زندگی با مارک جعلی
گشتی در بین فروشندگان مارک‌های خارجی بازار تهران که می‌گویند فروش مارک‌های تقلبی در بازار محدودیت و ممنوعیت قانونی ندارد
حمیدرضا بوجاریان_خبرنگار
«آنقدر لباس بی‌کیفیت خریده‌ام که حاضرم کلی پول بدهم تا لباسی بخرم که لااقل برای یک سال کار کند و ازبین نرود.... چون پول ندارم دنبال خرید کفش بی‌کیفیت نیستم. پول ندارم که چند‌ماه دیگر دوباره برای خرید کفش هزینه کنم. بنابراین، پول بیشتری خرج می‌کنم و جنسی می‌خرم که کیفیت بالایی داشته باشد و چه بهتر که مارک و کیفیتش تضمین شده باشد».
تا همین 10سال قبل کسی دنبال مارک و برند و این چیزها نبود. بسیاری دنبال این بودند که اسمی را روی لباس یا کفش بزنند تا محصولشان فروش برود. صنف مارک‌فروشی آنقدر ضعیف بود که با هزینه‌ای کم می‌شد یک کیلو مارک خارجی که در افغانستان و ترکیه بافته و وارد کشور می‌شد خرید. اما از قدیم گفته‌اند در روی یک پاشنه نمی‌چرخد. چرخ روزگار، میل به مارک‌پوشی نسل جدید را زیاد کرد. خیلی‌ها برای عقب نماندن از میل جدید بازار، دست به‌کار شدند و در غیاب نمایندگی اصلی شرکت‌های خارجی و نبود مدعی خاص، خودشان مارک‌های خارجی مطرح را عین آب خوردن کپی کردند. با این کار حسابی بازار فروش محصولات تولید داخلشان را به اسم کالای خارجی داغ کردند. اینطور شد که بازار شد محلی برای فروش محصول وطنی با لعاب خارجی. کالاهایی ایرانی با کیفیتی بالا که فروشنده‌ها آن را با مارک خارجی به خریداران می‌فروشند.
چه کسانی مارک می‌خرند؟
برای برخی، ظاهر مناسب و پوشیدن پوشاک مارک‌دار، نشانه شخصیت است. این را می‌شود از لابه‌لای حرفهای فروشندگان مارک در بازار تهران فهمید. فروشندگانی که با گروه‌های زیادی که دنبال خرید مارک هستند سر و کار دارند و می‌دانند که هر مشتری مارک، با چه هدفی مارک خارجی می‌خرد. خریداران مارک از همه جا می‌آیند. از شهرستان‌های دور و نزدیک گرفته تا پاساژهای شمال شهر. این را یکی از فروشنده‌ها می‌گوید؛ «آقا می‌دونید پول آدیداس اصل یا ریبوک وارداتی چقدر است؟ چند نفر می‌توانند این نوع مارک‌ها را بخرند. الان پای هرکسی را نگاه کنی می‌بینی کفش ریبوک، آدیداس، فیلا یا برندهای دیگر را پوشیده. واقعا اینها مارک هستند یا به آنها مارک زدهاند؟ مردم دنبال اینکه مارک اصل است یا نه نیستند، آنها می‌خواهند کمبودهای خودشان را با خرید مارک‌های تقلبی جبران کنند. فکر می‌کنند با زدن یک مارک روی کفش، کیفیت جنس هم زیاد می‌شود.» بیشتر فروشنده‌ها برای اینکه بگویند تولیدی‌ها، مشتریان عمده مارک‌های خارجی هستند مخالفتی ندارند. یکی از فروشنده‌ها که دوست ندارد اسم و عکسی از او بگیرم، می‌گوید: «مشتری‌های مارک‌فروشی‌های بازار، خودشان تولید‌کننده شلوار، پیراهن و کیف و کفش هستند. اتفاقا بعضی از آنها برندهای معتبر ایرانی هستند. تولید‌کننده در کنار مارکی که به اسم خودش است، سفارش مارک‌های خارجی می‌دهد. سفارش مارک خارجی تقلبی، برای این است که اگر مشتری دوست نداشت محصول ایرانی بخرد، فوری محصول خودش را که مارک خارجی به آن زده نشان می‌دهد تا مشتری نپرد. اینطور حتی سود بیشتری گیر فروشنده می‌آید و مشتری هم راضی از مغازه بیرون می‌رود».
