اعتبار به دریاچه ارومیه نرسید

دریاچه ارومیه پس از عبور از 3 دهه بحران خشکسالی، امسال شرایط قابل قبولی پیش روی خود داشته است؛ شرایطی که، به گفته بسیاری از مسئولان، به دلیل نتیجه‌بخش بودن طرح‌های احیا مهیا شده و عواقب زیست‌محیطی خشکی دریاچه را متوقف کرده است.
به گزارش گروه استان‌های  همشهری، در این میان، انتقادهایی هم از اختصاص نیافتن بودجه برای اجرای ادامه طرح‌های ستاد احیا مطرح می‌شود که خود چالشی برای روند موفقیت‌آمیز پیش روی دریاچه است. بعد از 3 دهه بحران خشک شدن دریاچه ارومیه و هشدارهای زیست‌محیطی با تشکیل ستاد احیای دریاچه در سال 92 (در 3 استان آذربایجان ‌غربی، آذربایجان ‌شرقی و کردستان) و تعریف طرح‌هایی در بازه زمانی 10 ساله قرار شد این‌ زیست‌بوم از حالت بحرانی نجات پیدا کند. این مدت طرح‌های ستاد احیا از جمله طرح آبیاری تحت فشار، انتقال آب بین‌حوزه‌ای، لایروبی رودخانه و سرشاخه‌های اصلی دریاچه، طرح‌های انتقال آب از تصفیه‌خانه‌های تبریز و ارومیه و برخی سدهای همجوار در دستور کار قرار گرفت که برخی از آن‌ها اجرا شد و برخی دیگر در دست اجراست.
اما به گفته رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌ غربی، دولت ریالی برای تداوم طرح‌های ستاد احیا طی 2 سال اخیر تخصیص نداده است. هرچند به دلیل اقدامات انجام‌شده و البته به لطف بارش‌های خوب امسال، وضع دریاچه ارومیه بهبود نسبی یافته است، هنوز این ‌زیست‌بوم از حالت بحرانی خشک شدن خارج نشده و عواقب زیان‌بار این بحران مردم منطقه را تهدید می‌کند.

بی‌نظمی در روند پرداخت و تخصیص اعتبار 
درباره آخرین وضع طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌ غربی توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید.  فرهاد سرخوش با تاکید بر این‌که امسال ریالی برای تداوم طرح‌های این ستاد اصلا مصوب نشده است که تخصیص یابد، می‌گوید: قرار بود تا شهریور امسال اعتباری بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان به طرح‌ها اختصاص یابد، اما این اعتبار فقط در حد حرف و وعده بود و تاکنون ریالی اختصاص داده نشده است.  
این مسئول با بیان این‌که سال گذشته هم ۵۰۰ میلیارد تومان به صورت اوراق به طرح‌ها اختصاص داده شد، می‌افزاید: تامین نشدن اعتبار مورد نیاز موجب رکود و حتی تعلیق طرح‌ها خواهد شد و این بی‌نظمی در روند پرداخت و تخصیص اعتبار موجب عقب افتادن زمان‌بندی طرح‌ها و هم احیای دریاچه ارومیه می‌شود.
این مسئول با تاکید بر این‌که اگر اعتبار امسال تخصیص نیابد، طرح‌های ستاد احیا معلق می‌شود، افزود: با این شرایط نمی‌توان از دستگاه‌های اجرایی توقع تداوم اجرای طرح‌ها را داشت. البته پیگیری‌های مکرر در این زمینه انجام شده است، اما اعتباری نگرفته‌ایم. با توجه به شرایط جوی منطقه، فصل کاری در استان رو به پایان است و به دلیل تزریق نکردن اعتبار مورد نیاز احتمال اجرا نشدن طرح‌ها در سال جاری وجود دارد.

کانی سیو هم بودجه ندارد 
رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌ غربی درباره آخرین وضع و روند اجرایی طرح انتقال آب از سد کانی سیو به دریاچه ارومیه می‌گوید: این طرح بزرگ‌ترین پروژه ستاد احیای دریاچه ارومیه است که از محل صندوق توسعه ملی در دست اجراست و 1100 میلیارد تومان هزینه شده، ولی این طرح هم امسال اعتباری نداشته و برای تداوم آن باید بودجه‌ای تعیین شود. وی با بیان این‌که طول این تونل ۳۶ کیلومتر است، که ۳۰ کیلومتر از آن اجرا شده،‌ می‌افزاید: در صورت تامین اعتبار این طرح اوایل سال ۹۹ آماده بهره‌برداری می‌شود و نقش مهمی در احیای دریاچه ارومیه خواهد داشت.
این مسئول تاکید می‌کند: با توجه به شرایط جوی در نیمه دوم سال اجرای طرح‌ها متوقف می‌شود و تزریق نشدن اعتبار مورد نیاز موجب شده است از ابتدای امسال طرح‌ها اجرا نشوند و ستاد احیا به طور کلی از برنامه زمان‌بندی‌شده عقب مانده است. این مساله با توجه به برنامه‌ریزی‌ها اصلا مطلوب نیست و نمی‌توانیم اقدامات احیا را به‌‌موقع به مرحله اجرا و بهره‌برداری برسانیم. 
سرخوش با بیان این‌که گستره این دریاچه با افزایش ۸۴۰ کیلومتری در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته به 3254 کیلومتر مربع رسید، اظهار می‌کند: تراز این دریاچه 1۲۷۱ متر و ۹۲ سانتی‌متر برآورد شده که ۱۰۶ سانتی‌متر بیشتر از زمان مشابه سال 97 است.
این مسئول سال گذشته هم از تخصیص نیافتن اعتبار طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه خبر داده و گفته بود برای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۷ هیچ اعتباری از محل ماده ۱۰ و ۱۲ ستاد بحران ابلاغ و اختصاص نیافته، اما از محل صندوق توسعه ملی 400 میلیارد تومان برای پروژه تونل خط انتقال آب به دریاچه ابلاغ شده است.

