بیژن کیامنش |عضو شورای سردبیری :
به تازگی اعداد و ارقام عجیبی از درآمد و هزینه خانوار در ایران منتشر شده است که واکنش‌های زیادی به دنبال داشته است. این آمار می‌گوید که هر خانوار شهری در سال 97 معادل 43 میلیون و 400 هزار تومان درآمد داشته است؛ در حالی که هزینه همان خانوار در همان سال حدود 39 میلیون و 300 هزار تومان بوده است. به این ترتیب هر خانوار شهری ماهانه معادل 410 هزار تومان پس‌انداز داشته است. این آمار همچنین نشان می‌دهد که درآمد و هزینه خانوار شهری در سال 97 نسبت به سال 96 معادل 20 درصد افزایش یافته است.
آمار و اعداد منتشره از درآمد و هزینه خانوار روستایی هم گویای وجود درآمد مازاد که به اصطلاح، پس‌انداز گفته می‌شود، برای این بخش از جامعه است، اما اعداد اعلام شده تصویر دقیقی از موقعیت اقتصادی خانوارهای شهری و روستایی ترسیم می‌کند؟ پاسخ تقریبا روشن است. نگاهی به دغدغه‌های روزمره خانواده‌ها و چالش‌هایی که پیوسته آنان را درگیر می‌کند، تصویر آماری یاد شده را به سرعت مخدوش می‌کند، اما فراتر از مشاهده چالش‌ها و دشواری‌های روزمره خانواده‌ها، نشانه‌های دیگری هم وجود دارند که پایداری و سرسختی چالش‌های اقتصادی خانواده‌ها را تایید می‌کنند.
مهم‌ترین این نشانه‌ها وجود تورم مزمن و بیکاری در جامعه است. تورم اقتصادی از نخستین سال‌های دهه 50، گریبان اقتصاد خانواده‌ها را گرفته است، به طوری که همزمان با رشد تورم، اقتصاد خانوده‌ها هر سال کوچک و کوچک‌تر شده است. از سوی دیگر همزمان با تضعیف اقتصاد خانواده‌ها، اقتصاد کشور هم از آسیب تورم در امان نمانده است؛ تورمی که در ساختار اقتصاد کشور پنهان شده، از یک سو فرصت بال و پر گرفتن صنعت و تجارت را از میان برده و از دیگر سو همچون گردابی تند، پایه‌ها و زمینه‌های رشد اقتصادی را بلعیده است.
به عبارت دیگر مهم‌ترین عاملی که در نیم‌قرن گذشته مانع شکل‌گیری یک صنعت پویا و تجارت نجات‌بخش در اقتصاد کشور شده است، موریانه تورم بوده است. درآمدهای نفتی در طول نیم قرن گذشته، کاستی‌ها و نارسایی‌های اقتصادی را تا حدودی پنهان کرده‌اند، اما ابتدای سال گذشته اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای رخ داد که برنامه‌ریزی‌های دقیق دولت برای گذر از دشواری‌ها را مهار کرد. بازگشت تحریم‌های ظالمانه ابتدای سال 97 شبکه‌های اقتصادی را هدف قرار داد. به دنبال این اتفاق، ارزش ریال سقوط کرد و نرخ تورم درهمان سال نسبت به سال قبل از آغاز تحریم‌ها، 4 برابر افزایش یافت.
پس از این اتفاقات بود که روند عجیب گرانی کالاها آغاز به حرکت کرد، به طوری که نرخ کالاهای اساسی حتی کالاهای لوکس و تجملی هم ناگهان افزایش چشمگیری یافتند. تامین هزینه‌های زندگی برای بسیاری از خانواده‌ها در طول سال 97 پیوسته سخت و سخت‌تر شد. بسیاری از خانوادها برای تامین کسری هزینه‌ها، ناگزیر از فروش برخی از اقلام زندگی شدند. برخی اندوخته‌های اندک طلای خود و برخی دیگر خانه‌هایشان را فروختند و به شهر‌های کوچک‌تر مهاجرت کردند. عده‌ای هم قرض و وام گرفتند و در واقع آینده خود را پیش‌خور کردند.
به عبارت دیگر درآمد ماه‌های آینده خود را پیش‌فروش کردند و در ازای آن، زیر بار وام‌های سنگین رفتند. با این حال گزارشی که از متوسط هزینه و درآمد خانوار شهری برای سال 97 انتشار یافته است، تصویری کاملا متفاوت از اقتصاد روزمره مردم را به نمایش گذاشت. حال سوال این است اعداد یاد شده فقط کارکرد رسانه‌ای داشته است یا آن‌که برنامه‌ریزی‌های اقتصادی هم بر پایه این اعداد انجام می‌گیرد؟
تصویری عجیب از اقتصاد خانواده‌ها
در همینه زمینه :
چاردیواری
بسته خبری خارجی