زندگی به سبک حروف الفبا

حمید رضا بوجاریان_روزنامه نگار

باسوادی یا داشتن سواد از مجموعه توانمندی‌هایی است که باعث می‌شود فرد قدرت خواندن، نوشتن و حساب کردن داشته باشد. همین توانمندی است که زمینه را فراهم می‌کند تا فرد مشکلات پیش‌روی مسیر زندگی‌اش را هموار‌تر کند. برخلاف تصور برخی از مردم، کارشناسان و محققان باور دارند، داشتن سواد می‌تواند سبک زندگی اجتماعی افراد را تغییر دهد. مهدی بهلولی، فعال اجتماعی در گفت‌وگو با همشهری درباره اثر سواد بر تغییر سبک زندگی فرد توضیح می‌دهد.

سوادآموزی و تحصیل در تمام کشورها با معیار خواندن و نوشتن و حساب کردن سنجیده می‌شود؛ یعنی فردی که توانایی این کارها را داشته باشد سواد دارد و می‌تواند در لیست تحصیل‌کرده‌ها با درنظر گرفتن درجات مختلف علمی تقسیم‌بندی شود. مهدی بهلولی می‌گوید:«سواد نیازی ذاتی است که بدون برخورداری از آن زندگی برای فرد با مشکل روبه‌رو می‌شود. برخلاف گذشته که سواد نقشی آنچنانی در زندگی مردم، دست‌کم برای تامین نیازهایشان نداشت، امروزه سواد علاوه بر رفع نیازهای فردی، در رفع نیازهای کشور اعم از رونق تولید و افزایش خدمات در ابعاد مختلف تأثیرگذار شده است». 
وی با اشاره به اینکه برخورداری از سواد منجر به پذیرش بهتر فرهنگ عمومی از سوی خرده‌فرهنگ‌ها و در نتیجه احترام به قوانین می‌شود، افزود: «افراد با‌سواد فرهنگ‌های رایج جامعه را بهتر درک کرده و خود را مکلف به رعایت و احترام گذاشتن به آنها می‌کنند. استفاده درست از منابع انرژی مانند آب، برق، گاز و حتی خاک‌و‌هوا یک فرهنگ است. افراد باسواد این منابع را ارزش‌ها و سرمایه‌های ملی می‌دانند و درک می‌کنند که برای تولید آنها هزینه‌های گزاف صرف شده است. بنابراین سعی می‌کنند با استفاده از دانش خود، از منابع در اختیار موجود به خوبی استفاده کنند».
بهلولی اضافه کرد: «افراد بیسواد اطلاعی از نحوه تولید منابع انرژی ندارند و چون افراد نابینا چشمانشان را به روی برخی از واقعیت‌ها می‌بندند و بدون رعایت الزامات جامعه مدرن امروز، از منابع استفاده می‌کنند. به همین دلیل، براساس آمارهای ارائه شده اکثر مشترکان پرمصرف در بخش خدمات را افرادی بیسواد یا با سواد کم تشکیل می‌دهند».
وی با بیان اینکه در گذشته، آموزش‌های سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر، سبک زندگی افراد را تشکیل می‌داد اما اکنون از چنین آموزه‌هایی بی‌بهره هستیم می‌گوید: «در گذشته، سبک تغذیه سالم سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد اما امروز به‌دلیل از‌هم‌گسیختگی خانواده‌ها و دور شدن از سبک زندگی سنتی، افراد کم‌سواد یا بیسواد قادر به دریافت چنین اطلاعاتی از بزرگان خانواده خود نیستند. افراد بیسواد هیچ شناختی از تأثیر مواد غذایی در زندگی ندارند و به همین دلیل سبک زندگی سالمی را تجربه نمی‌کنند».
این کارشناس مسائل آموزشی، ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر اجتماعی را از دیگر ضعف‌های افراد با‌سواد عنوان می‌کند و می‌گوید:«افراد باسواد روابط اجتماعی بهتری در مقایسه با بیسوادان دارند. آنها می‌دانند درهر اجتماعی با افراد چگونه برخورد و از چه واژگانی استفاده کنند. متأسفانه افراد بیسواد از این توانایی بی‌بهره‌اند و به همین دلیل در اجتماعات بزرگ یا موفقیتی به‌دست نمی‌آورند یا نسبت به افراد باسواد موفقیت‌های به‌مراتب کمتری کسب می‌کنند».
به گفته وی، افراد بیسواد بیش از دیگران در معرض سوءاستفاده یا ارتکاب به جرایم هستند اما نباید هر فرد بیسوادی را ضعیف به‌حساب آورد؛«بیسوادان به‌دلیل ضعف‌هایی که دارند، به سادگی فریب کلاهبرداران را می‌خورند و حتی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. تمام این موارد نسبی است و امکان دارد در این میان افراد باسوادی باشند که سبک زندگی خوب و شایسته‌ای ندارند اما در مقابل بیسوادانی باشند که زندگی خوبی را تجربه می‌کنند و از باسوادان بیشتر به قانون و مقررات کشور احترام می‌گذارند».
بهلولی خاطرنشان کرد: «ایجاد فرصت‌های مناسب و برابر برای سوادآموزی به افرادی که به هر دلیل، از داشتن نعمت سواد بی‌بهره هستند اقدامی است که می‌تواند علاوه بر افزایش عدالت آموزشی، به بهبود کیفیت زندگی در جامعه و میان اقشار کم‌سواد یا بی‌سواد منجر شود. سرمایه‌گذاری در این حوزه اقدامی ارزشمند است که باید از آن با استفاده از متد درست آموزشی، پشتیبانی کرد».