حلقه‌های مفقود در روز سالمند
شهلا کاظمی‌پور _ جمعیت‌شناس
40سال پیش حدود 3درصد جمعیت ایران را سالمندان - افراد بالای 60سال - تشکیل می‌دادند. سال1395 این درصد به 9.4رسید و الان حدود 10درصد جمعیت ما سالمند است.
میانگین جمعیت سالمندی در کشورهای توسعه‌یافته 23درصد است؛ بنابراین روند سالمند شدن جمعیت امری حتمی است؛ هر چند کشورهای توسعه‌یافته حدود نیم‌قرن جلوتر از کشورهای درحال توسعه این روند را تجربه کرده‌اند. جمعیت ایران از 5سال پیش - از زمانی که جمعیت سالمندی آن از مرز 7درصد عبور کرد - به سمت سالمندی رفت. برآورد می‌شود تا سال1430 جمعیت سالمند ما حدودا به 26میلیون نفر برسد و تقریبا 24درصد جمعیت ما را سالمندان تشکیل خواهند داد.
ریشه‌یابی مشکلات سالمندان ما 3رکن اساسی دارد؛ مسائل اقتصادی، چالش‌های بهداشت و درمان و مباحث اجتماعی. مشکل عمده سالمندان ما مسائل اقتصادی و فقر آنهاست. این افراد در گذشته کار کرده‌اند و تحت پوشش بیمه نبوده‌اند. الان توان کار و فعالیت ندارند و ناگزیرند یا با فرزندان‌شان زندگی کنند و یا تحت پوشش خیریه‌ها و... قرار گیرند. هم‌اکنون درصد بالایی از سالمندان ما تحت پوشش بیمه‌ها نیستند و درآمد مستمری هم ندارند و می‌توان گفت زیر خط فقر زندگی می‌کنند. طبق آخرین آمارها حدود یک‌میلیون نفر از جمعیت 10میلیونی سالمند کشور تحت پوشش کمیته امداد امام‌خمینی(ره) هستند.
مسئله بعدی بهداشت و درمان سالمندان است. مطالعات نشان می‌دهد به‌طور کلی جمعیت ما وقتی به سمت سالمندی می‌رود به انواع بیماری‌ها دچار می‌شوند؛ بیماری‌های خاموش و غیرعلنی مانند فشارخون، دیابت، چربی خون و... . اثرات منفی این بیماری‌ها در کوتاه‌مدت پدیدار می‌شود و آنها باید همان حداقل درآمد خود را نیز صرف هزینه‌های درمان کنند.
مباحث اجتماعی نیز از دیگر چالش‌های سالمندی در کشور ماست؛ موضوعاتی مانند تکریم سالمندان، اوقات فراغت و نیازهای روانی و اجتماعی در کشور ما مغفول مانده است.
سالمندان به‌دلیل اینکه از تمکن مالی برخوردار نیستند به ناچار در جاهایی باید زندگی کنند (خانه فرزند، خانه سالمندان و...) که به آنها غالبا بی‌حرمتی می‌شود. در این‌باره حتی بحث خشونت علیه سالمندان نیز قابل بررسی است و این اواخر در مورد این مسئله بیشتر کنکاش شده و زمینه‌ساز تحقیق و تفحص‌های آتی است. روز سالمند به‌خاطر تکریم سالمندان است و باید اولویت‌هایی که به آنها اشاره شد، با قوت و توان بیشتری پیگیری و عملیاتی شود. بی‌تردید اگر از امروز چاره‌ای اندیشیده نشود 20سال دیگر مشکلات چندبرابر خواهد شد.
