وضعیت جنگی در ریو

یاشا مونک |  مترجم: حمیدرضا خطیبی

میشل تمر ـ رئیس‌جمهور برزیل ـ کنترل امنیت شهر ریودوژانیرو را به ارتش سپرده است و مخالفان، او را متهم می‌کنند که با این کار، می‌خواهد جایگاهش را در انتخابات سراسری پیش رو مستحکم کند

در عکس‌‌های خوش‌آب‌ورنگ، ‌ریودوژانیرو همان چیزی‌است که بیشتر مردم دنیا تصور می‌کنند؛ یکی از جذاب‌‌ترین شهرهای توریستی دنیا که بی‌دلیل لقب «شهر شگفت‌انگیز» را یدک نمی‌کشد.

اما کافی‌است کمی با دقت، پیگیر اخبار ریو باشید. مشهورترین شهر برزیل، آن‌طور که مقامات برزیلی اعتراف می‌کنند، عملا توسط باندهای تبهکار اداره می‌شود. در ماه‌های اخیر، اوضاع چنان در این شهر وخیم شد که میشل تمر، همین چند روز پیش، با اعلام شرایط اضطراری، کنترل امنیت این شهر را از پلیس گرفت و به ارتش سپرد. بر اساس این دستور فدرال، کار تأمین امنیت توسط ارتش، بلافاصله در ریو شروع می‌شود و تا آخر سال میلادی ادامه خواهد داشت. حضور ارتش در ریو تنها در صورتی لغو خواهد شد که کنگره ملی برزیل با اعلام حالت اضطراری در ریو مخالفت کند.

قصه از کجا شروع شد؟

باندهای تبهکار ریو، تاریخی طولانی و پرحادثه دارند. زاغه‌های معروف و متراکم این شهر، بهشت‌‌های امن این باندهای خلافکار است؛ با این حال، اوضاع در ماه‌ها و به‌خصوص هفته‌های گذشته، به‌شدت بحرانی شده است.
به گزارش‌بی‌بی‌سی، ابتدای همین ماه فوریه، کارناوال معروف ریو که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین کارناوال جهان نام برده می‌شود، به صحنه منازعات درون‌گروهی تبهکاران تبدیل شد؛ طوری که شهر، صحنه تیراندازی‌ها و غارت‌های این گروه‌های تبهکار بود.
باند‌های تبهکار، اخیرا حملات به توریست‌‌ها را هم افزایش داده‌اند و پخش تصاویر صحنه‌های غارت و زورگیری از گردشگران در ریو، به بخش ثابتی از برنامه‌های شبکه‌‌های تلویزیونی در این کشور تبدیل شده بود.

این اتفاق‌‌ها، چنان مسئولان ریو را مستاصل کرد که لوئیس فرناندو پسائو ـ فرماندار ریو ـ از مردم به‌خاطر مشکلات پیش‌آمده عذرخواهی کرد. او به‌خصوص با اشاره به کارناوال ریو گفت: «ما آماده نبودیم. در روزهای اول اشتباهاتی داشتیم و سعی کردیم حضورمان را تقویت کنیم».
به موازات افزایش فعالیت‌های خرابکارانه گروه‌های تبهکار، افت کارایی پلیس ریو هم عامل دیگری برای بروز چنین وضعیت خارق‌العاده‌ای بوده است. وضعیت بد اقتصادی در ریو، پلیس را در سال‌های اخیر بسیار ضعیف و ناتوان کرده است. شرایط چنان بحرانی‌است که گفته می‌شود حتی پلیس پول ندارد تا برای ماشین‌های گشت خود بنزین بخرد.
دلیل اصلی به‌وجودآمدن این شرایط اقتصادی هم رکود ملی و کاهش قیمت نفت و ‌علاوه بر آن، افزایش چشمگیر فساد در برزیل بوده است.
این شرایط، باعث قدرت‌گرفتن بیشتر باندهای تبهکار شده است. آمار نشان می‌دهد که سال گذشته نسبت به 2016 آمار قتل در ریو 8درصد بیشتر شده است. این آمار، 26درصد بیشتر از سال2015 است.

