تجمیع پتروشیمی‌های در حال ساخت فارس

افزون بر یک دهه قبل، ساخت مجتمع‌های پتروشیمی در نقاطی از فارس تصویب شد و گام‌های آغازین برای ساخت آنها برداشته شد، اما این طرح‌ها تاکنون به ثمر نرسیده‌اند. 

طولانی شدن این روند سبب شد نگرانی‌هایی در مورد احتمال خروج مجوز احداث این مجتمع‌ها از استان فارس مطرح شود، اما «عنایت‌الله رحیمی» استاندار فارس، در سفر به فیروزآباد به محل احداث پتروشیمی این شهرستان رفت تا حضور وی ‌تاکیدی بر عزم مدیریت ارشد استان برای شتاب‌بخشی به احداث آن باشد.

به گزارش ایرنا، وی در این بازدید تاکید کرد:‌ احداث پتروشیمی‌ها در استان به عنوان پروژه‌های حائز اهمیت اقتصادی مطرح و در حال پیگیری است. به گفته استاندار فارس، ۶ پتروشیمی در استان فارس تعریف شده که 4 واحد آن در فیروزآباد، جهرم و فسا قرار است از خط اتیلن جنوب تغذیه شود. بنا بر اعلام وی، ‌2 طرح احداث پتروشیمی دیگر در ممسنی و کازرون قرار دارد که تغذیه آن از خط غرب تامین خواهد شد.


پیشنهاد سرمایه‌گذار برای تجمیع پتروشیمی‌ها

استاندار فارس در حاشیه این بازدید با بیان این‌که در حدود ۱۱ سال گذشته، این پروژه‌ها مکان‌یابی و مقدمات کار آغاز شده و سرمایه‌گذار نیز از توان اجرایی بالایی برخوردار بوده است افزود: انتظار می‌رفت در این ۱۰‌سال نتیجه‌ای حاصل شود، اما سرمایه‌گذار اعتقاد دارد 4‌پتروشیمی پراکنده از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست و پیشنهاد تجمیع این مجتمع‌های پتروشیمی را داده‌اند.

 وی با تاکید بر این‌که در دنیای اقتصادی امروز سوددهی پروژه‌ها برای سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است عنوان کرد: در این مورد جلسات متعددی با قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه پاسداران به عنوان سرمایه‌گذار، نمایندگان مردم 4 شهرستان در مجلس شورای اسلامی و نماینده ولی فقیه در استان داشته‌ایم و در پایان، مقرر شده نمایندگان به نتیجه‌ای واحد برسند و اگر نرسیدند، استاندار تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند که هفته آینده نتیجه اعلام خواهد شد. رحیمی بیان کرد: تاکید بر مکانی است که به هر 4 شهرستان نزدیک باشد.


پتروشیمی‌ها در فارس می‌مانند

استاندار فارس با بیان این‌که پیشنهاد سرمایه‌گذار ایجاد شهرک‌های پتروشیمی و متمرکز کردن پتروشیمی‌ها در یک نقطه است افزود: هدف ما نیز ایجاد اشتغال و ارزش افزوده در این شهرستان‌ها بود و با توجه به این‌که شهرک‌ها محصولات ثانویه تولید می‌کنند اشتغال بیشتر و سرمایه‌گذاری کمتری در پی دارند، اشتغال آنها پایدار است و صنعت ایجادشده نیز سبز و فاقد آلایندگی است. نماینده عالی دولت در استان فارس در پایان تاکید کرد: این پتروشیمی‌ها قطعا در استان می‌مانند.


پتروشیمی‌ها؛ طرحی برای توزیع عادلانه ثروت

پیش از این،‌ نماینده ولی ‌فقیه در فارس و امام ‌جمعه شیراز ۲۳ مردادماه در دیدار با فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مورد احداث پتروشیمی‌های مصوب در استان عنوان کرد: مباحث بسیار مهمی همچون آمایش سرزمینی، توزیع عادلانه ثروت و پدافند غیرعامل باید برای جانمایی این پتروشیمی‌ها مد نظر باشد و اغراض شخصی و تنگ‌نظری‌ها نباید احداث این پتروشیمی‌ها را بیش از این به تعویق بیندازد.

آیت‌الله «لطف‌الله دژکام» افزود:‌ تاکید ما این است که پتروشیمی‌هایی که یک دهه پیش برای عمران و آبادانی استان فارس مصوب شدند و بودجه به آنها اختصاص‌یافته از استان خارج نشوند و همچنان باید در شهرستان‌های فارس احداث شوند.

 نماینده رهبر معظم انقلاب در فارس اظهار کرد: یکی از اهداف اصلی احداث خط اتیلن مرکز و پتروشیمی‌هایی که حول آن احداث می‌شود محرومیت‌زدایی و توزیع عادلانه ثروت در کشور است و زمانی که چنین هدف‌گذاری‌ای صورت گرفته است، نباید در اجرای این پروژه‌ها از هدف اولیه دور شد.


