کاشت گونه‌های نو در فضای سبز زنجان

حمید نصرتی‌قانعی| زنجان ـ خبرنگار:

 سرانه فضای سبز شهر ‌زنجان با حدود 500 هزار اصله درخت و درختچه، 640 هکتار فضای سبز و 80 تا 90 بوستان بزرگ و کوچک به بیش از 14 متر‌مربع می‌رسد. به گفته مسئولان شهرداری زنجان، بیش از 95 درصد فضای سبز شهر با آب غیر‌شرب (تانکر) آبیاری می‌شود و حدود 70 درصد فضای سبز شهر به سامانه آبیاری ‌نوین مجهز است. آب مورد‌ نیاز فضای سبز شهری نیز از 28 چاه آب در اختیار شهرداری تامین می‌شود. با این همه همچنان مردم از خشک شدن فضای سبز بوستان ملت و کمبود فضای سبز در برخی نقاط شهر گله‌مندند. همشهری این موضوع را در گفت‌وگو با مسئولان این حوزه شهری بررسی کرده است. 


پایان عمر درختان

معاون خدمات شهری شهردار زنجان درباره این‌که شهروندان زنجانی معتقدند به فضای سبز بوستان جنگلی یا شهر‌بازی رسیدگی نشده است و بخش عمده‌ای از درختان آن در حال خشک شدن است، می‌گوید: اگر به تصاویر منتشرشده در فضای مجازی دقت کنید، در زمینه این عکس‌ها چمن وجود دارد که کاملا سبز است پس نمی‌توان گفت به این محیط رسیدگی نکرده‌ایم. چطور امکان دارد چمن‌ که گیاهی پر‌آب است، سبز بماند اما درختان خشک شوند. 85 درصد این بوستان از اقاقیای وحشی است این درختان عمری مشخص دارند و پس از مدتی خشک می‌شوند که در تصویر هم این درختان دیده می‌شوند. همچنین نمی‌توان نقش برخی عوامل محیطی را در این موضوع بی‌تاثیر دانست. 

غلام‌حسن‌ احمدی ادامه می‌دهد: هر سال حدود 20 هکتار فضای سبز شهری را افزایش می‌دهیم که نمونه آن را هم شهروندان زنجانی می‌توانند در اجرای بوستان‌های جدید به‌خصوص بوستان بانوان که به زودی بهره‌برداری می‌شود، شاهد باشند. پارک جنگلی یا شهر‌بازی 40 تا 50 هکتار است و به صورت امانت به شهرداری زنجان از 4 دهه قبل واگذار شد و منابع طبیعی با رصد مداوم محیط بوستان بازی وضعیت درختان را بررسی می‌کند. اگر درختی به هر دلیل نیاز‌مند هرس یا قطع باشد باید با مجوز کارشناسان منابع طبیعی این کار انجام شود در غیر ‌این ‌صورت شهرداری اجازه این‌کار را نخواهد داشت. حتی اگر درختی قطع شود، کارشناسان منابع طبیعی قطع درخت را صورت‌جلسه می‌کنند. شهرداری دغدغه‌ خاصی در ایجاد فضای سبز و نگهداری از آن دارد. طرح بهره‌وری برای پارک توسط منابع طبیعی نیز تهیه شده است. 

وی با اشاره به سبز نشدن برخی درختان شهر در 2 یا 3 سال قبل می‌افزاید: آن ‌زمان هم برخی تصور می‌کردند درختان این نقاط از شهر خشک شده‌اند در حالی‌ که این‌طور نبود و با گذر هوای سرد بعد از عید و گرم شدن خاک، درختان این نقاط نیز از خواب زمستانی بیدار و سرسبز شدند پس نمی‌توان به این سرعت نتیجه‌گیری کرد این درختان خشک شده‌اند. برخی عوامل محیطی می‌تواند در رشد این درختان تاثیر منفی گذاشته باشد که بررسی خواهد شد. شهرداری برای افزایش امکانات رفاهی مردم در بوستان جنگلی، آلاچیق و سامانه بهداشتی ساخته است. ساخت این بنا‌ها نیز با هماهنگی و نظر موافق منابع طبیعی بوده است. حتی بوستان شماره 2 نیز در این بوستان با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اجرا شده است. 


