گزارش
آیا رکورد‌زنی عصر‌جدید نشانه موفقیت نسل تازه برنامه‌های تلویزیونی است
24میلیون و هیچ
فهیمه پناه‌آذر/روزنامه‌نگار
پنجشنبه گذشته، برنامه نهایی مجموعه تلویزیونی عصر جدید روی آنتن رفت. این مسابقه با تمام اوج و فرودها، در شب آخر خود براساس اعلام شبکه3 رکورد بیش از 24میلیون رأی را در انتخاب برنده‌ها پشت‌سر گذاشت؛ رکوردی تازه برای برنامه‌های تلویزیونی فارسی. سؤال اینجاست که این رکورد‌زنی را باید نشانه موفقیت نمونه ایرانی بازسازی‌شده یک برنامه معروف آمریکایی دانست؟
یک آغاز طوفانی
برنامه تلویزیونی «عصر جدید» که پس از چند‌ماه تبلیغ و اطلاع‌رسانی روی آنتن رفت، با پخش قسمت اول واکنش‌های زیادی را به‌دنبال داشت؛ از اینکه عصر جدید تولید ملی نیست، اینکه یک کپی‌کاری صرف است و اینکه مگر می‌شود یک «گات‌تلنت» ایرانی داشته باشیم. نقدها بیشتر از تعریف و تمجیدها بود و در نهایت احسان علیخانی در صفحه شخصی‌اش از تولید برنامه گفت و زحمت‌هایی که کشیده شده و... با همه این اوصاف عصر جدید ادامه پیدا کرد؛ عصر جدیدی که به مذاق خیلی‌ها هم خوش آمد.
عصر جدید و تأثیر آن در جامعه
اما نکته‌ای که برخی کارشناسان رسانه بر آن معتقدند، این است که عصر جدید علاوه بر آنکه توانست مخاطبانی داشته باشد، چه نوع تأثیراتی در حوزه اجتماعی و جامعه کنونی داشته و دارد. عصر جدید توانست یک وجه خاص در جامعه را تقویت کند؛ وجه اندیشه، آموزش، تفکر و یا... . علی‌اکبر تحویلیان، تهیه‌کننده تلویزیون در پاسخ به این سؤال به همشهری توضیح می‌دهد: «قرار نیست همه برنامه‌های تلویزیونی از صبح تا شب آموزشی و بر محور اندیشه باشد. به‌نظرم وجه غالب برنامه‌های تلویزیون تولید برنامه‌های مفرح و سرگرمی است. عصر جدید هم توانست تا حدودی آن را تامین کند. قرار نیست هر برنامه‌ای پیام‌محور باشد. تلاش شبکه‌های مختلف باید بر این باشد که یک کلکسیون از برنامه‌های مختلف را به مخاطبش ارائه کند و عموما فضایی شاد برای مردم ایجاد کند.»
برنامه‌هایی که آزمون خود را پس داده‌اند
تحویلیان زیاد معتقد به موفق‌بودن عصر جدید ایرانی نیست. تهیه‌کننده «از سرنوشت» که این روزها مشغول تولید سریال است، می‌گوید: «به‌طور طبیعی هر برنامه‌ای که در جهان ساخته شده و توانسته در جذب مخاطب موفق باشد، در ایران هم ساخته شود، موفق می‌شود؛ چرا‌که ذائقه مخاطب شناخته شده و این بازتولیدی است که موفقیتش قبلا تجربه شده؛ مهم این است که با یک ایده خوب، یک برنامه ساخته‌نشده بسازیم که بتواند در جذب مخاطب موفق عمل کند.»