فراز و نشیب پتروشیمی‌ها

موضوع صدور مجوز احداث پتروشیمی در استان در سال ۱۳۸۶ توسط هیأت وزیران و با هدف محرومیت‌زدایی و توسعه صنعتی مناطق محروم فارس و با تعهد تأمین خوراک از خط اتیلن مرکز در شهرهای فیروزآباد، فسا، جهرم و داراب و مشارکت بخش خصوصی مورد تأیید قرار گرفت. پس از آن، شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال ۱۳۸۸ موضوع تغییر محل احدات الفین ۱۴ از بندر عسلویه به فیروزآباد و تغییر نام الفین 14 به پتروشیمی فیروزآباد و اختصاص اتان تولیدی پالایشگاه گاز پارسیان یک و 2 به پتروشیمی فیروزآباد را مصوب کرد.

پیش از این، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس ۳۰ تیرماه گذشته در این باره گفته بود:‌ گرچه در ابتدا باید بر روی مکان‌یابی دقیق اجرای این پروژه‌ها کارهای کارشناسی دقیق‌تری می‌شد که این همه سال اجرای آنها طول نکشد، اما اجرای طرح‌های پتروشیمی خط اتیلن مرکز به شکل یک بسته کامل تعریف شده بود، به گونه‌ای که از مرحله استحصال اتان از پالایشگاه مُهر، خط انتقال از مُهر تا فیروزآباد، اجرای طرح الفین فیروزآباد به عنوان تأمین‌کننده مواد اولیه 3 پتروشیمی دیگر، خط انتقال از فیروزآباد تا شهرستان‌های جهرم، فسا و داراب و اجرای 3 طرح پتروشیمی دیگر به شکل یک زنجیره کامل اجرا شود، چراکه بدون اجرای هر کدام از این حلقه‌های زنجیره، اجرای سایر موارد با مشکل مواجه می‌شد.

«یدالله رحمانی» اضافه کرد: این پروژه‌ها در سال‌های گذشته از پیشرفت قابل توجهی برخوردار نبودند. لذا از اواخر سال ۱۳۹۴ جلساتی با مسئولان قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) به عنوان سرمایه‌گذار پروژه و هیأت مدیره و مدیران مجموعه طرح‌های پتروشیمی خط اتیلن برای بررسی مسائل و اتخاذ تمهیدات لازم برای تحرک بخشیدن به پروژه‌ها گذاشته شد. 

وی ادامه داد: صندوق توسعه ملی مجوز رفع تعلیق مسدودی تسهیلات ارزی را ابلاغ کرد و وزیر نفت هم در سفر تیرماه سال ۹۵ معاون اول رئیس جمهوری به فارس اعلام کرد که این وزارتخانه برای اجرای کامل خطوط انتقال خوراک پروژه‌ها حداقل ۶ ماه قبل از زمان بهره‌برداری از مجموعه پتروشیمی‌های خط اتیلن مرکز اقدام خواهد کرد و متعاقب آن، طی نامه‌ای، این موضوع را به استانداری فارس اعلام کرد. لذا این موافقت‌ها به رئیس هیأت مدیره پتروشیمی‌های خط اتیلن مرکز ارسال و از آنها برنامه زمان‌بندی اجرای پروژه‌ها را خواستار شد.

رحمانی گفت: به دنبال آن، قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) به عنوان مجری و سرمایه‌گذار طرح خط اتیلن مرکز طی مکاتبه‌ای با وزیر نفت با اشاره به وضعیت خشکسالی‌های کشور و کاهش میانگین نزولات آسمانی و آب ذخیره‌شده در پشت سدهای استان، درخواست موافقت در خصوص انتقال طرح واحد الفین ۱۴ از فیروزآباد به بندر عسلویه به دلیل برخورداری از مزایایی مانند دسترسی به منابع متعدد گازی جهت تأمین مطمئن و پایدار خوراک مصرفی، دسترسی به آب فراوان برای سیستم خنک‌کننده صنایع پتروشیمی، دسترسی آسان به مبادی صادرات محصولات تولیدی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و قیمت تمام‌شده محصول را مطرح کرد.


مخالفت با انتقال پتروشیمی‌ها

وی گفت: قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) در عین حال متعهد شد که به منظور اجابت منویات و نظرات عام‌المنفعه دولت در توسعه صنعتی و رونق اقتصادی در منطقه محروم شهرستان‌های تعیین‌شده برای احداث طرح‌های پتروشیمی خط اتیلن مرکز در استان فارس، اقداماتی همچون تأسیس شهرک صنعتی در اراضی تخصیص‌یافته، حمایت و مشارکت در تأسیس واحدهای صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و سایر منابع وابسته در اراضی مذکور، حمایت از تشکیل خوشه‌های صنعتی مرتبط با ظرفیت‌های صنعتی و اقتصادی منطقه در اراضی مربوطه و اولویت دادن به متقاضیان بومی منطقه برای اشتغال در طرح‌های خط اتیلن مرکز را انجام دهد که تمام این موارد سبب شد که وزارت نفت با انتقال طرح الفین شهرستان فیروزآباد به بندر عسلویه موافقت کند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار فارس افزود: این موضوع باعث واکنش مقامات و مسئولان استانی شد و مخالفت با این انتقال به وزیر نفت و رئیس هیأت عامل صندوق توسعه ملی اعلام شد و با توجه به تصویب و مسدودی تسهیلات طرح‌های پتروشیمی مورد نظر که حاصل کوشش و پیگیری مسئولان استان بوده، درخواست جلوگیری از پرداخت تسهیلات ارزی مصوب به قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) به عنوان سرمایه‌گذار و مجری طرح تا زمان تعیین تکلیف صراحتاً اعلام و پیگیری شد و مورد موافقیت هیأت عامل صندوق توسعه ملی قرار گرفت.


