چگونه احتمال انتقال بیماری از طریق حیوانات خانگی را کاهش دهیم؟
نسخه نگهداری حیوانات در خانه
رعایت بهداشت محیط و خود حیوان می‌تواند احتمال انتقال بیماری از حیوان به انسان را به صفر برساند
آوین آزادی /روزنامه‌نگار
سگ، گربه، مرغ عشق، طوطی، همستر، لاک‌پشت و... حیواناتی هستند که پیداکردن آنها در خانه‌ها دیگر اصلا سخت نیست. آمارهای غیررسمی حکایت از آن دارد که طی 10سال گذشته صنعت حیوانات خانگی در ایران، حدود 300درصد رشد را تجربه کرده است. آخرین بار در سال۸۸ آماری از سوی سازمان دامپزشکی اعلام شد که حکایت از آن می‌کرد که تقریبا 3 میلیون سگ خانگی در ایران وجود دارد.
موضوعی که در دامپزشکی مطرح می‌شود این است که حیوانات خانگی هم اگر موارد بهداشتی به‌درستی درباره آنها رعایت نشود می‌توانند ناقل بیماری باشند؛ مثلا حیواناتی که در گروه اگزوتیک یا گربه‌ها، سگ‌ها، خزندگان و پرندگان هستند می‌توانند ناقل بیماری‌هایی ازجمله انگل‌ها، عفونت‌های قارچی، آلودگی باکتریایی، مسائل آلرژیک و ویروسی باشند. مجید ذاکریان -متخصص بیماری‌های داخلی دام کوچک- به همشهری می‌گوید: مهم‌ترین راه پیشگیری برای انتقال بیماری از حیوانات خانگی، رعایت بهداشت محیطی حیوان و انجام چکاب‌های لازم برای آن است. او درباره انواع بیماری محتمل در حیوانات خانگی و راه‌های پیشگیری آنها به همشهری توضیحاتی ارائه کرده است.
بیماری‌های حیوانات خانگی از چه قرارند؟
بیماری‌هایی که توسط حیوانات به انسان منتقل می‌شوند بر 4دسته‌اند؛ ویروسی (قابل انتقال)، باکتریایی، قارچی و انگلی. این موضوعی است که دکتر ذاکریان به آن اشاره کرده و توضیح می‌دهد: این بیماری‌ها عموما مربوط به سگ و گربه می‌شوند و بیماری‌ها و مسائل مربوط به پرندگان، خزندگان و... تا حدودی با اینها متفاوت است.
بیماری‌های ویروسی
پیشگیری از بیماری‌های ویروسی به‌راحتی و با واکسیناسیون انجام می‌شود. ذاکریان با ذکر این نکته توضیح می‌دهد: هاری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی است که نیاز به تزریق واکسن دارد و پروسه پیشگیری از آن به‌راحتی انجام می‌شود. او تأکید می‌کند سرمنشأ بیماری هاری که به انسان منتقل شده است عموما از حیوانات ولگرد بوده است.
به گفته این دامپزشک، منطقه خاورمیانه جزو منطقه هاری‌خیز است و به همین منظور واکسن هاری توسط سازمان دامپزشکی بین سگ‌های عشایر توزیع می‌شود.
بیماری‌های باکتریایی
اولین و مهم‌ترین گام در حوزه بیماری‌هایی که ناشی از باکتری‌ها هستند، رعایت موارد بهداشتی مربوط به‌خود حیوان و محیط خانه است. ذاکریان در این‌باره می‌گوید: پاستورلا، اشریشیا کلی و... باکتری‌هایی هستند که می‌توانند برای حیوانات خانگی و به تبع آن انسان‌ها مشکل ایجاد کنند و در دسته بیماری‌های باکتریایی قرار می‌گیرند. این بیماری‌ها عموما در حیواناتی مثل سگ و گربه دیده می‌شوند.
بیماری‌های قارچی
دکتر ذاکریان درباره بیماری‌های قارچی حیوانات خانگی می‌گوید: آلودگی‌های قارچی درصورت ابتلا به‌وجود می‌آیند و این تفکر که همه حیوانات لزوما درصدی از باکتری‌ها را با خود به همراه دارند، تصور غلطی است. او تأکید می‌کند از آنجا که آب و هوای ایران گرم و خشک و رشد قارچ کم است عموما حیوانات خانگی در ایران به قارچ مبتلا نمی‌شوند و حیواناتی که از خارج از ایران وارد می‌شوند بیشتر از حیوانات داخلی به انگل مبتلا هستند.
