فرهنگی
بازار سرد کتاب‌های صوتی در قزوین
یک ناشر در قزوین: برخی از ناشران کتاب صوتی تولید کردند، اما به دلیل نبود مشتری کارشان به بن‌بست رسید
وحید مروتی| قزوین ـ خبرنگار:
خواندن کتاب باعث می‌شود افراد از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... پیشرفت کنند. رشد افراد باعث رشد و ترقی جامعه می‌شود.
در این روزگار که تکنولوژی پیشرفت زیادی کرده، فضای مجازی به محل مناسبی برای انتشار کتاب تبدیل شده است. کتاب دیگر فقط به شکل سنتی و روی کاغذ تولید نمی‌شود، بلکه به شکل فایل‌های نوشتاری دیجیتالی و همچنین صوتی نیز تولید می‌شود.
قانون کپی‌رایت
کتاب صوتی کاربردهای فراوانی دارد و افراد می‌توانند در موقعیت‌های زیادی از این امکان بهره‌‌مند شوند، اما باید کتاب صوتی تولید شود تا افراد بتوانند آن را تهیه کنند.
حسین مافی، مدیرمسئول انتشارات سایه‌گستر، بیان کرد: کتاب صوتی نتوانسته است در ایران جای خودش را باز کند به دلیل این‌که قانون کپی‌رایت در ایران رعایت نمی‌شود. در حال حاضر کتاب‌های ناشران مختلف به صورت کتاب صوتی بدون اجازه تهیه شده و بسیار راحت در دسترس عموم است. با یک جست‌و‌جو در اینترنت بالغ بر 10 هزار کتاب صوتی بدون پرداخت کوچک‌ترین هزینه نمایش داده می‌شود و قابل استفاده است.
وی توضیح داد: برخی کتاب‌های معروف و رمان‌ها در حوزه ادبیات و کتاب‌هایی در حوزه‌های دیگر به صورت صوتی برای نابینایان تهیه شده که البته فقط برای نابینایان مناسب نیست، بلکه سایر افراد نیز می‌توانند از آنها استفاده کنند. افراد وقتی به سفری طولانی می‌روند در طول مسیر در خودرو خود یا در اتوبوس یا وقتی هرروز مسافتی طولانی را در ترافیک هستند به جای این‌که وقت خود را تلف کنند می‌توانند یک کتاب گوش کنند.
کتاب‌های رایگان
مدیر مسئول انتشارات سایه‌گستر گفت: از جاهای مختلف با ناشران تماس می‌گیرند و پیشنهادهای بسیاری می‌دهند که ما برای شما کتاب صوتی تهیه می‌کنیم حتی ما یکی از کتاب‌های خود را به صورت صوتی تولید کردیم، اما با استقبال روبه‌رو نشد به دلیل این‌که متأسفانه مردم خیلی عادت ندارند کتاب صوتی را داخل خودرو یا محیط کار گوش دهند و اگر هم بخواهند، دوست ندارند بابت این مسأله پولی پرداخت کنند. وقتی به صورت رایگان در اینترنت هر کتابی را می‌توانند دریافت کنند قاعدتاً دوست ندارند پولی برای آن بپردازند.
مافی افزود: بنده به عنوان ناشر به تولید کتاب صوتی علاقه‌مندم و این کار را بسیار مفید می‌دانم و خودم علاقه دارم کتاب را با صدای دلنشین و حتی چندصدایی، با لحن و موسیقی گوش دهم و استفاده کنم. قطعاً از لحاظ زمانی نیز برای مخاطب مناسب‌تر است مثلاً شما یک کتاب 200 صفحه‌ای را در یک ساعت و نیم گوش می‌کنید. ولی خواندن یک کتاب 200 صفحه‌ای چاپی کاغذی معمولا چند روز طول می‌کشد.
هزینه تولید کتاب صوتی
این ناشر با بیان این‌که انجام این کار برای ناشران مقرون به صرفه نیست، اظهار کرد: تهیه یک کتاب صوتی هزینه بسیاری دارد، ضبط در استودیو، صداگذاری، موسیقی و در نهایت تهیه سی‌دی که اکنون قیمت آن نیز بسیار بالا رفته است.
مثلاً یک سی‌دی کتاب حداقل 8 تا 9 هزار تومان می‌شود اما اگر همین را در تیراژ پایین مثلاً 200 تا300 عدد تولید کنم، قطعاً خریداری نمی‌شود. مشتری نمی‌آید بابت یک کتاب این مقدار پول دهد چون اینها به صورت رایگان در اختیارش قرار می‌گیرد و می‌تواند از طریق اینترنت و جاهای دیگر تهیه کند.
