تبیین شبهات دینی‎؛ راهکار مقابله با بدعت‌ها

مسئولان و کارشناسان حوزه دین معتقدند با توجه به توسعه فضای مجازی و طرح شبهات باید برای پاسخگویی به آنها اقدام کرد تا بتوان با بدعت‌های جدید در حوزه دین و عزاداری‌های ماه محرم مقابله کرد. 

به گزارش ایرنا، هر سال با فرارسیدن ماه محرم شور و نشاط خاصی در شهرها و روستاها و میان اقشار مختلف مردم از زن و مرد و پیر و جوان ایجاد می‌شود و دسته‌های عزاداری، زنجیرزنی، طبق‌کشی، تعزیه‌خوانی و... در سراسر کشور به راه می‌افتند. 

در این میان، ترویج بدعت‌ها و انجام برخی اعمال‌ و رفتارهای خارج از توصیه و احکام دین مانند قمه‌زنی، پیروی از آرایش موی مدل محرم و... آسیب‌های بسیار زیادی را در پی دارد و بازخوردهای نامطلوبی را در سطح جامعه برجای می‌گذارد. 

به عقیده کارشناسان حوزه دین، توسعه فضای مجازی، عملکرد نامناسب برخی از مداحان و سخنرانان در عزاداری‌ها و همچنین افراط و تفریط در برگزاری مراسم محرم از جمله مواردی است که به توسعه بدعت‌های جدید در جامعه منجر شده و باید برای زدودن آنها از شیوه‌های نوین فرهنگی و علمی استفاده کرد. 


تبیین شبهات دینی و مذهبی؛ ضرورت عصر حاضر

یک مدرس دانشگاه و کارشناس فضای مجازی در این باره گفت: یکی از دلایل ایجاد بدعت‌ حول نهضت امام‌حسین(ع) را باید تضعیف گفتمان تاریخی و منطقی عاشورا در عصر حاضر دانست. این امر سبب شده است مباحث و سوالات مطرح‌شده درباره نهضت عاشورا در فضای کنونی و مجازی بدون پاسخ بماند. 

احمد کشتکار بیان کرد: اکنون در دانشگاه‌ها، سوالات بسیاری درخصوص واقعه کربلا مطرح می‌شود که پاسخ نامناسب به آنها از سوی افراد غیرکارشناس سبب می‌شود بر عمق شبهه در جامعه افزوده شود. 

وی صحبت در مورد شبهات دینی و مذهبی را نه یک الزام، بلکه ضرورت عصر حاضر عنوان کرد و افزود: نباید صبر کنیم تا دشمن با شبهه‌آفرینی بخشی از دین را هدف قرار دهد سپس به توضیح دقیق آن اقدام کنیم، بلکه مبلّغان دینی و صاحبان تریبون‌های مذهبی باید خود پیش‌دستی کرده و شبهات دینی را برای مردم تبیین کنند. 

این مدرس دانشگاه به نحوه عزاداری‌ها برای امام‌حسین(ع) اشاره کرد و ادامه داد: در شهر قزوین سال‌هاست که علم‌کشی و طبق‌کشی در عزاداری‌ها مورد مناقشه کارشناسان حوزه دینی قرار دارد و هر سال با نزدیک شدن ایام محرم این بحث مطرح می‌شود. 

کشتکار به موضوع مدل آرایش موی سر جوانان در ایام محرم موسوم به آرایش محرم پرداخت و گفت: این موضوع که توسط روسای اتحادیه‌های آرایشگاه مردانه و زنانه ممنوع شده است باید از سوی صداوسیما مورد اطلاع‌رسانی قرار گیرد و تشریح شود. 

وی خاطرنشان کرد: باید بررسی کرد که منظور از آرایش محرم چیست چون وجود این بدعت‌ها در دین اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرد، رفته‌رفته به یک عادت و فرهنگ اصیل در عزاداری تبدیل می‌شود و زدودن آن بسیار دشوار است. 

این مدرس دانشگاه با انتقاد از توجه یک‌سویه فضای مجازی، رسانه و صداوسیما به قیام امام‌حسین(ع) افزود: با این همه رسانه و تریبون‌های که در دست افراد کارشناس وجود دارد، عمدتا از نهضت، قیام، مظلومیت، ظلم‌ستیزی و ایستادگی امام‌حسین(ع) صحبت می‌شود درحالی که عصر امروز به لحاظ فضای مجازی نیازمند یک گفتمان جدید برای جلوگیری از بدعت‌هاست. 


مداحی باید با هدف شعور حسینی باشد

یک پژوهشگر و کارشناس مسائل مذهبی نیز در این خصوص گفت: گریه کردن، نوحه‌سرایی و مرثیه‌خوانی با هدف عزاداری در دین اسلام نه تنها ممنوع نیست، بلکه فضیلت‌های بسیاری در آن نهفته است که سبب استحکام دین نیز می‌شود. 

طاهره السادات کشاورز اظهار کرد: آنچه امروز به عنوان بدعت در مراسم‌ عزدارای شناخته می‌شود مجموعه‌ای از حرکات و رفتارهایی است که بدون توصیه ‌دین و احکام اسلامی بین مردم رواج یافته است و بر اصل دین ضربه می‌زند. 