تامین فضای سبز برای بانوان

معاون خدمات شهری شهردار زنجان در پاسخ به این سوال خبرنگار همشهری که برای تامین فضای سبز مختص به بانوان در شهر چه اقدامی انجام داده‌اید، اظهار می‌کند: بوستان مخصوص بانوان نیز 5 تا 6 سال قبل در مجاورت این بوستان راه‌اندازی شده است که حدود 7 یا 8 هکتار وسعت و امکاناتی مانند کافی‌شاپ، فرهنگسرا و مانند آن دارد. شهرداری اکنون سرانه فضای سبز شهری شهروندان زنجانی را به 6/14 متر ارتقا داده است در حالی که سرانه کشوری فضای سبز هر نفر حدود 12 مترمربع است. 

احمدی می‌گوید: بیش از 95 درصد فضای سبز شهری با آب غیر‌شرب آبیاری می‌شود و برخی از فضا‌ها نیز به دلایل مختلف امکان آبیاری‌شان با آب غیر‌شرب نبوده است (پایین کوه، شهرک کارمندان، امیر‌کبیر، انصاریه و سرچشمه و بخشی از هسته مرکزی شهر). اجرای فضای سبز شهری اختیاری نیست، شهرداری فضای سبز را براساس پراکندگی و نقاط تعیین‌شده در طرح تفصیلی شهر اجرا می‌کند. 

وی درباره نحوه اجرای طرح آبیاری نوین فضای سبز شهر زنجان نیز توضیح می‌دهد: طرح مکانیزه شدن آبیاری فضای سبز شهری با سنسور‌هایی که در خاک قرار داده‌ایم باید به صورت خود‌کار اجرا شود. آب مورد‌ نیاز آن نیز از چاه‌های در اختیار شهرداری تامین خواهد شد. اکنون طرح آبیاری مکانیزه با این روش در مرحله نصب لوله‌‌ها در محل‌ها و جانمایی آن قرار دارد و هنوز سنسور‌‌ها فعال نشده است. برای خودکفایی در تامین گل ‌و گیاه متناسب با اقلیم زنجان نیز گلخانه‌ای را راه‌اندازی کرده‌ایم که گیاهان مورد نیاز شهرداری زنجان در این محیط پرورش داده می‌شود. 


آبیاری نوین

رئیس سازمان سیما ‌و منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان نیز می‌گوید: شهر زنجان حدود 80 تا 90 بوستان بزرگ و کوچک با حدود 640 هکتار فضای سبز دارد. 70 درصد این فضا با روش‌های نوین آبیاری می‌شود و بقیه نیز روش آبیاری با تانکر است. بخش محدودی از این فضا نیز (5 درصد) با آب شرب آبیاری می‌شود. 

سجاد خانمرادی با بیان این‌که حدود 500 انشعاب آب شهری فضای سبز را در سا‌ل‌های اخیر به حدود 100 انشعاب کاهش داده‌ایم، می‌افزاید: 15 تانکر فضای سبز شهری را آبیاری می‌کرد که با اجرای سامانه نوین آبیاری فقط 2 تانکر برای آب‌رسانی فعال است. همچنین برای افزایش عمر درختان شهر به مرور درختان چنار را در حاشیه معابر شهر و نه در بوستان‌ها به دلیل سایه‌گستری و مقاومتی که در مقابل تغییرات محیطی دارند با سایر درختان جایگزین خواهیم کرد. به غیر از چنار، کاشت توت نرک یا کاکوزا که سریع‌الرشد و کم‌آب است هم از برنامه‌های دیگر است. کاشت این درختان (100 نوع درختچه) در کنار درختچه‌هایی مانند ترون، زرشک زینتی، پامپس گراد، یوکا، بوداغ، شمشاد، آختی و غیره است. 

