10هزار هکتار نهال‌کاری در مهم‌ترین کانون گردوغبار کشور

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار


استان خوزستان درگیر بیشترین میزان گردوغبار در کشور است. طی 3سال گذشته اعتبار جداگانه‌ای برای مهار گردوغبار این استان اختصاص داده شد که نتایج مثبتی به همراه داشت. در سال‌جاری نیز اعتبار درنظر گرفته شده از صندوق توسعه ملی، در قالب اقدامات مختلف نصیب این استان خواهد شد. آنگونه که دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار چند روز قبل اعلام کرد با آنکه کانون‌های ریزگرد در خوزستان نسبت به گذشته وضعیت بهتری یافته‌اند، اما همچنان بخشی از تعهدات سال97 در حوزه نهال‌کاری، ‌آن هم در مهم‌ترین کانون گردوغبار خوزستان در جنوب و جنوب‌شرق اهواز باقی مانده است. سیلاب بهار98 مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل تعویق اجرای این طرح بود.
استان خوزستان دارای 350هزار هکتار کانون بحرانی تولید گردوغبار است. جنوب و جنوب‌شرق اهواز که به کانون شماره4  معروف است، ‌اصلی‌ترین و مهم‌ترین کانون گردوغبار در خوزستان است. براساس اعلام مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، نهال‌کاری اولویت اصلی برنامه‌های اجرایی مقابله با گردوغبار خوزستان در سال گذشته است.
علیرضا جمشیدیان مدیرکل منابع طبیعی خوزستان به همشهری می‌گوید: سال گذشته 19هزار و 500هکتار عملیات نهال‌کاری در نظر گرفته شد که حدود 9800هکتار آن انجام شد و 9هزار و 690هکتار نیز همچنان باقی مانده است.
آبان‌ماه تا نیمه اردیبهشت بهترین زمان برای آغاز عملیات نهال‌کاری است که بخشی از این اقدام سال گذشته در مهم‌ترین کانون گردوغبار کشور در خوزستان به اجرا درآمد، اما ادامه کار با وقوع سیلاب بهاری متوقف شد و عملیات تکمیل نهال‌کاری برای مهار ریزگردها بر زمین ماند.
جمشیدیان می‌گوید: عرصه‌های در نظر گرفته شده برای نهال‌کاری تا 2‌ماه گرفتار سیلاب بود و حتی مسیر عبوری آن نیز مشخص نبود. پس از آن نیز فصل مناسب برای نهال‌کاری گذشت و ادامه کار ممکن نشد. سال گذشته همچنین بخشی از زمان طلایی عملیات نهال‌کاری به‌دلیل مناسبات اداری و انجام مناقصه از بین رفت.

  فصل تداوم نهال‌کاری در کانون‌های گردوغبار خوزستان 
یکی از عرصه‌های اصلی جامانده از نهال‌کاری سال گذشته، کانون شماره4  گردوغبار در جنوب و جنوب‌شرق اهواز است که 112هزار هکتار وسعت دارد.
علیرضا جمشیدیان، مدیرکل منابع طبیعی خوزستان بخشی دیگر از به تعویق افتادن تکمیل نهال‌کاری در مهم‌ترین کانون گردوغبار کشور را علاوه بر سیلاب بهاری، تخصیص نیافتن اعتبار مقابله با گردوغبار در سال گذشته اعلام می‌کند.
به گفته او، از 193میلیارد تومان اعتبار مقابله با گردوغبار در سال گذشته، 142میلیارد تومان تخصیص یافت که از 7عملیات تعریف شده برای مهار گردوغبار، ‌بخشی از نهال‌کاری‌ها در استان خوزستان به اتمام نرسید.
جمشیدیان می‌گوید: منتظر تامین اعتبار و آغاز مهرماه هستیم تا عرصه‌های آماده شده را بسترسازی و در آبان‌ماه، عملیات ‌نهال‌کاری را آغاز کنیم. بخش دیگری از اقدامات نیز به مراقبت و نگهداری از نهال‌های کاشته شده در سنوات قبل مرتبط است. 
عبدالرضا دانایی، معاون منابع طبیعی خوزستان هفته گذشته اعلام کرد: اقدامات مربوط به مقابله با گردوغبار در سال‌جاری بیش از 2هزار و 800میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. بدین‌ترتیب اگر اعتبار مورد نیاز خوزستان برای مقابله با گردوغبار و سهم آن از صندوق توسعه ملی به‌موقع تخصیص یابد، می‌توان عملیات اجرایی نهال‌کاری را به سرعت آغاز کرد تا همچون سال گذشته، زمان طلایی برای مقابله با ریزگردها از دست نرود. 
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، ‌دبیر ستاد ملی مبارزه با گردوغبار نیز چند روز قبل گفته بود: امسال وضعیت کانون‌های گردوغبار خوزستان نسبت به سال‌های گذشته بهتر است. او با اشاره به اختصاص 920میلیارد ریال برای تکمیل کانال‌های فرعی و کانال اصلی پورشریفی در این استان گفت: با اختصاص اعتبار، ‌بحث مربوط به گردوغبار کانون شماره4‌ از نظر آبرسانی و تکمیل کانال‌های فرعی برای نهال‌کاری انجام می‌شود و 2کانال دیگر برای آبیاری نهال‌ها احداث خواهد شد.


   گوراب؛ تجربه 600ساله برای مهار گردوغبار در خوزستان

مدیریت هرزآب، ‌مدیریت چرای دام، قرق و... از دیگر راهکارهای مقابله با گردوغبار است. در عرصه‌های فاقد هرگونه پوشش گیاهی، ساکنان خوزستان براساس یک رسم کهن، هلالی‌های آبگیر یا سازه‌های دست‌ساز به نام گوراب ایجاد می‌کنند. آب باران در گوراب‌ها جمع می‌شود و به‌دنبال آن 2 اتفاق رخ می‌دهد. نخست آنکه خاک در مسیر امتداد گوراب‌ها مرطوب می‌شود و همین رطوبت از پرواز گردوغبار جلوگیری می‌کند. دیگر آنکه، خط رطوبتی ایجاد‌شده، ‌امکان رشد پوشش گیاهی مرتعی را فراهم می‌کند که این امر تأثیر مثبتی در جلوگیری از خیزش گردوغبار دارد. علیرضا جمشیدیان مدیرکل منابع طبیعی خوزستان به همشهری می‌‌گوید: ایجاد گوراب از 600سال قبل توسط بومیان خوزستان انجام می‌شد و هم‌اکنون نیز با روش‌های مهندسی اجرایی می‌شود. به گفته او، سال گذشته گوراب در 5500هکتار از عرصه‌های گردوغبار در اهواز، ماهشهر، بندر امام‌خمینی و هندیجان ایجاد شد و امسال نیز پیشنهاد اجرای 10هزار هکتار گوراب داده شد تا در صورت تأیید کارگروه ملی مقابله با گردوغبار و تخصیص بودجه، عملیات اجرایی احداث گوراب‌ها آغاز شود.