سهم مشهد از بازار سوغات

سال‌هاست که مسئولان خراسان رضوی تلاش می‌کنند بازار سوغات شهر زیارتی مشهد را از خارجی‌ها بگیرند و به سهم واقعی خود از این بخش برسند، اما هنوز مسیرها ناهموار هستند. به گزارش ایرنا، آمار ضد و نقیضی از سهم تولیدکنندگان مشهدی در بازار سوغات این شهر اعلام شده ولی هنوز یک جمع‌بندی مشخص از این آمار ارائه نشده و مدام در دولت‌های مختلف تغییر کرده است. معاون هماهنگی امور زائران استاندار خراسان رضوی درباره آخرین آمار مربوط به سهم کالاهای مختلف از بازار سوغات مشهد گفت: رتبه نخست این بخش مربوط به زعفران و زرشک بوده که ۱۱ هزار و ۳۹۰ میلیارد ریال را به خود اختصاص داده است. 

«محمد صادق براتی» افزود: رتبه دوم مربوط به خشکبار، نبات، نخود و کشمش بوده که 6۱۱۰ میلیارد ریال را به خود اختصاص داده است. در رتبه سوم نیز کالاهای مذهبی و زیارتی و سنگ‌های زینتی با رقم ۳۰ میلیارد ریال قرار دارند. مسئولان دستگاه‌های اجرایی با بهره‌گیری از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی تلاش کرده‌اند برنامه‌های عملیاتی برای افزایش سهم خراسان رضوی از بازار سوغات، همچنین افزایش کالاهای تولیدی استان در سبد سوغات زائران تدوین و اجرایی کنند. 

مسئولان استان بر این باورند که تنها نمی‌توان زعفران و خشکبار، تسبیح و جانماز را جزو سوغات مشهد به حساب آورد، بلکه صنایع‌دستی و هنرهای منحصر به فرد این شهر که خارجی‌ها کمتر در آن دخالت دارند را هم می‌توان در سبد سوغات گنجاند تا در کنار رونق بازار، اقتصاد هنر نیز شکوفا شود. 


سهم ۱۰ درصدی صنایع‌دستی در سبد خرید 

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری و صنایع غذایی جهاد دانشگاهی مشهد در این‌باره گفت: سهم چین، هند و دیگر کشورهای خارجی از سوغات مشهد به ۴۵ درصد هم می‌رسد. «آرش قهرمان» سهم کالاهای تولید چین را از بازار سوغات مشهد در سال ۲۰۱۴ میلادی 5 هزار میلیارد ریال عنوان کرد و افزود: حتی در حوزه‌هایی که تولیدات ایرانی کیفیت بهتری دارند، به وفور واردات کالاهای خارجی انجام می‌شود. وی اظهار کرد: ۶۵ درصد مهر و تسبیح عرضه شده در بازار مشهد تولید چین و هند است. عرضه کالاهای خارجی به عنوان سوغات مشهد فاقد جنبه روانی و رهاورد زیارتی است و موجب ضربه زدن به اشتغال بومی می‌شود. 

رئیس پژوهشکده گردشگری و صنایع غذایی جهاد دانشگاهی مشهد نیز گفت: ۵۵ درصد کل سوغات خریداری شده توسط زائران، تولید داخلی و ۴۵ درصد خارجی است. «هادی رفیعی» افزود: سهم صنایع‌دستی در سبد خرید مسافران مشهد به علت گرانی این نوع کالا‌ها ۱۰ درصد است. اصلی‌ترین سوغات مشهد از نظر فراوانی شامل نقل و نبات، زعفران، زرشک، پوشاک، پارچه و از نظر ارزش ریالی شامل پوشاک، مواد خوراکی و صنایع‌دستی می‌شود. وی بیان کرد: نداشتن برند معتبر در زمینه تولید سوغات و بی‌توجهی به ذائقه و پسند مشتریان از نقاط ضعف سوغات مشهد در مقابل رقبای خارجی است. 

رفیعی ادامه داد: در این چارچوب اکثر کالاها فاقد عقبه فرهنگی مرتبط با مشهد هستند؛ این در حالی است که تولید‌کننده باید به این‌که گردشگر چه کالایی را تمایل دارد تا به عنوان سوغات بخرد و تحلیل رقبا و ماهیت اصلی محصول توجه داشته باشد. این مسئول، مشهد را با جمعیت انبوه زائر و مسافر دارای ظرفیت برخورداری از برند تنقلات، گوهرسنگ‌ها، چرم و صنایع‌دستی دانست و اظهار کرد: برای دستیابی به بازارهای هدف باید شرایط این کار فراهم شود تا زائران و مسافران با اطمینان خاطر خرید کنند. 


اثر هنری، بهترین کالا برای سوغات

معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز گفت: اقتصاد هنر مانند سایر بخش‌های اقتصادی به عرضه و تقاضا وابسته است. هم تقاضا در جامعه و هم ظرفیت لازم برای عرضه آثار هنری بالاست. «محمدرضا محمدی» افزود: تا چند سال قبل به مقوله اقتصاد هنر چندان پرداخت نشده بود، اما با تاکید رهبر معظم انقلاب بر این موضوع و دیدگاه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره پرداختن به مساله اقتصاد در حوزه فرهنگ و هنر، تکالیفی بر عهده ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور گذاشته شد. 

