حماسه حسینی و اشاعه فرهنگ زیست‌محیطی
سعید سفیری/کارشناس شهری
مراسم عزاداری امام سوم شیعیان در ایران همیشه حامل ارزش‌های انسانی و اجتماعی در فرهنگ ماست. جوانمردی و یاریگری، بخشش و اطعام دیگران، دعای شفای عاجل بیماران و... همگی فهرست کوتاهی از رفتارهای انسانی است که در این ایام، تبلور آن در جامعه ما دیدنی است. چرا از این همه خیر، در راه حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی در محیط‌زیست بهره نبریم. به گواهی آمار تنها در یک دهه محرم هر ساله بالغ بر 200تن زباله پلاستیکی تولید می‌شود؛ رقمی که در عرض چند ماه پایتخت‌نشینان تولید می‌کنند. هیئت‌های مذهبی با توزیع غذا و نوشیدنی‌های گرم در ظروف یکبار مصرف در دهه محرم مصرف این ظروف را افزایش می‌دهند. توزیع نذور با این ظروف به‌سادگی انجام می‌شود. در دنیای امروز، رفع آلودگی از محیط‌زیست و پیشگیری از آن وظیفه همه شهروندان است. تولید پلاستیک در ایران سالانه بیش از 17هزار تن تخمین زده می‌شود؛ به‌طوری که روزانه هر فرد تهرانی حدود 3 عدد کیسه پلاستیکی در طبیعت رها می‌کند. عمر این مواد با توجه به پلیمرهای تشکیل‌دهنده آنها، از 300تا 500سال در طبیعت است. رها‌سازی آنها در طبیعت و بازیافت نکردن آنها مشکلات بسیاری به همراه دارد. این مواد با تجزیه آرام خود، وارد زندگی و چرخه محیط‌زیست شده و سالانه باعث مرگ هزاران گونه گیاهی و جانوری می‌شوند. ورود این مواد به بدن انسان‌ها، سرطان دستگاه گوارش، ایجاد جهش ژنی در جنین و انواع آلرژی‌ها را به همراه دارد. این تنها بخشی از آمارهای دردناک استفاده از مواد پلاستیکی در زندگی طبیعی ماست. در دهه‌های قبل تصور از آلودگی، جزیره‌ای بود. آلودگی محدود به یک شهر بود و در همانجا هم می‌ماند اما امروز با بررسی‌های صورت گرفته، این تصور به کنار رفته و ثابت شده که آلودگی‌ها در جهان در حال انتشار هستند. چندی قبل دانشمندان از یافتن ذرات پلاستیک‌های در حال تجزیه در قطب شمال خبر دادند. این خبرها به ما یادآوری می‌کنند که رفع آلودگی یا ایجاد آن در نقطه‌ای از جهان می‌تواند به نقاط دیگر هم تسری یابد. کشتی نشستگانیم با دردی مشترک. چاره کار تنها مصرف کمتر، جایگزینی مواد پلاستیکی با مواد پاک و استفاده از راهکارهای سنتی است که می‌تواند مشکلات را تا حد زیادی چاره سازد.
رفتارهای انسانی و دینی ما در این ایام به سرعت اشاعه می‌یابد. این ایام عزیز سوگواری، فرصتی است برای استفاده از روش‌هایی که توزیع نذورات را با ظروف پلاستیکی جایگزین کند. با جایگزین کردن لیوان‌های پلاستیکی یا کاغذی با استکان‌های شیشه‌ای می‌توان صرف یک چای نذری را به مکثی کوتاه برای همشهریان در کنار مساجد، تکیه‌ها و حسینیه‌ها کشاند و گذری ناگهانی را به گفت‌وگوی همشهریان در کنار یکدیگر مبدل کرد. استفاده از ظروفی که می‌توان بارها با آنها غذا خورد به جای ظروف یکبار مصرف، همچون گذشته که در تمامی هیئت‌های عزاداری امام حسین(ع) رسم بود. هر هیئتی برای خود ظروفی داشت که هر سال در محرم در هنگام توزیع غذای نذری بین عزاداران از آن استفاده می‌کرد. در همین مورد سازمان پسماند شهرداری تهران 17 توصیه برای مصرف کمتر پلاستیک در روزهای محرم در فضای مجازی ارائه کرده است که شامل جایگزینی سفره‌های پلاستیکی با سفره‌های پارچه‌ای، استفاده از پارچه‌نویسی به جای بنرهای پلاستیکی و استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای نگهداری کفش به جای کیسه‌های پلاستیکی می‌شود. به این توصیه‌ها می‌توان موارد دیگری را هم افزود. کافی است در کنار یکدیگر برای نجات طبیعت و محیط‌زیست تلاش کنیم و از همه ایام برای این هدف بهره ببریم.