وی خاطرنشان می‌کند: درخت چنار توانایی جذب آلودگی‌های محیط را دارد و حدود 200 سال عمر می‌کند در حالی‌ که درخت اقاقیا عمر کمی دارد و میزبان مناسب برای شته (آفت‌های‌های مکنده) است. همچنین سالانه هزینه زیادی برای سم‌پاشی این درختان صرف می‌شود. درخت چنار سایه‌انداز است و به نوع خاک هم حساسیت ندارد با آب‌وهوای مناسبی که شهر زنجان دارد مانند خیابان ولیعصر (عج) تهران درختان چنار به سرعت رشد خواهند کرد. اخیرا روبه‌روی فرمانداری و گاوازنگ درخت چنار کاشته‌ایم از نمونه‌های قدیمی کاشت چنار در زنجان نیز به چنار‌های خیابان دادگستری می‌توان اشاره کرد که 62 سال دارند. حدود 7 سال است کاشت درخت چنار را در زنجان شروع کرده‌ایم. همچنین با توجه به سرمای 25 درجه زیر صفر شهر زنجان امکان کاشت هر نوع درختی را در زنجان نداریم. 


کاشت گل در گلخانه

رئیس سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان می‌گوید: با راه‌اندازی گلخانه‌‌ای مختص شهرداری خارج از شهر در حال بررسی گونه‌های مقاوم برای کاشت در زنجان مانند میخک هندی و بیدمشک و غیره هستیم. همچنین این گلخانه گل‌های مورد ‌نیاز فصل‌های مختلف شهرداری را تامین می‌کند و به نوعی اجرای اقتصاد مقاومتی در شهرداری است که هزینه‌های تامین گل‌ و گیاه را کاهش خواهد داد. 

خانمرادی درباره شناسایی درختان شهر نیز با یاد‌آوری این‌که اکنون 40 گونه‌ گیاهی در فضای سبز شهری زنجان کاشته می‌شود، می‌افزاید: امسال شناسنامه‌دار شدن درختان را با نصب چیپ (پلاک الکترونیکی) آغاز کردیم. برنامه نصب حدود 25 هزار چیپ را نیز تا پایان سال داریم. هر سال نصب این تعداد جیپ را برای درختان شهر در دستور کار داریم. این جیپ‌ها غیر‌قابل رویت است و در صورت قطع شدن درخت از آن مطلع خواهیم شد. همچنین در این جیپ‌ها مشخصات هر درخت مانند بن‌محیط، سن، نیازهای مراقبتی و غیر‌ه بار‌گذاری می‌شود و به راحتی نیز قابلیت خواندن توسط دستگاه مرتبط را دارد. 

وی با اشاره به این‌که هر سال 20 هکتار به فضای سبز شهری زنجان افزوده می‌شود، ادامه می‌دهد: بر مبنای تأکید مقام معظم رهبری که شهرداری‌ها باید کاشت درختان مثمر را در فضای شهری در دستور کار داشته باشند، شهرداری زنجان نیز این روند را در دستور کار دارد و افزون بر کاشت درختان و درختچه‌های غیر‌مثمر و خزنده (ژونی پروس، پیچ‌اناری و پیچ امین‌الدوله و مانند آن) کاشت درختان مثمر در بوستان بانوان با کاشت زرد‌آلو، سیب تزئینی، بادام، سنجد، هلو و مانند آن اجرا شده و نیز در دستور کار است. 


کاهش کاشت چمن

سجاد خانمرادی، رئیس سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان، می‌گوید: اخیرا کاشت چمن را در طراحی بوستان‌های جدید از جمله گلسار، رضوان، بوستان بانوان و غیره به دلیل مصرف آب زیاد کاهش داده‌ایم. در بوستان‌های جدید شهری که طراحی و ساخته می‌شود 20 درصد این فضا چمن و بقیه مربوط به فضای سبز یعنی درخت و درختچه‌هاست. این اصل را در هر 3 منطقه شهری شهرداری زنجان رعایت کرده‌ایم. با آغاز فصل پاییز نیز کاشت گل‌کلمی و داودی را در معابر شهر اجرا می‌کنیم.