغاز کرده است.
ششم مهرماه حدود یک میلیون و 900هزار افغان در بیش از 4هزار و 700شعبه اخذ رأی، آرای خود را به صندوق‌ها ریختند تا برای چهارمین‌بار پس از سقوط حکومت طالبان، رئیس‌جمهورشان را خود انتخاب کنند. انتخابات در میان تعجب همگان در یک روز آرام و به دور از حملات جدی از سوی طالبان برگزار شد. طالبان اما ضربه به انتخابات را پیش از برگزاری زده بود. تهدید‌های طالبان در ولایت‌ها و شهرهای مختلف باعث شد تا تنها حدود یک‌پنجم از میان 9میلیون و 600هزار نفری که برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کرده‌بودند، پای صندوق‌ها حاضر شوند.
رأی‌گیری به هر شکل برگزار شد و همان‌طور که انتظار می‌رفت اختلاف میان گروه‌های سیاسی افغان از همان شب انتخابات آغاز شد. «تقلب» به کلیدواژه منتقدان دولت اشرف غنی تبدیل شد که او و اعضای تیمش را متهم به مهندسی آرا می‌کردند. کمیسیون مستقل انتخابات قرار بود طی 3هفته، نتایج نهایی را اعلام و پیروز میدان را مشخص کند اما از همان زمان، «بروز مشکلات فنی» مانع از اعلام نتایج شد؛ مشکلاتی که اکنون کار را به بازشماری آرا و اعتراض نامزدهای رقیب اشرف غنی کشانده است.
طبق اعلام کمیسیون انتخابات، یک میلیون و 843هزار رأی معتبر به صندوق‌ها ریخته شده است. آرای معتبر، آرایی است که اطلاعات دستگاه‌های بیومتریک در مورد آنها موجود است. دستگاه‌های بیومتریک، دستگاه‌هایی است که بر اساس اثرانگشت و تصویر چهره، هویت فرد را مشخص می‌کند. عدم تسلط کارمندان کمیسیون انتخابات در استفاده از دستگاه‌های بیومتریک و بروز مشکلات فنی در این دستگاه‌ها و همچنین قطع مکرر شبکه اتصال آنها در سراسر افغانستان، در روز رأی‌گیری هیاهوی بسیاری به پا کرد، اما مشکل اصلی از آنجا ناشی می‌شود که کارت‌های حافظه دستگاه‌های بیومتریک مربوط به 2هزار و 500صندوق رأی، یا مفقود شده یا به مرکز نرسیده است. طبق تصمیم کمیسیون انتخابات، آرای این صندوق‌ها و حدود 6هزار صندوق دیگر در حضور ناظران مورد بازشماری دستی قرار خواهد گرفت.
نامزدهای انتخابات اما به این روند معترض هستند. در میان آنها، فریاد عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان و رقیب اصلی اشرف غنی از همه بلندتر بوده است. عبدالله دیروز در جمع هوادارانش گفت که به ناظران ائتلاف «ثبات و همگرایی» که او رهبری‌اش را بر عهده دارد دستور داده در شعب رأی‌گیری حاضر نشوند. عبدالله خواستار جداسازی آرای مبهم از آرای معتبر و سپس انجام بازشماری است. طبق گزارش تلویزیون طلوع افغانستان، او دلیل این تصمیم را «دفاع از آرای پاک مردم» اعلام کرده است. عبدالله گفت که خواست تیم او از کمیسیون انتخابات، توقف روند بازشماری آرا و بررسی وضعیت آرای مبهم در حضور ناظران داخلی، بین‌المللی و رسانه‌هاست. او همچنین به بحران سیاسی پیش‌آمده در افغانستان پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری دوره قبل اشاره کرد و گفت: «این بار مصلحت را مدنظر نمی‌گیرد که تاوان آن را مردم بپردازند.» در انتخابات سال 2014ادعای تقلب گسترده مطرح شد اما در نهایت 2 نامزد پیشرو، یعنی غنی و عبدالله، با وساطت آمریکا به شراکت در قدرت در چارچوب تشکیل دولت وحدت ملی راضی شدند.

اعتراض‌ها به چیست؟
عبدالله و دیگر نامزدهای انتخابات ازجمله گلبدین حکمتیار و رحمت‌الله نبیل، به 300هزار رأیی معترض هستند که گفته می‌شود در روند اخذ آنها تخلف صورت گرفته است. در این میان، حدود 138هزار رأی به دلیل عدم وجود اطلاعات دستگاه‌های بیومتریک مربوط به آنها از ابتدا قرنطینه بوده‌اند که گفته می‌شود اکنون وارد روند بازشماری شده‌اند. 100هزار رأی نیز پیش از ساعت رسمی شروع رأی‌گیری یا پس از پایان مهلت به صندوق‌ها ریخته شده‌اند. حدود 50هزار رأی نیز با عکس تکراری رأی‌‌دهنده یا با گرفتن عکس از روی عکس و نه چهره فرد اخذ شده‌اند. معترضان به روند انتخابات معتقدند 700دستگاه بیومتریک هم به کلی گم شده و این موضوع سلامت انتخابات در شعب مربوطه را زیر سوال می‌برد.

سرنوشت نتایج چه خواهد شد؟
کمیسیون مستقل انتخابات طبق برنامه باید نتایج را 27مهرماه اعلام می‌کرد. اعلام نتایج به دلیل بروز مشکلات فنی، ابتدا به 16آبان و سپس به 23آبان موکول شد. وضعیت کنونی اما از احتمال تعویق دوباره اعلام نتایج حکایت دارد. کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی افغانستان اما اعلام کرده که تعویق دوباره اعلام نتایج را نمی‌پذیرد و در صورتی که نتایج روز پنجشنبه اعلام نشود، با مسئولان کمیسیون انتخابات برخورد خواهد کرد. علی‌رغم فشار کمیسیون رسیدگی به شکایات، مسئولان کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرده‌اند بازشماری آرای 8هزار و 500صندوق در مناطق مختلف افغانستان به زمان کافی نیاز دارد. وضعیت کنونی افغانستان، یادآور بحران سیاسی سال 2014است.