وی با اشاره به ظرفیت‌های مشهد به عنوان یک شهر زیارتی و برخورداری از ۳۰ میلیون زائر در سال گفت: اثر هنری می‌تواند جزو سوغات زائر باشد، بنابراین باید فرهنگ‌سازی و بسترسازی لازم انجام شود تا آثار هنری حوزه تجسمی جزو سوغات قرار بگیرند. محمدی ادامه داد: با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌توان اماکنی به منظور فروش آثار هنری در قالب سوغات برای گردشگران داخلی و خارجی در مشهد ایجاد کرد. در حال حاضر پیگیر تحقق آن هستیم. وی بیان کرد: رونق اقتصاد هنر نیازمند فرهنگ‌سازی و مشارکت همه نهادهاست. باید کار پژوهشی با همکاری دانشگاه‌ها در این زمینه انجام و بستر لازم برای فروش آثار در مکان مناسب توسط دستگاه‌های اجرایی فراهم شود. 


نسبت سهم تولیدات ایرانی و غیر ایرانی 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز گفت: 2 یا 3 مرجع قانونی ارقام متفاوتی در خصوص ارزش بازار سوغات استان اعلام می‌کنند که به طور قطع رقم واقعی از ۳۰ هزار میلیارد ریال بیشتر است. «محمدرضا مس‌فروش» افزود: این‌که گفته می‌شود ۶۰ تا ۷۰ درصد بازار سوغات مشهد در دست چینی‌هاست را قبول نداریم. سهم چین از این بازار کمتر از ۲۵ درصد است. وی اضافه کرد: سهم تولیدات استان نسبت به تولیدات خارجی در بازار سوغات مشهد ۸۵ به ۱۵ درصد بوده که عمده سوغات نیز زعفران، نبات، آبنبات، تسبیح و جانماز است. 

مس‌فروش اظهار کرد: سهم صنایع‌دستی و آثار هنری در سبد سوغات بسیار ناچیز و کمتر از 2 درصد است که باید افزایش یابد. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: بیش از ۱۰ اتحادیه یا ۲۰ گروه صنعتی، صنفی می‌توانند در بازار سوغات مشهد فعالیت چشمگیری داشته باشند تا تولید در این حوزه به یک کار اقتصادی پرسود تبدیل شود. این مسئول افزود: تاکنون آنچه برای حوزه رونق بازار سوغات مشهد انجام شده، منسجم و راهبردی نبوده است، اما استانداری خراسان رضوی درصدد برآمده به صورت راهبردی از طریق راه‌اندازی مراکزی به عنوان عرضه سوغات وارد این موضوع شود. این مهم به زودی به رسانه‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. 


تدوین طرح برای افزایش سهم تولیدات مشهد 

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی گفت: در رابطه با افزایش سهم کالاهای تولید داخل استان در سبد سوغات زائران طرحی تدوین شده است که شهرداری مشهد کمیته مربوط به آن را مدیریت می‌کند. «علی رسولیان» افزود: ما همواره در تلاش هستیم تا سهم استان خراسان رضوی را از سوغات زائر افزایش دهیم، زیرا براساس آمار، سهم کالای ایرانی از سوغات زائران در مجموع حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است. وی اضافه کرد: در سبد سوغات زائران سهم بخش صنایع‌دستی پایین است و باید در راستای تقویت آن اقدام کرد.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی ظرفیت استان در زمینه بازار سوغات را بسیار بالا دانست و گفت: می‌توان با تولید صنایع‌دستی متنوع و آثار هنری ظرفیت‌های بالقوه استان را در زمینه سوغات ارتقا داد. رسولیان اضافه کرد: رونق بازار سوغات مشهد در قالب طرح ابتکاری استاندار خراسان رضوی با عنوان مثلث توسعه اقتصادی، فرهنگی مورد توجه قرار گرفته و معین اقتصادی نیز برای آن تعریف شده است. وی افزود: شهرداری به عنوان معین اقتصادی شهرستان مشهد در قالب طرح مثلث توسعه اقتصادی، فرهنگی، استاندار مسئول هماهنگی و پیگیری سوغات زائر است و باید برنامه‌‌ریزی لازم را انجام دهد.

 این مسئول اضافه کرد: علاوه بر این ۱۰ اتحادیه صنفی مشهد که در حوزه صنایع‌دستی و سوغات زائر فعال است با شهرداری همکاری خواهد داشت. در عین حال حضور و مشارکت آستان قدس رضوی نیز در این عرصه مورد تاکید قرار گرفته است. معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی گفت: ایجاد بازار سوغات، استفاده از ظرفیت‌های خالی مختلف برای تولید صنایع‌دستی، توسعه استارت‌اپ‌ها و فناوری‌های مربوطه نیز از دیگر برنامه‌های توسعه بازار سوغات مشهد است. رسولیان ادامه داد: برای افزایش ظرفیت بازار سوغات مشهد نیازمند توجه بیشتر به بخش تولید هستیم. در این راستا از توانایی نیروی متخصص استفاده می‌شود و در صورت نیاز سوله‌های خالی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.