دوست 2200ساله

نیلوفر جلالی_روزنامه نگار

روابط ایران و چین به سال‌ها قبل و زمانی که جاده ابریشم در حال رونق بود برمی‌گردد. این دو کشور تاریخی فراز و فرودهای فراوان و تحولات داخلی زیادی را پشت‌سر گذاشته‌اند. با این حال موضوعی که تقریبا در همه زمان‌ها (جز دوره‌هایی کوتاه) به آن خدشه‌ای وارد نشده، روابط خوب میان دوکشور و سیاست خارجی آنها در قبال یکدیگر بوده است. آنها همواره در بازی‌های بین‌المللی حامی منافع یکدیگر بوده‌اند. شاید درطول دهه‌های اخیر مهم‌ترین چالش و محدودیت در روابط میان دو کشور از سوی آمریکا ایجاد شده است. با این حال این دوستی 2هزارو 200ساله هنوز نیز با وجود همه سنگ‌اندازی‌ها رو به گسترش است.

120سال قبل از میلاد مسیح
در دوره سلطنت مهرداد دوم (اشک نهم) روابط میان دو کشور ایران و چین برقرارشد و سفیر چین به ایران آمد. اشکانیان تسهیلات کافی برای تجارت چین به‌وجود آوردند. جاده ابریشم از این زمان به‌صورت راه ارتباطی منظمی درآمد.

650میلادی
 در دوره ساسانیان روابط دو کشور گسترش بیشتری پیدا کرد. زمانی که دولت آخرین شهریار ساسانی رو به زوال می‌رفت از امپراتور چین کمک خواست و فرزندانش به چین رفتند و همان جا ماندگار شدند.

732میلادی
 با گذشت چندین سال از انتشار آیین زرتشتی از سوی بازرگانان ایرانی در چین، امپراتور این کشور دستور داد چینی‌ها به آیین پیشین خود برگردند.

1220
استیلای قوم مغول بر چین و ایران که در ادامه آن باعث شد زبان فارسی میان چینیان رواج یابد. همچنین روابط بازرگانی بعد از پایان کشتار وحشتناک قوم مغول، افزایش یافت و تجار به سهولت کالاهای خود را به چین می‌رساندند.

1370
گسترش بیشتر روابط میان دو کشور ایران و چین در زمان تیموریان و اعزام نمایندگان سیاسی و فرهنگی متقابل که در ادامه و در عصر صفویه این روابط تا حدودی کاهش یافت.

1911
انقلاب مشروطیت در ایران و بعد از آن وقوع انقلاب دمکراتیک بورژوازی در چین که انقلابیون آن از ایران الهام می‌گرفتند. با متزلزل‌شدن قاجار و سرنگونی دودمان سلسله چینگ، تاریخ دو‌کشور تقریبا همزمان پیش رفت.

1920
 قرارداد دوستی بین چین و فارس در رم ایتالیا به امضا رسید و مقرر شد دو کشور سفیر، وزیر مختار و کاردار خود را به کشور یکدیگر اعزام کنند ولی در آن دوران، به‌دلیل ضعف قوای دوکشور و گرفتاری آنها در جنگ‌های داخلی و رسیدگی به روابط خود با قدرت‌های غربی، این قرارداد به اجرا گذاشته نشد.

1945
 ایران، اداره وزارت مختار خود را به نشانه هم‌پیمانی با چین، در شهر چونگ‌چینگ، پایتخت موقت چین، دایر کرد.

1949
 پس از تاسیس جمهوری خلق چین، این کشور با شوروی هم‌پیمان شد.

1950
آغاز جنگ کره و چین باعث شد تا چین مستقیما با آمریکا وارد جنگ و روابط آنها به دشمنی تبدیل شود. اختلافات بین آمریکا و شوروی نیز در نهایت مانع برقرای روابط میان دو کشور ایران و چین و باعث بروز سوءتفاهم‌هایی میان آنها شد.

