۵ اثر منقول چهارمحال و بختیاری در انتظار ثبت ملی

رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: ۵ پرونده از این استان برای قرار گرفتن در آثار منقول تاریخی- فرهنگی تهیه شده و در دستور کار ثبت در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. به گزارش ایرنا، «پیمانه پرناک» تاکید کرد: این پرونده‌ها شامل منبر مسجد جامع شهرکرد، منبر مسجد جامع چالشتر، نسخه خطی «تشریح برهان قاطع»، در چوبی مسجد اتابکان شهرکرد و شیر سنگی برجویی لردگان است.


منبرهای تاریخی

وی در خصوص منبرهای مساجد جامع شهرکرد و چالشتر افزود: این منبرها را فردی به نام محمودخان حدود ۱۵۰ سال پیش در سال ۱۲۸۲ قمری وقف کرده است.پرناک تصریح کرد: این منبرها هم‌اینک در مساجد جامع شهرکرد و چالشتر نگهداری می‌شود.

وی یادآور شد: جنس این منبرها از چوب چنار و مهم‌ترین شاخصه تزئینی آنها هنر گره‌چینی است که در طرح‌های متنوعی از لغت «چوب» مشاهده می‌شود.رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: منبر مسجد جامع شهرکرد ۳۱۶ سانتی‌متر ارتفاع، ۲۵۵ سانتی‌متر طول و ۸۸ سانتی‌متر عرض دارد.

وی گفت: استفاده از عنصر رنگ و فن منبت در قالب خط نستعلیق با موضوع ترجیع‌ بند معروف محتشم کاشانی در سوگ شهدای کربلا در منبر مسجد جامع شهرکرد وضعیت ظاهری زیبا و منحصر به‌ فردی به آن بخشیده است. پرناک تاکید کرد: منبر مسجد جامع چالشتر ۳۱۷ سانتی‌متر ارتفاع، ۲۵۵ سانتی‌متر طول و ۸۶ سانتی‌متر عرض دارد.

وی افزود: در منبر مسجد جامع چالشتر از عنصر رنگ و فن منبت در قالب خط نستعلیق با موضوع آیت‌الکرسی و سوره ناس استفاده شده است. رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: عملیات حفظ و مرمت منبر مسجد جامع چالشتر در بهار ۱۳۸۹ انجام شد.

وی تصریح کرد: حفظ و مرمت منبر مسجد جامع چالشتر شامل مراحل اصلی مستندنگاری، عملیات آزمایشگاهی، تمیزکاری فیزیکی و شیمیایی، استحکام‌بخشی، تاب‌گیری قطعات آلت و لغط، بازسازی قطعات آلت و لغط در نواحی کمبود و ریختگی با چوب چنار، اسیدزدایی، آفت‌زدایی، موزون‌سازی و تثبیت نهایی با پارالوئید است.


نسخه خطی ارزشمند

پرناک درباره نسخه خطی «تشریح برهان قاطع» یادآور شد: تاریخ کتابت این نسخه خطی مربوط به سال ۱۲۳۴ قمری یعنی ۲۰۶ سال پیش، دارای قطع وزیری بزرگ در اندازه ۲۱ در ۳۱ سانتی‌متر، نوع خط شکسته نستعلیق با مرکب سیاه، سرعنوان‌ها با جوهر الوان (قرمز)، جنس جلد مقوا با روکش چرم از نوع جلد‌های ضربی با تزئینات ترنج، لچک و سرترنج است که به‌ وسیله طلاکوبی در قالب مهر ایجاد شده است.

وی گفت: دوخت اجزا و اوراق این نسخه خطی با ابریشم و نخ رنگی است که شیرازه را تشکیل داده است. رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: تزئینات نسخه خطی «تشریح برهان قاطع» بسیار آسیب دیده است، اما در صفحات کتاب کمبودی نیست.

وی افزود: نسخه خطی «تشریح برهان قاطع» نوشته محمدحسین بن خلف تبریزی متخلص به برهان از شعرای قرن یازدهم هجری بود که متوطن هندوستان شد و  این کتاب را به زبان فارسی در سال ۱۰۶۲ نوشت. پرناک تصریح کرد: این نسخه خطی جزو مجموعه نسخ سردار «اسعد بختیاری» در دوره مشروطه بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری ضبط و در دهه ۷۰ به کتابخانه مولوی شهرکرد منتقل شد.


در چوبی مسجد اتابکان قدیم

وی همچنین درباره در چوبی مسجد اتابکان شهرکرد یادآور شد: این در چوبی با ابعاد ۱۳۰ در ۱۷۵ سانتی‌متر متعلق به مسجد اتابکان قدیم است که در سال ۱۳۷۰ به علت ساخت یک در جدید، به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری منتقل شد.

رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: این در به شکل قاب و تخته و به صورت دولته ساخته شده است. وی گفت: در پشت هر لته به منظور استحکام و جلوگیری از افتادگی لته‌ها پشت بندهایی از الوار قطور نصب و روی در نیز با تزئینات هندسی شمسه 8لنگه و 4لنگه به صورت منبت آراسته شده است.

پرناک تاکید کرد: در چوبی مسجد اتابکان شهرکرد هنگام انتقال وضعیت نامناسبی داشته که از سوی مسئولان وقت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری مرمت و بازسازی شده و پس از مرمت با ساخت چارچوب الحاقی در موزه باستان‌شناسی شهرکرد به نمایش درآمده است. وی افزود: نوع عملیات مرمتی در چوبی مسجد اتابکان شهرکرد شامل پاک‌سازی، اسیدزدایی، استحکام‌بخشی، بازسازی و تثبیت است.


شیر سنگی برجویی لردگان

رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری با اشاره به شیر سنگی برجویی تصریح کرد: این شیر سنگی بر اساس کتیبه حک‌شده بر روی آن متعلق به سال ۱۲۸۵ قمری و جنس آن از سنگ آهکی است که از اطراف امام‌زاده عباسعلی واقع در روستای برجویی شهرستان لردگان به موزه باستان‌شناسی شهرکرد منتقل شده است. شیر سنگی به عنوان نماد رشادت و دلاوری بر مزار مردان نصب می‌شده است.

وی یادآور شد: شیر سنگی برجویی به صورت ایستاده است و زیر پای جلو آن کله یک قوچ قرار دارد. پرناک اظهار کرد: بر گردن شیر سنگی برجویی قلاده‌ای با نقوش زیگ‌زاگ، در کنار آن مردی چوب بر دست، بر یک پهلوی آن شمشیری حکاکی‌شده و بر پهلوی دیگر آن مردی که افسار اسبی را به دست گرفته وجود دارد. وی گفت: بر روی پایه شیر سنگی برجویی کتیبه‌ای با عبارت «هوالباقی، وفات یافت مرحوم علی‌داد بک ابن ابوالفضل بک برجویی فی شهر محرم سنه ۱۲۸۵» حک شده است.

رئیس گروه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: تکنیک ساخت تراش شیر سنگی برجویی به صورت یکپارچه با تزئینات حکاکی است. وی افزود: موضوع تزئینات این شیر سنگی انسانی، حیوانی و هندسی است که ۲۴ سانتی‌متر عرض و ۱۱۴ سانتی‌متر طول دارد. پرناک تصریح کرد: شیر سنگی برجویی هم‌اینک در موزه باستان‌شناسی شهرکرد نگهداری می‌شود. تاکنون ۱۰ اثر منقول تاریخی- فرهنگی از چهارمحال و بختیاری در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.