ایران و یک رقیب سنتی

سمیرا رحیمی_خبرنگار

نرفتن به ورزشگاه، تماشا نکردن فوتبال یا والیبال از روی صندلی‌های استادیوم ورزشی و تشویق نکردن تیم ورزشی محبوب کسی را نمی‌کشد؛ دست‌کم تا همین اواخر جان عزیز کسی را نگرفته‌بود. درست همانطور که نرفتن به کافه یا پارک و یا تئاتر معمولا کسی را نمی‌کشد. اصولا «انجام ندادن» این فعالیت‌ها جایگاهی در میان شاخص‌های مرگ‌ومیر جهان ندارند. تا زمانی که از زاویه یک سرگرمی فرهنگی یا ورزشی به آنها نگاه شود، این فعالیت‌ها کاملا غیرضروری، گاهی اضافه و معمولا سلیقه‌ای هستند که حالا مردم نیایند و نبینند و نباشند هم چیزی از آنها کم نمی‌شود اما زمانی که این «مردم» بر اساس شاخصه‌ای ذاتی مانند جنسیت به 2بخش مساوی یا نامساوی تقسیم می‌شوند و یک تکه از این بدنه - حتی کوچک‌ترین تکه آن- از انجام این فعالیت‌ها منع می‌شوند، درحالی‌که انجام آن برای تکه دیگر به حقی ابدی و ازلی تبدیل می‌شود؛ دیگر سلیقه‌ای بودن فعالیت بی‌معنی می‌شود. آن تکه منع شده از هر گروهی که باشد، این منع‌شدگی در جهان امروز به معنی تبعیض است.
شاید در مخیله پدری کانادایی، آلمانی یا شیلیایی نگنجد که تنها اجازه دارد فرزند پسرش را برای تماشای فوتبال مردان به ورزشگاه ببرد و ورود فرزند دخترش به‌خاطر نوع جنسیت او ممنوع است.‌ این امر اما در ایران نه‌تنها عجیب نیست، بلکه به همان اندازه عادی است. البته هم‌اکنون تنها 2کشور ورود زنان را به ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات مردان ممنوع کرده‌اند: ایران و عربستان. اگرچه عربستان از سال 2018 مجوز ورود زنان به 3ورزشگاه را صادر کرد اما مشخص نیست این تصمیم عملی نمایشی بود یا قرار است ادامه‌دار باشد.
فیفا این منع را تخطی از بند سوم مقررات خود می‌داند: «تبعیض قائل شدن به هر شکلی علیه کشور، فرد یا گروهی حقیقی از افراد براساس نژاد، جنسیت، معلولیت، گویش، مذهب، گرایش سیاسی یا عقیدتی، ثروت و دلایل دیگر ممنوع است و از طریق اخراج یا تعلیق، مجازات می‌شود.» یوفا نیز به تازگی ایران و عربستان را به‌عنوان تنها کشورهایی که زنان در آنها از ورود به ورزشگاه‌ها منع می‌شوند معرفی کرد و از تیم‌های اروپایی درخواست کرد از بازی در این کشورها خودداری کنند.
در کنار ایران و عربستان، چند ‌کشور دیگر وجود دارند که اگرچه ورود زنان برای تماشای مسابقات فوتبال مردان به ورزشگاه‌ در آنها مجاز است، اما نگرش اجتماعی به زنانی که عشق فوتبال هستند، مثبت نیست. ویژگی فوتبال‌دوستی زنان در کشورهای ترکیه، امارات، لبنان و الجزایر از سوی مردان نوعی ویژگی‌ عجیب دیده می‌شود و آن را نشانه‌ای از مردانه یا زمخت بودن رفتار زنان می‌دانند. از این‌رو زنان در این کشورها به‌صورت خود‌خواسته و برای فرار از نگاه‌های آزاردهنده جامعه، از رفتن به ورزشگاه‌ها و پشتیبانی و تشویق تیم‌های محبوب خود خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند مسابقات را از تلویزیون خانه‌های خود دنبال کنند.
با این همه مقامات فوتبال ترکیه برای مهار خشونت و بدرفتاری طرفداران مرد فوتبال، فرصت‌هایی عالی را در اختیار فوتبال‌دوستان زن قرار می‌دهند و ورود طرفداران مرد را در مواردی خاص به ورزشگاه‌ها ممنوع می‌کنند. این ممنوعیت‌ها به‌عنوان مجازات برای بدرفتاری تماشاگران و در بازی‌های خاص رخ داده‌اند. برای مثال بدرفتاری طرفداران مرد باشگاه «فنرباغچه» در بازی میان این تیم و «شاختاردونتسک» اوکراین در سال 2011، باعث شد مقامات فوتبال ترکیه ورود طرفداران مرد فنرباغچه را به بازی بعدی این تیم ممنوع اعلام کنند و تنها به زنان و کودکان اجازه ورود دهند. از این‌رو در بازی بعدی فنرباغچه، 41هزار زن و کودک طرفدار تیم در ورزشگاه حضور یافتند و تیم مورد‌علاقه خود را مشتاقانه تشویق کردند. در طول بازی و پس از آن، اموال ورزشگاه تخریب نشد، دست و پایی نشکست، خشونتی رخ نداد و کسی با کسی درگیر نشد.