تحول در روستاها با توسعه بو‌م‌گردی

نفیسه زمانی نژاد|اصفهان- خبرنگار: 



  اصفهان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری به‌ویژه در مناطق شرق و غرب از جمله استان‌های پیشرو و در رتبه اول کشوری در زمینه بوم‌گردی محسوب می‌شود، به گونه‌ای که تعداد اقامتگاه‌های این استان از 50 مورد در سال ۹۲ به ۴۵۰ اقامتگاه در سال ۹۸ رسیده است.


ایجاد فرصت‌های جدید شغلی

توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی سرآغازی برای رونق گردشگری روستایی، بهره‌مندی از تجربیات جدید برای ایران‌گردان، جهانگردان و دریچه‌ای برای خلق فرصت‌های جدید شغلی است که قطعاً نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر است.
اقامتگاه‌هایی که نزدیک به 2 دهه از تأسیس آنها در ایران می‌گذرد و منطبق بر فرهنگ و جغرافیای آن منطقه و متناسب با معماری سنتی هستند.
اصفهان به‌عنوان استان مقصد گردشگری بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی از ظرفیت قابل‌توجهی در زمینه اقامتگاه‌های بوم گردی برخوردار است، به‌ طوری‌که آمار اقامتگاه‌های بوم‌گردی این استان با روندی رو به رشد به 450 باب رسیده است که این آمار نشان‌دهنده رشد و توسعه صنعت گردشگری در سال‌های اخیر است.
دراین‌باره «فریدون الهیاری» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان بیان می‌کند: اقامتگاه‌های بوم‌گردی در راستای توسعه پایدار گردشگری در شهرستان‌های استان و حتی در روستاها برای بهره‌مندی فرهنگی و اقتصادی مردم محلی و گردشگران از خرده‌فرهنگ‌ها ایجاد شده است.
وی یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها برای ایجاد چنین اقامتگاه‌هایی را توسعه گردشگری در مناطق مختلف عنوان می‌کند و می‌افزاید: اصفهان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری به‌ویژه در مناطق شرق و غرب از جمله استان‌های پیشرو و دارای رتبه اول کشوری در زمینه بوم‌گردی محسوب می‌شود.
این مسئول خاطرنشان می‌کند: از آنجا که گردشگران داخلی و خارجی به‌ویژه اروپایی‌ها علاقه زیادی به دیدن مناطق کویری شرق اصفهان دارند، این مناطق گزینه مناسبی برای توسعه این نوع از اقامتگاه‌ها به شمار می‌آیند.
به گفته الهیاری از جمله مناطق نمونه گردشگری استان اصفهان که به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده‌ می‌توان شهرستان‌های اصفهان، آران و بیدگل، اردستان، بوئین و میاندشت، خور و بیابانک، سمیرم، شاهین‌شهر و میمه، دهاقان و نطنز را با ویژگی‌ها و مزیت‌های خاص و منحصربه‌فرد معرفی کرد. وی توسعه گردشگری، اشتغال‌زایی و ایجاد درآمد برای ساکنان را از جمله اهداف بوم‌گردی می‌داند و اظهار می‌کند: در بیشتر اقامتگاه‌ها که اغلب توسط یک خانواده محلی اداره می‌شوند، فعالیت‌های مختلفی مانند ارائه غذا و نوشیدنی بومی، آموزش و فروش صنایع‌دستی محلی، اجرای نمایش و موسیقی سنتی، برگزاری رویداد‌های بومی، تور‌ها و فعالیت‌های بوم‌گردی انجام می‌شود. در واقع در اقامتگاه بوم‌گردی سعی براین است که مهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل آشنا شوند و با استفاده از غذا‌های سنتی و امکانات محلی در محیطی طبیعی اوقات خود را سپری کنند. 


اصفهان، پیشرو در تأسیس اقامتگاه‌های بومگردی

چنین به نظر می‌رسد که بوم‌گردی با ایجاد فرصت پیشرفت و توسعه اقتصادی می‌تواند جایگزینی برای سایر منابع درآمدی ساکنان مناطق روستایی باشد. همان‌گونه که اشاره شد استان اصفهان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری از جمله استان‌های پیشرو در رویکرد به بوم‌گردی محسوب می‌شود.
 بنا به گفته کارشناسان گردشگری رویکرد به گردشگری به‌ویژه بوم‌گردی در استان اصفهان و در مناطق شرقی و شمالی آن با توجه به تغییرات علمی و تنگناهای آبی در منطقه، یک ‌جهت‌گیری صحیح برای رشد و توسعه و مقابله با تنش آبی است. روستاهای منطقه شرق آن چون پیربکران از توابع شهرستان فلاورجان، نجف‌آباد و کاروانسرای صفوی آقا کمال در روستای رباط آقا کمال از توابع شهرستان شاهین‌شهر و میمه از مهم‌ترین اقامتگاه‌های استان محسوب می‌شوند.
در این زمینه «کامران هارونی» مسئول توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان اصفهان با تأکید بر این‌که اصفهان مبدأ و آغازکننده بحث بوم گردی در کشور بوده است، می‌افزاید: برای نخستین بار در شهرستان خور و بیابانک سبک و سیاق بوم گردی در روستای گرمه مورد استفاده قرار گرفت و با توجه به استقبالی که از این طرح شد، به طور خودجوش در سراسر استان و کشور گسترش یافت. 
وی یکی از اولویت های مهم سازمان میراث فرهنگی را بحث توسعه گردشگری روستایی و تبدیل خانه های قدیمی و سنتی روستا ها و شهرهای تاریخی به اقامتگاه بوم‌گردی عنوان می‌کند که در این زمینه تسهیلات خوبی را هم در حوزه تأسیس اقامتگاه‌های بوم گردی ارائه کرد. 
مسئول توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان اصفهان تصریح می‌کند: اقامتگاه‌های بوم‌گردی بسته به شرایط طبیعی و اقلیمی هر منطقه متفاوتند؛ از چادرشب در دل دره‌ای زیبا تا خانه‌ای خشتی و کاهگلی در قلب کویر یا کاروانسرایی قدیمی، می‌تواند اقامتگاهی برای مهمانان باشد اما مهم‌ترین اصل رعایت شده در این مراکز مشارکت اعضای خانواده میزبان و جامعه محلی مقصد در تمامی فعالیت‌های گردشگری اقامتگاه است. وی اضافه می‌کند: یکی از مهم‌ترین سیاست‌های ما در این زمینه توسعه گردشگری در مناطق مختلف است و براین اساس شاهد رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی حضور گردشگران خارجی بعد از ایجاد این اقامتگاه‌ها هستیم. ناگفته نماند که راه‌اندازی هر واحد بوم‌گردی برای ۴ تا ۶ نفر اشتغال ایجاد کرده که این منبع خوبی برای تأمین درآمد پایدار خانواده‌ها شده است. هارونی توضیح می‌دهد: با توجه به این‌که مخاطب اصلی این اقامتگاه‌ها گردشگران خارجی هستند، بحث توجیه اقتصادی آن در نظر گرفته ‌شده است و از نظر اقتصادی برای مالکان و بهره برداران اقامتگاه های بوم‌گردی رونق خوبی را ایجاد کرده است. این موضوع را بیشتر در شرق استان شاهد هستیم زیرا مخاطبان این مناطق مقصد خود را از سایت های بین المللی از قبل انتخاب کرده اند و گردشگر خارجی از قبل این اقامتگاه‌ها را رزرو می‌کنند.