وی ادامه داد: اگر کتاب صوتی متقاضی داشته باشد و برای حق مؤلف، ناشر و تولیدکننده ارزش قائل باشند، این کار برای ما مقرون به صرفه می‌شود. تا زمانی که در این زمینه فرهنگ‌سازی نشود که کتاب صوتی را نباید از اینترنت دانلود کرد و باید برای آن مثل فیلم‌ها، برنامه‌ها و... پول پرداخت کرد هیچ موقع بستر این کار فراهم نمی‌شود تا ما به عنوان ناشر این کار را انجام دهیم.
مافی گفت: برخی از ناشرها کتاب صوتی تولید کردند و بسیار هم زحمت کشیدند، ولی متاسفانه عملاً کارشان به بن‌بست رسید و نتوانستند این کار را ادامه دهند. کتاب صوتی که در بازار قابل فروش باشد بسیار کم است یعنی در مقابل کتاب کاغذی در حد صفر است.
7 هزار کتاب صوتی
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین در این زمینه بیان کرد: حدود 7 هزار عنوان کتاب صوتی در کتابخانه شهدا موجود است که برای استفاده نابینایان و کم‌بینایان است، ولی در استان قزوین درخواستی برای صدور مجوز کتاب صوتی داده نشده است. از دلایل این امر می‌تواند انتشار رایگان این کتاب‌ها در فضای مجازی باشد که باعث می‌شود ناشر یا پدیدآورنده به صورت کامل به حق خود دست پیدا نکند.
محمد رستمی با بیان این‌که در استان قزوین سالانه حدود 400 عنوان درخواست به صورت تالیف، ترجمه و نویسنده برای دریافت مجوز وجود دارد، گفت: موسسه‌ای به نام سیمرغ سخن از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت کرده است. این موسسه در زمینه تولید کتاب‌های صوتی فعالیت دارد و در کنار تربیت گوینده و مجری، کتاب‌های صوتی نیز تولید می‌کند. موسسه سیمرغ 22 عنوان کتاب صوتی تولید کرده است که این کتاب‌ها در سایت قزوین www.qazvin.ir نیز منتشر می‌شوند و برای همگان در دسترس است.
همچنین لینک کتاب‌های صوتی دیگر نیز در سایتwww.qazvin.ir قرار دارد. وی ادامه داد: در کشورهای توسعه افته هیچ بخشی به اندازه کتاب‌های صوتی رشد نداشته است، زیرا از لحاظ تولید، دسترسی و... بسیار مناسب است ولی در کشور ما به علت محفوظ نبودن حقوق ناشر این امر چندان توسعه نیافته است. باید به لحاظ قانونی و فرهنگ‌سازی اقداماتی صورت گیرد تا زمینه رشد کتاب‌های صوتی فراهم شود.
این مقام مسئول افزود: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مباحث مربوط به صدور مجوز کتاب گویا را برعهده دارد، البته در زمینه صدور مجوز کتاب گویا هنوز به استان قزوین اختیاری داده نشده است. اگر متقاضی در استان وجود داشته باشد، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مدارک را برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌کند و پس از انجام مراحل مجوز صادر می‌شود.
حمایت از مولفان
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین گفت: برای حمایت از مولفان کتاب، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین، تفاهم‌نامه‌ای با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منعقد کرده است. بر مبنای این تفاهم‌نامه سالانه حدود 50 تا 100 نسخه از کتاب‌های چاپ‌شده را اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خریداری می‌کند این امر برای کمک به خالق کتاب انجام می‌شود. اگر کتابی به صورت صوتی نیز منتشر شود، شامل این قانون است.
رستمی خاطرنشان کرد: با توجه این‌که در زمینه تولید و توزیع کتاب‌های نوشتاری مشکلاتی وجود دارد، افزایش تولید کتاب‌های صوتی می‌تواند از مشکلات موجود در این زمینه بکاهد. گفتنی است این امر با حفظ منافع مادی افرادی امکان‌پذیر است که در این زمینه فعالند.
وضعیت کتابخانه‌ها
الناز کوخانی، کارشناس امور کتابخانه‌های استان قزوین، به همشهری گفت: کتابخانه شهدای قزوین تعدادی کتاب گویا دارد که برای نابینایان استان کاربرد دارد و اعضای نابینا از این کتاب‌های گویا استفاده می‌کنند.
وی با بیان این‌که نشریات و کتاب‌هایی که به صورت بریل هستند از خود تهران یا مؤسسه رودکی برای ما ارسال می‌شوند، افزود: در مورد این‌که کتاب‌های گویا در استان قزوین تولید می‌شوند یا خیر اطلاعی ندارم، اما این مجموعه از قبل وجود داشته است و اعضا از آنها استفاده می‌کنند.
کارشناس امور کتابخانه‌های استان قزوین ادامه داد: بیشترین استفاده از کتاب صوتی برای نابینایان است که از طریق گوش آن را می‌شنوند و بهره می‌برند، اما افراد دیگر نیز می‌توانند از آن استفاده کنند مثلا خانم‌های خانه‌دار یا رانندگان می‌توانند هم‌زمان با انجام کارشان به کتاب‌های صوتی نیز گوش دهند.