اعتیاد مردم به مارک‌پوشی
او حرفش را اینطور ادامه می‌دهد: «خیلی ازتولیدی‌ها نگرانند مردم محصول ایرانی را دوست نداشته باشند و به این دلیل، سفارش مارک‌های خارجی می‌دهند. تولید‌کننده برای داشتن مارک خارجی تقلبی ساخت داخل، هزینه زیادی می‌کند؛ چون مارک‌ها مانند نمونه مشابه خارجی است و به این سادگی نمی‌توان اصلی یا تقلبی بودنش را متوجه شد، تولید‌کننده با دغدغه کمی مارک‌های خارجی را به محصولش سنجاق می‌کند و می‌فروشد. این تقصیر تولید‌کننده و فروشنده نیست، سبک زندگی مردم تغییر کرده و خیلی‌ها مارک‌پوشی را نشانه فخر خود در مقابل دیگران می‌دانند. فکر می‌کنم مردم به پوشیدن لباس‌های مارک و هر چیزی که اسم و رسمی پیدا کرده، معتاد شده‌اند. بسیاری از همین افراد درحالی‌که می‌دانند چیزی که به اسم مارک به آنها فروخته شده تقلبی است اما همین که اسم خارجی روی کالا باشد نیازشان به مارک‌پوشی را تامین می‌کند».
لباس معمولی‌تان را ده‌دقیقه‌ای مارک‌دار کنید
اینکه خیلی‌ها دوست دارند لباس مارک بپوشند، اما پول خرید این دست لباس‌ها را ندارند، نمی‌شد کتمان کرد. برای برطرف کردن مشکل، عده‌ای با بالا و پایین کردن بازار راه اینکه چطور می‌توان با هزینه‌ای کم کیف و کفش مارک داشت، پیدا می‌کنند. راهی که به خرید مارک‌های تقلبی ختم می‌شود. با اینکه فروشندگان مارک‌ها کمتر حاضر به تک‌فروشی هستند، اما گاهی نیاز مشتریان به مارک‌های تقلبی را جور می‌کنند. محسن کاظمی از حجره‌دارانی است که نیمی از فضای حجره‌اش را مارک‌های تقلبی پر کرده است؛ «از وقتی دلار گران شد، پول خیلی‌ها به خرید کفش یک میلیونی و سه میلیونی نمی‌رسد. پوشیدن لباس و کفش مارک‌دار برای بعضی‌ها مثل اعتیاد است. نمی‌شود به این راحتی ترکش کرد. چون پول خرید وسایل مارک‌دار زیاد شده و نمی‌شود پولش را به این سادگی جور کرد، عده‌ای می‌آیند و مارک خارجی مورد نظرشان را از من و دیگران، به‌صورت تکی می‌خرند. فروش تکی مارک رسم بازار نیست اما چه کنیم، مشتری‌هایی با این نوع تقاضا در بازار زیادند و نمی‌شود دست خالی ردشان کرد.» او حرفش را اینطور ادامه می‌دهد: «اگر فردی بخواهد کفشش را مارک‌دار کند، مارک می‌خرد و به کفاشی‌های همین دور و بر می‌دهد تا به کفشش دوخته شود. اگر هم برای لباس بخواهد، خرجش یک دوخت و 10دقیقه معطلی است تا لباسش مارک‌دار شود».
پرطرفدارترین مارک‌های تقلبی بازار
وقتی تاریخ مصرف چیزی تمام شود به این سادگی نمی‌توان آن را احیا کرد. مارک‌ها هم سرنوشتی اینچنینی دارند. با اینکه عمر مارک‌پوشی‌های تقلبی در کشور به کمی بیش از یک دهه می‌رسد، خیلی از مارک‌هایی که در مارک‌فروشی‌ها روزگاری برای خودشان برو بیایی داشتند، این روزها از رونق افتاده و کمتر نگاهی را به خود جلب می‌کنند. مارک‌هایی مانند زارا و بوسینی در لباس روزگاری برای خودشان سروری می‌کردند اما در بازار مارک‌پوش‌های امروز کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که دنبال مارک این دو نشان تجاری باشد. حالا تامی، گوچی و یکی دو برند دیگر طرفدار بیشتری بین مارک‌فروشی‌های تقلبی بازار دارند. خیلی از تولید‌کنندگان به‌دلیل زیبایی و تنوع بالای مارک‌های بافته شده، دنبال خرید این مارک‌ها برای چسباندن به لباس‌های تولیدی خود هستند. آدیداس، فیلا و ریبوک هم در کفش طرفدار بیشتری دارند و به این دلیل، اگر در بازار لباس و کفش‌هایی با این اسم دیدید، بیشتر دقت کنید تا جنسی داخلی را به اسم برند خارجی قالبتان نکنند.