   خور و بیابانک در صدر تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی 

 به گفته «محسن یارمحمدیان» معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری   اصفهان بیشتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی در شرق و شمال استان قرار گرفته‌اند. شهرستان خور و بیابانک در رتبه اول و کاشان در رتبه دوم از نظر تعداد اقامتگاه بوم‌گردی قرار دارند. وی بیان می‌کند: دولت سیاست حمایتی را در دستور کار خود دارد و به بهره‌برداران در حوزه بومگردی، وام‌های یک میلیارد ریالی با بهره 4 درصد پرداخت می‌کند.
 

استانداردهای راه‌اندازی اقامتگاه‌بوم‌گردی

نسیم زمانی|اصفهان- خبرنگار: 

بسیاری از کارشناسان گردشگری بر این باور هستند که بعد از حدود ۲۰ سال تمرین بوم‌گردی در ایران و ایجاد اقامتگاه‌های بسیار، ما هنوز استانداردهای لازم در حوزه بوم‌گردی را نداریم. این استانداردها شامل استانداردهای نرم‌افزاری مانند آموزش نیروی انسانی و بحث سرویس است. لازم است به سمت کنترل کیفی و کیفی‌سازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی پیش برویم.  دراین‌باره «مازیار آل داوود» پدر اقامتگاه‌های بوم‌گردی به همشهری توضیح می‌دهد.


  کیفیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی مورد تایید است؟

هرچند اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید کیفیت بالایی داشته باشند، ولی متأسفانه گاهی برخی از این اقامتگاه‌ها از آنچه که باید باشند، دور می‌شوند. این موضوع که به بسیاری از اقامتگاه‌ها با عنوان بوم‌گردی مجوز داده می‌شود اختلافاتی را ایجاد کرده اما با پیگیری‌های انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی و معاونت گردشگری کشور قرار بر این است که ضوابط و استانداردهایی برای این کار تعیین کنیم که فقط آن‌هایی که به نوعی دارای شرایط مورد تأیید هستند به عنوان اقامتگاه بوم‌گردی درجه یک و دو و سه شناخته شوند و بقیه از این چرخه خارج شوند.


دلیل ایجاد ضوابط خاص برای چنین اقامتگاه‌هایی چیست؟

دلیل این است که متاسفانه برخی افراد قبل از آموزش فقط با توجه به تبلیغاتی که برای ایجاد اقامتگاه بوم‌گردی می‌شود یک حرکتی را شروع می‌کنند، اما کمتر موفق می‌شوند درحالی‌که افرادی که آگاهانه‌تر و بامطالعه و با استفاده از تجربیات دیگران به این کار اقدام می‌کنند نسبتاً فعال‌تر و موفق‌تر هستند. 


چه استانداردهایی برای تأسیس اقامتگاه‌ها لازم است؟ 

در خصوص آن چیزی که ما برای استانداردهای اقامتگاه‌های بوم‌گردی در نظر داریم اختلافاتی وجود دارد؛ مثلاً برخی می‌گویند درجه‌بندی اقامتگاه‌ها باید براساس تجهیزات و امکانات آنها انجام شود اما نظر ما و انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی این است که بتوانیم اقامتگاه‌ها را براساس نوع فعالیتی که انجام می‌دهند، کیفیت مرمت، نوع پذیرایی، حتی نوع دکوراسیونشان درجه‌بندی کنیم و موضوع بسیار مهم برای ما در تعیین این استانداردها این است که افرادی که در این کار مشغول هستند درکنار این کار، فعالیت فرهنگی هم شروع کرده باشند؛ مثل کارگاه صنایع‌دستی یا کارگاه‌هایی که اشتغال ایجاد کند و بخشی از محصولات صنایع‌دستی منطقه یا روستایشان را زنده کنند، یعنی به غیر از آن مسائل خاصی که باید در اقامتگاه‌ها رعایت شود بتوانند با فعالیتی فرهنگی نهایتاً یک محیط گرم خانوادگی برای مسافر ایجاد کنند.