محرومیت «معماری» و «طراحی صنعتی» از تصویر

علیرضا کریمی‌صارمی
عکاس و مدرس دانشگاه

 وقتی لویی داگر در هفتم ژانویه 1839 روش ابداعی‌اش را برای ثبت تصویر به فرهنگستان علوم فرانسه ارائه کرد، نقطه عطفی در تاریخ هنر جهان پدید آمد. به گواهی تحقیقات مرحوم دکتر شهریار عدل، 3 سال پس از آن، اولین عکس تاریخ عکاسی در ایران از محمدشاه قاجار و پسرش ناصرالدین‌ میرزا گرفته شد.  تأثیر مهمی که عکاسی در تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی – هنری این سرزمین تا به امروز داشته، موجبات بلوغ فکری و آموزشی را در عرصه‌های مختلف فراهم آورده است. از گذشته‌ تاکنون ایرانیان علاقه زیادی به ثبت لحظاتشان نشان داده‌اند. در خانه سالخوردگان، این قاب‌های عکس آویخته به دیوار و آلبوم‌های عکس مستقر در گنجه‌ها هستند که از روزگار رفته، حکایت می‌کنند. از سوی دیگر علاقه جوانان به این هنر، ایران را جزو معدود کشورهای جهان از حیث تعداد دانشجو و هنرجو در این رشته قرار داده  است.
عکس، ابزاری قدرتمند برای انتقال مفاهیم ذهنی و تبادل اندیشه و فرهنگ و تبلیغات و ثبت خاطرات است.  با توجه به پیشینه عکاسی در ایران –تقریبا به اندازه پیشینه آن در اروپاست – جامعه عکاسان ایران همواره اندیشه ایرانی را در نمایشگاه‌‌های بین‌المللی به رخ کشیده و مورد تحسین قرار داده‌اند. اما شوربختانه در سیستم آموزش عالی کشور بدون  توجه به این همه و به جای بسط و گسترش درس عکاسی در همه رشته‌های مرتبط، با بی‌مهری و نگاهی شاید غیرکارشناسانه، درس عکاسی در رشته‌های معماری و طراحی صنعتی آن هم در چند دانشگاه معتبر از سیستم آموزشی حذف شده ‌است.
بر کسی پوشیده نیست که این درس در رشد ذهنی و ارتقای فکری و همچنین بروز خلاقیت تاثیر شگرفی دارد.
 علاوه بر این، قدرت تمرکز را که لازمه رشته‌های معماری و طراحی صنعتی است، تقویت می‌کند. جای بسی نگرانی است که از عصر ارتباطات بصری که سالانه 14 تریلیون تصویر منتشر می‌شود و در تمام جوامع و مراکز آموزشی مترقی در جهان نگرش ویژه‌تری نسبت به گذشته به عکاسی پدید آمده، این درس پایه‌ای و مهم در برخی از رشته‌ها حذف می‌شود؛ بدون آنکه به جایگاه تاریخی و مهم آن در ایجاد اندیشه، فرهنگ و روحیه هنری توجه شده باشد.