در استان
ثبت ملی موسیقی عاشق‌های کرد خراسان
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: میراث ناملموس «موسیقی عاشق‌های کرد خراسان» در فهرست ملی ایران ثبت و لوح ثبتی این اثر ملی به استان ابلاغ شد. به گزارش ایسنا «ابوالفضل مکرمی‌فر» با اعلام این خبر افزود: عاشق‌های کرد کرمانج در شمال خراسان، پُرشمارترین گروه موسیقی‌نوازان در این خطه هستند. پیشه این افراد در بسیاری خانوادهها از پدر به پسر رسیده است و تاثیر «عاشق‌ها» بر موسیقی، رقص و جلوه‌های مردم‌شناختی کردی خراسان فوقالعاده چشمگیر و گسترده است.
وی ادامه داد: همچنین از نظر اجتماعی حضور این گروه موسیقی‌نواز بسیار پُررنگ و گسترده بوده، به طوری که از گذشته تاکنون در میان کردهای خراسان و دیگر اقوام غیرکرد، هیچ مجلس شادی و گردهمایی اجتماعی بدون هنرنمایی عاشق‌ها برگزار نمیشود. مکرمی‌فر افزود: «عاشق‌ها» نه‌تنها بیشترین سازهای موسیقی را مینوازند، بلکه بخش بزرگی از آواها و مقامهای موسیقی کردی خراسان نیز توسط آنان حفظ، آفریده و انتقال داده شده است. وی یادآور شد: سازهای عاشق‌ها شامل 4 ساز باستانی زُرنه (سُرنا)، قوشمه، دُل (دهل) و کمانچه است که از دوران باستان در مناطق کردنشین و در سرتاسر ایران‌زمین توسط هنرمندان نواخته می‌شود.
به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، عاشق‌ها دارای طایفه‌ای هستند که به آنها طایفه عاشق‌ها یا «تیپرا عاشقان» گفته می‌شود، بنابراین در سیستم طایفه‌ای کردهای خراسان دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. افراد این طایفه بیشتر در چناران، قوچان، خانلق شیروان، روستای سریوان بین بجنورد و آشخانه، روستاهای شاراوه کرد و قاضی سملقان ساکن هستند.
وی ادامه داد: روستاهای این طایفه نیز به روستای عاشقان معروف است که یکی از معروف‌ترین آنها روستای زلم‌آباد از بخش خوشاب سبزوار است که 124 خانوار کرد کرمانج از تیره عاشق‌های ایل توپکان قوچان در آن ساکنند. این تیره در گذشته کوچ‌رو بوده اما از حدود 60 سال پیش در محل روستا یکجانشین شدهاند. مکرمی‌فر اظهار کرد: عاشق‌های زلم‌آباد از گذشته تاکنون در مراسم و گردهماییها در گستره وسیعی از شمال خراسان در میان کرد و غیرکرد شرکت کرده و به اجرای هنر نوازندگی و خوانندگی میپردازند.
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی همچنین در رابطه با گستره کاری عاشق‌ها با بیان این‌که در گذشته این موسیقی‌نوازان در 3 گونه مجالس و مراسم کلی حضور داشتند، گفت: از جمله این مجالس، جشنهای خانوادگی همچون نامزدی، عروسی، جشن دهمین روز تولد نوزاد، ختنهسوران، مراسم هدیه بردن در شب چله و نوروز بوده است. جشن عروسی و ختنهسوران و مراسم وابسته به آنها، مهمترین جشنهای خانوادگی در میان کردهای خراسان است. این جشنها از گذشته تاکنون با جلال و شکوه فراوان برگزار میشده است و با توجه به اهمیت موسیقی در زندگی کردهای خراسان، اجرای موسیقی توسط عاشق‌ها و اجرای رقص سنتی کردی خراسان، مهمترین و اصیلترین بخش این جشنها بوده و هست.
مکرمی‌فر ادامه داد: جشنهای همگانی و مراسم آیینی همچون نوروز به‌ویژه روزهای 13 و 14 فروردین، مراسم نذری در امامزادهها و مکانهای مقدس که پنجشنبه‌ها و جمعهها در بسیاری از روستاها برگزار میشد، کشتی سنتی چوخه، مراسم پشمچینی و قوچگذاری، مراسم برداشت محصول، مراسم شیردوشی در فصل بهار از دیگر مراسمی است که عاشق‌ها در آنها موسیقی می‌نواختند. وی افزود: تا 2 دهه پیش اجرای مراسم نوروزی در میان کردهای خراسان 2 هفته طول میکشید که در روز 14 فروردین به اوج خود میرسید.
اجرای موسیقی و انجام رقصهای گروهی، اجرای کشتی سنتی چوخه همراه با نوای سرنا و دهل، اجرای نمایشهای سنتی توره برای شادی و سرگرم کردن مردم و مراسم میرنوروزی، همگی به یمن و برکت حضور پُررنگ عاشق‌ها برگزار میشد. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: در گذشته بزرگان هر طایفه و ایلی به‌ویژه ایلخان‌های قوچان و بجنورد، هنرمندان زیادی از جمله بخشیها، عاشق‌ها و لولوگرها را زیر حمایت خویش داشتند و به مجالس بزمشان دعوت میکردند. حمایت بزرگان ایلهای کرد خراسان از هنرمندان به پرورش و گسترش هنر نوازندگی و خوانندگی کمک شایانی کرد.
همچنین «محمود طغرایی» مدیر دفتر ثبت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اهمیت و جایگاه موسیقی سنتی در میراث ناملموس اقوام ایرانی گفت: با توجه به تداوم و حضور بسیار گسترده موسیقی عاشق‌های کرمانج در خراسان، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این اثر را به شماره 1534 و تاریخ 9/12/1396 در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت رسانید. لوح ثبتی این اثر تاریخی به خراسان رضوی ابلاغ شده است.
در همینه زمینه :