وی به نحوه مرثیه‌خوانی و مداحی در نشست‌های عزاداری اشاره کرد و افزود: این‌که یک مداح چگونه باید برای مردم مداحی کند یا این‌که با چه الفاظ، پوشش و لحنی با مردم سخن بگوید نکته بسیار مهمی است که متاسفانه بسیاری از مداحان آن را رعایت نمی‌کنند. 

این پژوهشگر هدف اصلی مرثیه‌خوانی را زنده نگاه داشتن واقعه کربلا و به تصویر کشیدن مظلومیت حسین در عصر حاضر عنوان کرد و توضیح داد: گاهی اوقات شخص مداحی که در مجالس عزاداری حسین(ع) وارد می‌شود چون می‌خواهد کار خوبی تحویل مجلس دهد در نتیجه با تمام توان به افزایش شور حسینی می‌پردازد و از فهم و شعور حسینی فاصله می‌گیرد. 

کشاورز با بیان این‌که مرثیه‌خوانی فقط یک شغل یا حرفه نیست که در آن به چشم رضایت به مشتری نگاه کنیم، گفت: قطعا چنین مداحانی نه دل به امام‌حسین(ع) بسته‌اند و نه این‌که خود تاکنون به فهمی از واقعه کربلا رسیده‌اند. 

وی تصریح کرد: مرثیه‌خوانی آن هم در عصر حاضر که بدعت‌های دینی رنگ تازه‌ای به خود گرفته‌اند باید براساس تمرکز بر اصل روایات مستند و مستدل در واقعه کربلا باشد و نباید هرگز به خاطر گریه کردن مردم از این اصل خارج شد. 

کارشناس حوزه دینی راهکار موجود برای از بین بردن این نوع رفتارها را برگزاری کلاس‌های آموزشی عنوان کرد و افزود: اداره کل اوقاف و امور خیریه قزوین هر سال قبل از فرارسیدن ایام محرم به توجیه مبلّغان مذهبی اقدام می‌کند اگر این دوره‌های آموزشی برای مداحان نیز برگزار شود، قطعا آثار و نتایج مطلوبی از خود برجا خواهد گذاشت. 

کشاورز در ادامه سخنان خود به خاستگاه اصلی نوحه‌سرایی، عزاداری و مرثیه‌خوانی در فطرت و نهاد انسان‌ها اشاره کرد و ادامه داد: نفی هرگونه عزاداری به معنی نفی فطرت انسان است و اگر مداحی خوب و درستی با هدف روشنگری واقعه عصر کربلا انجام شود حتی در صورت تکرار هم موثر خواهد بود. 

وی در خصوص برخی رفتارها مانند ورود شیر به عزاداری، قمه‌زنی، انجام برخی رفتارهای نمایشی و... گفت: در هیچ‌یک از گفته‌های ائمه معصوم (ع) درباره فضیلت عزاداری برای امام‌حسین(ع) به جز گریه امر دیگری توصیه نشده است و ما فقط مجازیم در قالب تعزیه‌خوانی با هدف روشنگری به عزاداری بپردازیم. 


عزاداری برای امام‌حسین(ع) سلیقه‌ای نیست

مدیر حوزه علمیه خواهران قزوین نیز بیان کرد: با گذشت هزار سال از واقعه کربلا تحریف‌هایی به صورت خواسته و ناخواسته از این واقعه صورت گرفته است که اگر به ریشه بدعت‌های جدید نگاه کنیم، شدت علاقه‌مندی به اباعبدالله الحسین(ع) و گاهی نیز دفاع از امامان را می‌توان در آنها مشاهده کرد. 

حجت‌الاسلام رضا کاظم‌لو توضیح داد: در بیشتر بدعت‌ها و تحریف‌های دینی، افراد سلایق و دیدگاه‌های شخصی خود را درباره اهل بیت و مسائل دینی بیان کرده و احکام جدیدی را در خصوص مسائل مختلف صادر می‌کنند. 

وی راهکار موثر را برای رفع بدعت‌های تازه دینی توجه به شعور حسینی دانست و افزود: هریک از مبلغان مذهبی اگرچه باید به شور حسینی توجه کنند، در عین حال باید بکوشند شور عاشورایی به شعور حسینی تبدیل شود و در این راه بهترین کار مراجعه به قرآن است. 

مدیر حوزه علمیه خواهران قزوین محرم را بهترین فرصت برای ترویج معارف قرآن عنوان کرد و گفت: اگر مبلّغ مذهبی، سخنران یا مداح هدف قیام امام‌حسین(ع) را اجرای احکام قرآن و احیای سنت نبوی اعلام کند، هیچ فردی نمی‌تواند به دور از چهارچوب قرآن به واقعه عاشورا نگاه کند و همین مساله سدی محکم مقابل بدعت‌های دینی خواهد شد. 

کاظم‌لو بر ضرورت پرهیز از افراط و تفریط در عزاداری حسینی تأکید کرد و افزود: باید ضمن ایجاد شور حسینی میان مردم هنگام عزاداری‌ها برای افزایش شعور حسینی نیز تلاش کرد چنان‌که امام‌حسین(ع) هنگام واقعه عاشورا آگاه‌سازی و تنویر افکار عمومی مردم را در دستور کار خود قرار داد. 

مدیر حوزه علمیه خواهران قزوین خاطرنشان کرد: کلام امروز مبلّغان باید متناسب با بدعت‌های عصر حاضر باشد تا بتوان مقابل هجمه‌ دشمنان اسلام و دین گام‌های بلندی را برای کاهش بدعت‌ها و تحریفات برداشت.