راه رفع مشکلات شهر با نگاه تعاملی دولت و مدیریت شهری

حامد فوقانی/ خبرنگار
عصر روز پنجشنبه بسیاری از مهندسان نقشه‌بردار به سالن همایش‌های بیمارستان شهیدرجایی تهران آمده بودند، تا نخستین همایش ملی جایگاه مهندسی نقشه‌برداری در توسعه شهری و بزرگداشت روز ابوریحان بیرونی برگزار شود. در این همایش یک‌روزه، مسئولانی از نظام مهندسی، مدیران شهری تهران و استادان حوزه عمران و سازه حضور داشتند و اغلب سخنرانان از مشکلات کشور به‌ویژه پایتخت در حوزه ساخت‌وساز شهری صحبت کردند.

به‌گزارش همشهری، نایب‌رئیس اول سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در همایش مذکور، ضمن اشاره به اهمیت نقشه‌برداری کاداستر در مقابله با زمین‌خواری گفت: «بهره‌مندی خدمات مهندسی نقشه‌برداری در ساماندهی معابر و افزایش امنیت تردد و ارتقای فرهنگ تعامل با افراد دارای معلولیت و توان‌یابان، اهمیت فراوانی دارد.» بهمن مومنی‌مقدم همچنین درباره نقشه و اطلاعات مکانی زیربنای توسعه پایدار در شهر هوشمند سخن گفت و سپس به مقوله بحران فرونشست پرداخت. به گفته او ضرورت دارد که درخصوص فرونشست دشت تهران به‌خاطر برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی توجه شود و در بحث‌های نقشه‌برداری و سایر قسمت‌های ساختمانی، مهندسان این مقوله را درنظر بگیرند.

محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران نیز که دیگر سخنران این همایش بود، درباره اهمیت تعامل نظام مهندسی با مدیریت شهری صحبت کرد. او گفت: «یکی از دغدغه‌های نمایندگان مردم در پارلمان شهری، جدی انگاشته شدن نقشه‌برداران در ساخت‌وساز است. نظام مهندسی باید به جایگاه اصلی خودش برسد، چراکه از این جایگاه بسیار افول کرده است. نظام مهندسی با رسیدن به جایگاه اصلی خود، بی‌تردید به موفقیت‌های بیشتری در رابطه با صیانت از حقوق عمومی، ارتقای کیفیت ساخت‌وساز و تهیه سامانه اطلاعات مکانی دست خواهد یافت. اینگونه مردم با کمال میل خدمات مربوطه مناسب را دریافت کرده و هزینه‌اش را پرداخت می‌کنند.» به‌گفته سالاری طی چند سال گذشته بررسی نقشه‌‌نماهای ساختمانی در فرایند دریافت صدور پروانه الزامی شده؛ موضوعی که دهه‌ها پیش مورد غفلت قرار گرفته بود و طراحی‌های نما و استفاده از متریال سلیقه‌ای صورت می‌گرفت. او تأکید کرد که در این دوره مدیریت شهری، کمیسیون معماری و شهرسازی شورا بر این مسیر حرکت می‌کند که تشکل‌های حرفه‌ای هم در تصمیم‌سازی حضور داشته باشند، اما نظام مهندسی در این مسیر جا نیفتاده است؛ درحالی‌که ظرفیت‌های بسیار بالایی دارد.

این عضو شورای شهر تهران در ادامه به بیان خاطره‌ای در بازدید یکی از ارگان‌های دولتی از رصدخانه هوشمند شهرداری پایتخت اشاره کرد و گفت: «پس از این بازدید 6 وزارتخانه عضو کمیسیون ماده5 اعلام کردند چرا ما نباید در این رصدخانه حضور مستقیم داشته باشیم تا تصمیم‌های خود را برای صدور مجوز ساخت‌وسازهای کلان، با اطلاعات کامل از پیش، اکنون و اطراف ملک‌های مورد نظر، بگیریم؟ این در حالی بود که رصدخانه شهری هنوز نتوانسته داده‌های خود را به‌خاطر عدم همکاری نهادهای دولتی مربوطه تکمیل کند.» سالاری با اشاره به اینکه مسئولان برای رعایت حقوق شهروندی، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت باید دست از تصدی‌گری بردارند، افزود: «لایه‌های مختلف تجمیع اطلاعات در مقیاس طرح تفصیلی 700کیلومتری شهر تهران در رصدخانه شهری قابل مشاهده است و بسیاری از مسئولان دولتی را به وجد می‌آورد. در عین حال آنها پس از بازگشت به سازمان خود، برای راه‌اندازی رصدخانه‌ مشابهی جلسه تشکیل می‌دهند و سپس داده‌های لازم را در اختیار رصدخانه شهرداری نمی‌گذارند.»

اساسی‌ترین مسئله شهر رعایت نمی‌شود
عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران هم در همایش ملی جایگاه مهندسی نقشه‌برداری در توسعه شهری، گفت: «رویکرد شورای پنجم، ایجاد ایمنی و امنیت برای شهروندان بوده؛ همین رویکرد را مدیریت اجرایی مدنظر قرار داد و «تهران برای همه»، شعار این مدیریت بود؛ شهری ایمن از بلایای همیشه در کمینی چون فرونشست زمین، زلزله و سیل تا بلایای دست‌ساخته بشر. سازمان نظام مهندسی، مکلف است که مسائل صنفی دوستانِ نقشه‌کش را تأمین کند، اما آیا انتظارات شهروندان را هم می‌توانیم از نظام مهندسی طلب کنیم؟ وظیفه من به‌عنوان نماینده مردم این است که انتظارات مردم را مطرح کنم.»

زهرا نژادبهرام با بیان اینکه جایگاه نقشه‌برداری بسیار ویژه است اما متأسفانه تقلیل یافته، افزود: «درست است که بسیاری از فعالیت‌ها، انتظارات شهروندان هستند اما مکانی امن باید وجود داشته باشد؛ آنچه مهم است این است که امروز ما ساختمان‌هایی داریم که روی گسل ساخته شده. آنچه مهم است این است که به‌دلیل نداشتن نقشه راه و ساخت‌وساز در مسیر فرونشست‌های احتمالی با خطر ایمنی در شهر مواجه‌ایم. نظام مهندسی، ایمنی را چطور در ارتباط با مدیریت شهری و نهادهای دولتی و... فراهم کند؟ کجای کار گره دارد که ما هنوز نتوانسته‌ایم ظرفیت‌های ایمنی زیرساخت‌هایمان را فراهم کنیم؟» به گفته او چگونه می‌توان از توسعه شهری نام برد، درحالی‌که جدی‌ترین و اساسی‌ترین و پایه‌ای‌ترین مسئله شهر که ایمنی است، رعایت نمی‌شود؟

نژادبهرام که عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورا نیز هست، گفت: «اگر مدیریت شهری اشکال دارد، اشکالش را بیان کنید. در کجا باید ورود پیدا می‌کرده که نکرده. اگر قرار است شورای شهر، مصوبه یا لایحه‌ای داشته باشد، اعلام کنید.» او افزود: «شهر تهران با ویژگی‌های خاصی که دارد، نیازمند طراحی و نقشه‌برداری مداوم است. من به‌عنوان نماینده شورا در ستاد مناسب‌سازی‌ حضور دارم و مشکلات زیادی را شاهدم؛ ایستگاه‌های مترو و اتوبوس بهره‌برداری شده اما چون به موضوع مناسب‌سازی‌ توجه نشده و جای مهندسان نقشه‌بردار هم خالی بوده، به هرشکلی ساخت‌وسازها صورت گرفته است.»