شهروندان دیده‌بان‌های شهرند

محمدحسین بازگیر: اگرچه خودروهای سبک و دیزلی و موتورسیکلت‌ها عامل اصلی آلودگی هوای تهران به‌حساب می‌آیند اما در این میان نباید نقش صنایع را هم در بعد محلی نادیده گرفت. صنایع گاهی سبب می‌شوند حتی برخی از مناطق شهر در روزهایی که میانگین شاخص آلودگی هوای کل شهر در وضعیت سالم است، عدد شاخص یک‌منطقه و محدوده در وضعیت ناسالم قرار گیرد. البته نباید فراموش کرد که طی سال‌های اخیر اداره محیط‌زیست با همکاری‌های سازمان‌ها و نهادهای دیگر ازجمله وزارت نیرو، سازمان صنعت، معدن و تجارت و مدیریت شهری توانسته است طرح‌های پایش و کنترل آلایندگی صنایع را در دستور کار قرار دهد و براساس مصوبه‌ها و ابلاغیه‌های تازه، نصب دستگاه‌های فیلتر آلودگی هوا را برای واحدهای صنعتی اجباری کند، با وجود این، گاهی صنایع به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نه‌تنها باعث آلودگی هوای محدوده اطراف خود می‌شوند بلکه آلودگی‌های صوتی و آبی را نیز در پی دارند. نمونه‌اش منطقه 18که در کریدور خروجی شهر تهران و در مسیر چند بزرگراه و جاده ارتباطی با شهرها و استان‌های اطراف به‌ویژه شهریار، شهرقدس، ملارد، کرج و ساوه قرار گرفته است. منطقه 18با جمعیت 400هزار نفری از چند جبهه دارای آلودگی‌های خاصی شده است: صنایع تولیدی، خدماتی، غذایی و لبنیاتی: صنایعی که در منطقه 18به‌خصوص در حاشیه بزرگراه فتح قرار گرفته‌اند بدون شک روی کیفیت هوا تأثیر می‌گذارند. اگرچه همه واحد ملزم به نصب دستگاه‌های الکتروفیلترازاسیون هستند اما گاهی برای کاهش مصرف برق، به‌طور غیرقانونی دستگاه‌ را خاموش می‌کنند. کارگاه‌های تقی‌آباد: ضایعات چوبی در بخش جنوبی منطقه، یکی از دیگر عوامل آلودگی هوا هستند. روزانه نزدیک به       400-300 تن ضایعاتی که از سطح شهر غیرقانونی جمع‌آوری شده‌اند به تقی‌آباد وارد می‌شود. نکته اینجاست که بخش زیادی از ضایعات سوزانده شده و مواد سمی تولید می‌شود. معادن شن و ماسه: معادن شن و ماسه 400هکتاری حاشیه رودخانه کن نیز اگرچه 2سال است که تعطیل شده‌اند اما دیگر یک‌بافت آسیب‌دیده به‌حساب می‌آیند. بستر این معادن هم‌اکنون محیط مناسبی برای انتشار گردوغبار است. خودروهای سنگین: در جنوب غرب‌تهران به واسطه تردد زیاد کامیون‌ها و ورود آلاینده‌های مونواکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن، کیفیت هوا به‌شدت کاهش می‌یابد. نباید فراموش کرد که تردد بسیار زیاد و کارگاه‌های موجود، آلودگی صوتی را هم به‌دنبال دارد و به این ترتیب منطقه 18جزو یکی از پرسر و صداترین مناطق پایتخت قرار گرفته است. صدالبته که این مسئله را باید در تکنولوژی خودروها و فرهنگ رانندگی جست‌وجو کرد. فاضلابی که تصفیه نمی‌شود: احداث شبکه فاضلابی منطقه 18به کندی پیش می‌رود. این در حالی است که اغلب واحدهای صنعتی دارای تصفیه‌خانه‌هایی شده‌اند که پساب خروجی از آنها باید توسط یک‌شبکه جمع‌آوری شود. این مسئله، در کنار بی‌توجهی برخی از واحدها به مراقبت و استفاده از تصفیه‌خانه خود سبب می‌شود که آب محل و سفره‌های زیرزمینی نیز آلوده شود.  نکته: مردم و شورایاران می‌توانند به‌عنوان بازوان کمکی مدیریت شهری و اداره‌کل محیط‌زیست شهر به پایش و پیگیری آلودگی‌‌‌های صنعتی نقطه‌ای عمل کنند. سامانه 4رقمی 1540سازمان محیط‌زیست برای این منظور طراحی شده است که اگر موردی خلاف اصول زیست‌محیطی و قانون اتفاق افتاد، شهروندان بتوانند سریعا از این طریق مسئولان مربوطه را در جریان بگذارند. گرفتن یک‌عکس و تهیه یک‌فیلم مستند می‌تواند بسیار یاری‌رسان باشد. چندی پیش کارگر یک‌واحد صنعتی اعلام کرد که مسئول کارخانه برای کاهش هزینه‌ها شیر کلر را بسته است. بازرسان ما هم سریعا وارد عمل شدند و طرف مکلف به انجام کار لازم شد. بنابراین مردم دیده‌بان شهر هستند. صدالبته که رسالت و مسئولیت اجتماعی واحدهاست که از تجهیزات فیلتر آلودگی هوا و آب بهره‌ ببرند.