بازگشت ارتش به شهر

حضور ارتش در ریو، چیز تازه‌ای نیست. نیروهای ارتشی به صورت مرتب در مناطق بسیار خطرناک ریو که باندهای مواد‌مخدر و تبهکار در آنها حضور دارند، گشت می‌زنند اما با دستور اخیر رئیس‌جمهور، ارتش به جای پلیس، مسئول تأمین امنیت ریو می‌شود و در تمام این شهر 12میلیون نفری حضور پررنگی خواهد داشت.
از سال1985 این نخستین بار است که ارتش در ریو مستقر می‌شود. در آن سال، بعد از 21سال دیکتاتوری نظامی‌ها در برزیل، دمکراسی به این کشور بازگشت. در این سال‌ها، ارتش علاوه بر گشت‌های مقطعی، به‌عنوان یک استثنا در المپیک2016 هم حضور گسترده‌ای در ریو داشته است و آن تجربه، ‌حالا می‌تواند به نیروهای نظامی کمک کند. نقطه امیدوارکننده برای حامیان حضور ارتش در ریو این است که همچون دوران المپیک، این بار هم ژنرال والتر براگا نتو مسئول تأمین امنیت شهر است. ژنرال نتو در المپیک به‌عنوان هماهنگ‌کننده امنیت بازی‌ها عملکرد قابل‌قبولی داشت و احتمال اینکه این بار هم موفقیت‌آمیز عمل کند زیاد است.

آیا مسئله، سیاسی‌است؟

با وجود احساس نیاز شدید به ارتش برای آرام‌کردن شرایط بحرانی در ریو، برخی مخالفان رئیس‌جمهور او را به بهره‌برداری سیاسی از این شرایط به نفع خود متهم می‌کنند. به گزارش فرانس‌24، از نظر برخی حقوق‌دانان، گسیل‌کردن ارتش فدرال به یک ایالت، دخالت در امور فدرالی و مخالف قانون اساسی برزیل است. منتقدان بیشتری اما در پی این کار، طمع‌کاری سیاسی میشل تمر را می‌بینند؛ چراکه با اعلام وضعیت اضطراری، رای‌گیری اصلاح قانون حقوق بازنشستگی عقب می‌افتد. میزان محبوبیت تمر هم‌اکنون به‌شدت در برزیل پایین است و شکست در چنین موردی، شرایط او را در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری که در‌ ماه اکتبر برگزار می‌شود به‌شدت لرزان خواهد کرد.
به گفته مخالفان، تمر به‌خوبی می‌داند که امنیت چقدر برای مردم برزیل مهم است و با استفاده از این اهرم تلاش می‌کند که وجهه عمومی تخریب‌شده خود را بهبود بخشد.
نتایج یک نظرسنجی که ‌ماه گذشته انجام شد نشان می‌دهد که اولویت 38درصد مردم برزیل در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو، توانایی نامزدها برای برقراری امنیت در این کشور است. در این شرایط مخالفان تمر او را متهم می‌کنند که با گسیل‌کردن ارتش به ریو می‌خواهد شانس خود را در انتخابات پیش ‌رو افزایش دهد.

  ریودوژانیرو؛ شهر شگفت‌انگیز
ریودوژانیرو که بیشتر با عنوان ریو نامیده می‌شود، یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری دنیاست. این شهر زیبا که به واسطه مجسمه معروف مسیح و همین‌طور سواحل رؤیایی‌اش مثل کوپاکابانا و ایپانما معروف است، پربازدیدترین شهر در نیمکره‌ جنوبی دنیاست. ریو همچنین به‌خاطر کارناوال‌های بسیار بزرگ و جذابش شهرتی جهانی دارد و چنین ویژگی‌هایی، صفت «شگفت‌انگیز» را برای این شهر به ارمغان آورده است.
ریو در سال1565 و در دوران حکمرانی پرتغالی‌ها بر آمریکای جنوبی احداث شد. این شهر با حدود 12میلیون نفر جمعیت، دومین شهر بزرگ برزیل و ششمین شهر بزرگ آمریکای جنوبی به شمار می‌رود.
این شهر، جهانی‌ترین شهر برزیل است و در سال2016به‌عنوان نخستین شهر برزیلی، میزبان المپیک تابستانی بود.
جمعیت: 12میلیون و 280هزار نفر
وسعت: 1221کیلومترمربع
سیستم مدیریتی: شورای شهر ـ شهردار