طرح 10 ساله احیای دریاچه ارومیه 
دریاچه ارومیه به واسطه تنوع زیستی موجود در زمره یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره مطرح است و حوضه آبریز آن با داشتن دشت‌هایی چون دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در کشور به شمار می‌رود. 
این دریاچه از اواسط دهه 80 شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد. اهمیت زیست‌محیطی این دریاچه در سال ۹۲ مسئولان کشور را بر آن داشت تا در قالب تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و از طریق همکاری و مشارکت صاحب‌نظران ملی و منطقه‌ای با برنامه‌ریزی‌های جامع جلو خشک شدن آن را بگیرند. 
بر اساس طرح‌های ستاد احیا، دریاچه ارومیه قرار است ظرف مدت ۱۰ سال به تراز اکولوژیک خود برسد. گفتنی است پروژه‌های ستاد احیا در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در 3 استان آذربایجان ‌غربی، آذربایجان ‌شرقی و کردستان (شهرستان سقز) برنامه‌ریزی شده است. تزریق اعتبار به نسبت سهم هر حوضه اختصاص داده می‌شود که به تفکیک سهم آذربایجان ‌غربی 46 درصد، آذربایجان ‌شرقی 43 درصد و کردستان 11 درصد است.

حال دریاچه فعلا خوب است
در کنار تمام مشکلاتی که درباره تخصیص نیافتن بودجه برای طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه یا بی‌نظمی در پرداخت این اعتبار مطرح می‌شود، شایعه‌ها و مشکلات دیگری هم درباره نگین فیروزه‌ای شمال‌ غرب کشور وجود دارد که نگرانی از تکرار روند خشکی دریاچه را همچنان به قوت خود باقی نگه داشته است. 
در هفته‌های اخیر و به دنبال افزایش دما، اخباری درباره کاهش آب دریاچه و البته عمیق‌تر شدن دریاچه به گوش رسید. از سوی دیگر، عده‌ای عنوان کردند از شوری آب دریاچه در برخی مناطق به‌ویژه در ورودی‌های آب شیرین به رودخانه کاسته شده است.  هر چند  مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان ‌شرقی شرایط مالی طرح‌های این ستاد در استان را تا سال گذشته مطلوب عنوان می‌کند. 
خلیل ساعی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که در 2 سال اخیر بودجه‌ای که برای 3 استان همجوار دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده کاهش داشته و کم بوده است، می‌افزاید: این‌که گفته می‌شود این اعتبار حذف شده است، صحت ندارد. برای ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان ‌شرقی در سال 97 حدود 54 میلیارد تومان بودجه مصوب شده بود که 100 درصد آن تخصیص یافته و جذب شده است. اما برای سال 98 بودجه‌ای تخصیص نیافته است. قرار است این بودجه برای 6 ماه دوم سال اعلام شود که شروع سال بودجه‌ای است.
وی با اشاره به این‌که تراز دریاچه ارومیه هفته گذشته به 36/1271 متر رسید در حالی که سال گذشته در همین زمان 30/1270 متر بود،‌ اظهار می‌کند: تراز دریاچه نسبت به سال گذشته یک متر و 6 سانتی‌متر افزایش پیدا کرده است و با توجه به کاهش دما و افزایش بارندگی‌ها در پاییز و زمستان، افزایش آن هم احتمال دارد. ساعی با بیان این‌که وسعت دریاچه 2800 کیلومتر است و در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته،‌ می‌گوید: دریاچه در سال‌های گذشته تا 1700 کیلومتر هم کاهش وسعت داشت. منابع و اسنادی که با توجه به آنها در این زمینه بحث می‌شود، ماهواره‌های جهانی و منابع خارج از کنترل ماست و تقاضای ما از رسانه‌ها و منتقدین نیز استناد به این منابع است. او توضیح می‌دهد: در یک ماه اخیر، به علت افزایش دما و بالا رفتن سرعت تبخیر آب، هر روز یک سانتی‌متر کاهش تراز دریاچه را شاهد بودیم که امری طبیعی و موقتی است. در یک هفته گذشته و به دنبال بارش‌های مناسب این کاهش با وجود دمای بالای هوا متوقف شده است.