او درباره راه‌های پیشگیری از انتقال قارچ به انسان از حیوان می‌گوید: اینجا هم رعایت موارد بهداشتی مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه به شمار می‌رود. واقعیت این است که اگر شرایط بهداشتی حیوان تحت کنترل باشد، حیوان به این نوع بیماری‌ها مبتلا نمی‌شود و اگر هم بشود در شرایط کنترل شده، احتمال انتقال آن به انسان کاهش پیدا می‌کند.
این دکتر دامپزشک توضیح می‌دهد: فراموش نکنیم برخی از گونه‌های قارچ (صرفا برخی)، زئونور هستند و قابلیت انتقال به انسان را دارند.
بیماری‌های انگلی
در رابطه با بیماری‌های انگلی باید حیوانات دوره درمانی مورد نظر را بگذرانند. ذاکریان در مورد این دسته از بیماری‌های حیوانات می‌گوید: براساس اعلام سازمان دامپزشکی ایران، برای درمان انگل‌های داخلی حیوان باید هر 3ماه یک‌بار داروی انگلی مصرف کند. اما حفظ بهداشت محیط و حیوان می‌تواند او را از ابتلا به انگل‌های خارجی تا حدی مصون بدارد. او بر این باور است که درمجموع، نظارت دامپزشک می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های انگلی را کاهش دهد.
مراقب بیماری‌های ناشی از خزندگان باشید
لاک‌پشت‌ها یکی از پرطرفدارترین حیوانات خانگی در ایران هستند. ذاکریان در مورد نگهداری خزندگان در منزل توضیح می‌دهد: حیوانات اگزاتیک، مثل خرگوش، همستر، لاک‌پشت و حتی ماهی‌ها، بیماری‌های مربوط به‌خود را دارند که واکسن‌های مربوط به آنها در ایران وجود دارد و به این واسطه با نگهداری آنها در منزل در شرایط کنترل‌شده، مشکلی برای افراد به‌وجود نمی‌آید. البته کسانی که سراغ این حیوان‌ها می‌روند باید درنظر بگیرند که لاک‌پشت و مار می‌توانند ناقل بیماری سالمونلا باشند. این دسته از افراد باید نسبت به این مخاطرات آگاه باشند و حیوانات خود را مرتب معاینه کنند و تحت کنترل داشته باشند. کودکان و افراد مسن بیشتر از بقیه در معرض خطر سالمونلا قرار دارند.
میمون‌ها را به خانه نبرید
البته نوعی اگزاتیک غیرمعمول هم وجود دارد که امروزه واکسن مورد نیاز آن در دسترس نیست. ذاکریان می‌گوید: به‌طور مثال بیماری‌های میمون‌ها بسیار با انسان مشترک است و برای همین است که ما دامپزشک‌ها نگهداری حیواناتی مثل میمون را به افراد توصیه نمی‌کنیم؛ چرا که فرد می‌تواند از این طریق به‌راحتی خود را در معرض انواع و اقسام بیماری‌ها قرار دهد؛ بیماری‌هایی مثل فلج اطفال، ایدز و... که بیماری‌های خطرناکی هم به شما می‌روند.
حاشیه امن پرندگان
دکتر ذاکری بر این باور است که در مورد پرندگان تقریبا خطری افراد را تهدید نمی‌کند. او توضیح می‌دهد: از آنجا که در حوزه طیور و صنعت مرغداری پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌ایم، واکسن‌ها و اقدامات بهداشتی لازم برای کسانی که دوست دارند در خانه پرنده نگه‌دارند به‌راحتی قابل دسترسی است.
اما و اگرهای نگهداری حیوانات خیابانی در منزل
پرنده‌های خیابانی را به خانه نبریم. این یکی از توصیه‌های ذاکریان است. او می‌گوید: پرنده‌ها، آزادپرواز هستند و نیاز دارند که در طبیعت رها باشند. پرندگان جزو سرمایه‌های ملی ما هستند و با به خانه‌بردن آنها، برای خودمان، آنها و اکوسیستم مشکل ایجاد کرده‌ایم.
همچنین اگر کسی قصد دارد گربه یا سگ خیابانی را به خانه ببرد باید حتما پیش از به منزل بردن این حیوان به دامپزشک مراجعه کند و چکاب کامل را انجام دهد. خیلی وقت‌ها ممکن است حیوان نیاز به قرنطینه‌شدن داشته باشد یا ناقل بیماری مشترکی به انسان‌ها باشد.