هرچه بدهند؛ می‌بافیم
تعداد حجره‌هایی که در بازار مارک تقلبی می‌فروشند، کم نیستند. حجم مارک‌ها آنقدر زیاد است که کنجکاوم می‌کند که این همه مارک تقلبی از کجا می‌آید. کمتر حجره‌داری حاضر است آدرس درستی ازجایی که مارک‌ها را تهیه می‌کند، بدهد. پرس و جوی بیشتر، بالاخره نشانی از چند بافنده را به دستم می‌رساند. بافنده‌هایی دورتر از بازار اما در دسترس بازار. کوچه باغ انگوری، حوالی میدان محمدیه و گاراژی بی‌نام و نشان محل حضور بافنده‌هایی است که کارشان بافت مارک‌های ایرانی و خارجی است. می‌گویند برایشان فرق ندارد چه چیزی می‌بافند. احمد نادری صاحب یکی از کارگاه‌های بافت برند در گاراژ است. دستگاه بافتش در حال بافتن برندی است که می‌گوید ایرانی است. اما این را رد نمی‌کند که مارک‌های خارجی هم می‌زند؛ «هرچه بدهند، می‌بافیم. بافت مارک‌های خارجی غیرقانونی نیست و تا الان هم کسی به بافت مارک‌های خارجی اعتراض نداشته است. مشتری طرحش را می‌دهد و ما هم در کمترین زمان ممکن براساس طرح داده شده، مارک را می‌زنیم.» نادری که کارگاه تنگ و ترش‌اش، پر سروصدا اما کم نور است به موضوع جالبی اشاره و می‌گوید: «همیشه وقتی تولیدکننده‌ای برای سفارش مارک خارجی می‌آید، اصرار می‌کنیم که برند خودش را بزند. یک سال و نیمی هست که سفارش مارک‌های خارجی کمتر شده است. از هر 10سفارش بافت برند، 8تای آن مارک ایرانی است و 2تایش خارجی. تولیدکننده‌ها حرفهای شده‌اند و محصولی که تولید می‌کنند کیفیت خوبی دارد و به این خاطر، دنبال این هستند که اسم خودشان را تبلیغ کنند تا خارجی‌ها را».
وقتی برندهای تقلبی جاذبه گردشگری می‌شود
وقتی حجره‌های بازار پر باشد از نشان‌های تجاری شرکت‌های بین‌المللی گردن‌کلفت در تولید کیف، کفش و پوشاک، خارجی‌هایی که برای خرید گذرشان به بازار تاریخی پایتخت می‌افتد صحنه فروش کیلویی و بسته‌ای برندهای خارجی را باور نمی‌کنند. آنقدر کسب و کار فروش برندهای خارجی در بازار برایشان جالب و حیرت‌انگیز می‌شود که اصلا یادشان می‌رود برای چه به بازار آمده‌اند؛ اینها را یکی از کسبه که حجره‌اش تا سقف پر از انواع برند خارجی ساخت داخل است، می‌گوید؛ «معمولا خارجی‌های توی بازار همه‌شان دوربین به دست هستند و دنبال عکس گرفتن از در و دیوار. همین چند وقت پیش، چند تا آلمانی با مترجمی که همراهشان بود برای خرید به حجره‌ام آمدند. وقتی حجره و برندها را دیدند فکر کردند نماینده شرکت تولید‌کننده خارجی در بازارم. خودم هم مانده بودم چه جوابی به آنها بدهم. مترجم به دادم رسید و توضیح داد در بازار همه برند خارجی می‌فروشند. باور نمی‌کردند و آنقدر برایشان عجب بود که یک ساعت تمام از تک‌تک برندهایی که چیده بودم عکاسی کردند. مترجم می‌گفت که گردشگرها تا به حال صحنه فروش برند را به این شکل ندیده‌اند و برایشان این صحنه، جذاب است.»
مارک‌های قلابی دست مردم
می‌دانید پول آدیداس اصل یا ریبوک وارداتی چقدر است؟ چند نفر می‌توانند این نوع مارک‌ها را بخرند؟ الان پای هرکسی را نگاه کنی می‌بینی کفش ریبوک، آدیداس، فیلا یا برندهای دیگر را پوشیده. واقعا اینها مارک هستند یا به آنها مارک زدهاند؟ مردم دنبال اینکه مارک اصلی است یا نه نیستند، آنها می‌خواهند کمبودهای خودشان را با خرید مارک‌های تقلبی جبران کنند. فکر می‌کنند با زدن یک مارک روی کفش، کیفیت جنس هم زیاد می‌شود
مارک‌زنی در 10دقیقه
اگر فردی بخواهد کفشش را مارک‌دار کند، مارک می‌خرد و به کفاشی‌های همین دور و بر می‌دهد تا به کفشش دوخته شود. اگر هم برای لباس بخواهد، خرجش یک دوخت و 10دقیقه معطلی است تا لباسش مارک‌دار شود
فروش مارک‌های خارجی در بازار تهران مدت زیادی نیست که باب شده است اما در این مدت مشتریان زیادی پیدا کرده و کمتر حجره‌ای در بازار می‌توان پیدا کرد که مارک‌های خارجی را در کنار مارک ایرانی نفروشد