نقش پتروشیمی فیروزآباد

رحمانی گفت: مقرر بود پتروشیمی فیروزآباد (واحد الفین) با ظرفیت یک میلیون تن نقش پتروشیمی مادر و تأمین‌کننده خوراک 3 پتروشیمی را داشته باشد و با توجه به موافقت وزارت نفت با انتقال واحد الفین به عسلویه، مشکلات و محدودیت‌های مالی دولت درخصوص احداث خط اتیلن مرکز توسط وزارت نفت با برآورد تقریبی ۲۰۰ میلیون دلار و نیاز آب‌بری بالای طرح پتروشیمی فیروزآباد موجب شد نمایندگان فارس در مجلس شورای اسلامی اصرار بر اصلاح مجوز تأسیس صادره در خصوص نوع مواد استحصالی و ساختار این پتروشیمی از اتیلن به پلی‌اتیلن (مانند 3 پتروشیمی دیگر) کند که این امر سبب شد قسمتی از زنجیره تولید خط اتیلن مرکز نیاز به اصلاح داشته باشد.

او اظهار کرد: پس از این چالش و موضع‌گیری صریح استان، با توجه به مذاکرات انجام‌شده توسط مسئولان فارس، در سال ۱۳۹۷ شرکت گروه توسعه انرژی تدبیر (از شرکت‌های تابعه ستاد اجرایی فرمان حضرت امام) به احداث واحدهای پتروشیمی و همچنین، اجرای طرح‌های پایین‌دستی پتروشیمی در شهرستان‌های استان به شکل مشارکتی اظهار تمایل کرد.

این مسئول اضافه‌ کرد: از جمله مهم‌ترین سناریوهایی که در جلسه‌های کمیته کارشناسی مورد بررسی قرار گرفت می‌توان به انتقال تولید اتیلن (الفین ۱۴) از فیروزآباد به منطقه عسلویه و احداث واحدهای پتروشیمی تولید پلی‌اتیلن در ۲ شهرستان و احداث صنایع پایین‌دستی در ۲ شهرستان دیگر، انتقال الفین (اتیلن) به عسلویه و تجمیع 3 پلی‌اتیلن ترجیحاً در شمال استان و احداث 4 شهرک پتروشیمی در 4 شهرستان مورد نظر و اجرای کامل طرح اولیه احداث الفین در فیروزآباد و پلی‌اتیلن در شهرستان‌های جهرم، فسا و داراب اشاره کرد.

رحمانی افزود: در نهایت، با توجه به مزایای احداث شهرک‌های پتروشیمی شامل افزایش ۱۰ برابری اشتغال و ۱۵ برابری ایجاد ارزش افزوده نسبت به پتروشیمی‌ها و کاهش واردات صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی (به لحاظ کارشناسی از ۴۸۰ محصول رده محصولات پتروشیمی تنها ۶۰ محصول آن در داخل تولید و مابقی وارداتی است که با احداث این شهرک‌های پتروشیمی می‌توان بخش زیادی از این محصولات را در داخل استان تولید کرد)، و با توجه به تصمیم وزارت نفت، مقرر شد که واحد الفین ۱۴ به لحاظ آب‌بری و دسترسی به خوراک در کنار دریا ایجاد شود و 4 شهرک پتروشیمی در 4 شهرستانی که قبلاً در اجرای این طرح‌ها مشخص شده بودند اجرا شود و همچنین 3 واحد پلی‌اتیلن در یک نقطه مناسب استان بر اساس شاخص‌های اقتصادی از جمله امکان تأمین آب پایدار، امکان تأمین نیروی انسانی متخصص، برخورداری از زیرساخت‌های آب، برق و گاز، تعادل‌بخشی به توسعه متوازن استان و قابلیت انتشار آثار توسعه‌ای آن در تمام نقاط استان و دیگر شاخص‌های تأثیرگذار اقتصادی به شکل متمرکز احداث شود.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس افزود: با توجه به محدودیت زمانی مسدودی ارزی صادرات توسط صندوق توسعه ملی و بررسی نحوه اجرای طرح‌های پتروشیمی خط اتیلن مرکز در کمیته کارشناسی متشکل از استانداری ‌فارس، نماینده تام‌الاختیار قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) گروه توسعه تدبیر انرژی، مجمع انجمن حمایت از فارس و تعدادی از نمایندگان شهرستان‌های استان در مجلس، مکان‌های پیشنهادی برای استقرار متمرکز 3 واحد پلی‌اتیلین موضوع جهت اخذ نظر نهایی مجری طرح اعلام شده است.