1949_1971
 چین و ایران تا این زمان روابط خوبی نداشتند و ایران، جمهوری خلق چین را به‌مدت 22سال به رسمیت نشناخت. تا این سال چین و ایران علاوه بر محدودیت در تجارت تقریباً ‌هیچ رفت‌وآمدی نداشتند.

1971
انقلاب فرهنگی در چین و تغییر نگرش آمریکا نسبت به این کشور باعث شد ایران نیز از فرصت استفاده کند و خواهران شاه، اشرف و فاطمه پهلوی را برای آغاز روابط مجدد میان دو کشور به آنجا بفرستد. با میانجیگری پاکستان، نمایندگان دو کشور مذاکرات خود را آغاز کردند.

1972
 دو کشور در بعضی مسائل مثل اختلاف میان بخش‌های شرقی و غربی پاکستان که منجر به جنگ داخلی در پاکستان شد، مواضع مشترکی داشتند و هر دو نگران حفظ تمامیت‌ارضی پاکستان بودند.

1973
 بعد از به قدرت‌رسیدن داوود‌خان در افغانستان هر دو کشور چین و ایران خواهان جلوگیری از نفوذ شوروی در افغانستان بودند.

1974
امضای یک موافقت‌نامه هنگام حضور هیأت ایرانی در افغانستان که مورد تأیید چینی‌ها قرار گرفت.

1979
وقوع انقلاب اسلامی ایران همزمان شد با به کارگیری سیاست درهای باز از سوی چین و بهبود ارتباطات این کشور با آمریکا. در مقابل، جمهوری اسلامی سیاست قطع وابستگی به اجانب و آمریکاییان را در پیش گرفت. بنابراین روابط دو کشور مدتی به سردی گرایید.

1980
 اعلام سیاست بی‌طرفی چین در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، باعث شد کم‌کم روابط دو‌کشور گرم‌تر شود.

1983
دو کشور در مجامع بین‌المللی از یکدیگر حمایت می‌کردند و رفت‌وآمد مقامات میان دو کشور و مبادلات تجاری و اقتصادی افزایش یافت. در این سال علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه ایران به پکن سفر کرد و قرارداد همکاری‌های فرهنگی میان ایران و چین وارد مرحله تازه‌ای شد.

1996
 از این سال، قراردادها و موافقت‌نامه‌های متعددی میان دوکشور امضا و پایه مهمی برای توسعه همکاری‌های دوستانه میان دو کشور شد.

2002
 در زمان دولت محمد خاتمی، جیانگ زمین، رئیس‌جمهور وقت چین به ایران سفر کرد. در این سفر با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب دیدار و بر افزایش روابط میان دو کشور تأکید کرد.

2003
 افزایش اهمیت میزان اتکای چین به تامین انرژی از ایران.

2010
 با شدت‌گرفتن تحریم‌ها علیه ایران، چین از قابل‌اعتمادترین شرکای تجاری ایران محسوب می‌شد و ایران با حفظ روابط با پکن قادر به دورزدن تحریم‌های غرب شد.

2016
 سفر شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین به ایران که به دعوت حسن روحانی انجام گرفت. برنامه‌ریزی برای احیای جاده ابریشم یکی از اهداف این سفر بود. همچنین دو کشور در مورد همکاری استراتژیک ۲۵ساله به توافق رسیدند.

2017
 حجم مبادلات تجاری ایران و چین به حدود 40میلیارد دلار نزدیک شد.

2018
 رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به دعوت رسمی رئیس‌جمهور چین و برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به چین سفر کرد.

2019
 همزمان با تحریم ایران، آمریکا جنگ تجاری با چین را آغاز کرد که باعث شد رابطه چین و آمریکا به سوی تیرگی برود. بنابراین در فشار توامان آمریکا به ایران و چین، فرصت‌های جدیدی برای گسترش روابط میان این دوکشور فراهم شده است.