هدف از ساخت عصر جدید؛ مخاطب یا کشف استعداد
یکی دیگر از صحبت‌هایی که درباره عصر جدید شده، هدف از ساخت این برنامه و اینکه قرار است عصر جدید چه افراد مستعدی را معرفی کند؟ رحمان سیفی‌آزاد، کارگردان و تهیه‌کننده که سال‌ها تجربه کار در سازمان صداوسیما را دارد، به همشهری می‌گوید: «به این برنامه و ساخت آن باید بر 2وجه نگاه کرد؛ یک وجه‌اش این است که در زمان پخش برنامه توانستیم تماشاگران را پای تلویزیون بنشانیم و آیا این موضوع هدف عصر جدید بوده است؟ برای رسیدن به این هدف نمونه برنامه‌های خارجی زیادی وجود دارد اما ادعایی که در عصر جدید عنوان شد، این است که به‌دنبال شناسایی استعدادهای ویژه و خاص باشیم تا برای آنها فرصت و حمایت ایجاد شود.»
نسخه خارجی با محدودیت‌های ایرانی
سیفی‌آزاد در ادامه به تولید برنامه‌هایی چون عصر جدید که نسخه خارجی دارد، اشاره می‌کند: «وقتی می‌خواهیم این نوع برنامه‌ها را در ایران بسازیم، محدودیت‌هایی داریم که در نهایت نمی‌توانیم به موفقیت کامل برسیم. برنامه‌هایی چون عصر جدید که نسخه خارجی زیادی دارد، ذهن را به سمت نظام سرمایه‌داری می‌برد که معمولا این نوع برنامه‌ها در این نظام ساخته می‌شود که رسانه‌هایشان با این ذهنیت مدیریت می‌شود و به همین دلیل نشان می‌دهد که تعریف روشنی از ساخت عصر جدید نداشتیم.» این تهیه‌کننده بر طرح این پرسش که اساسا عصر جدید با کدام هدف پیش‌رفته و درنهایت چه استعدادهایی معرفی کرده، اضافه می‌کند: «وقتی ساختار و شکلی از یک برنامه‌سازی انتخاب می‌شود، محتوای آن نیز آورده می‌شود؛ یک تفکر ناقص با وجود محدودیت‌ها و تعریفی که از هدف دیده نمی‌شود. استعدادهایی که معرفی می‌شوند، در ایران چقدر امکان کار دارند و چقدر بعدها مورد حمایت قرار می‌گیرند. در این میان خیلی‌ها عنوان می‌کنند همین که تماشاگران تلویزیون زیادشده، خوب است. اما نکته مهم این است که هدف از ساخت برنامه چه بوده؛ صرف سرگرمی یا شناسایی افراد مستعد.»
عصر جدید با طعم ماه‌عسل
هر‌چند با گذر زمان از انتقادها کاسته شد و البته شاید به فراموشی سپرده شد، اما یکی از انتقاداتی که در قسمت‌های پایانی عصر جدید به آن وارد شد، علاوه بر طولانی‌بودن بی‌دلیل برنامه و گرفتن آنتن حداقل تا 5 ساعت بود. در همین قسمت‌های آخر در عصر جدید که برنامه پربیننده شب‌های تلویزیون به شمار می‌رفت خیلی از برنامه‌ها ازجمله مداحی و اخبار نیز روی آنتن رفت که همین موضوع نیز واکنش‌هایی را به‌دنبال داشت. البته کاربران زیادی در شبکه‌های اجتماعی به نوع اجرا و برنامه‌سازی قسمت‌های پایانی اشاره کردند و اینکه علیخانی این برنامه را با ماه‌عسل اشتباه گرفته و لازم نیست مسابقه عصر جدید اشک مردم را دربیاورد.
واکنش کاربران عادی تا مسئولان دولتی
با این حال، در قسمت پایانی و اعلام اسامی برندگان واکنش کاربران بیشتر شد؛ چه کسانی که با تلویزیون قهر بودند و چه کسانی که این برنامه به مذاقشان خوش آمده بود، از عصر جدید نوشتند. در این میان مسئولان کلان از شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تا وزیر و مدیر نیز به برنامه واکنش نشان دادند و اظهار رضایت کردند، اما در این میان بسیاری نیز اظهار امیدواری کردند که تلویزیون در برنامه‌های خود براساس گزینش و سلیقه عده‌ای خاص عمل نکند و بتواند عموم مردم را راضی نگه دارد. در این میان نیز مسئولانی بودند که در فضای مجازی نقدهای قابل تأملی داشتند. محمدرضا زمردیان، معاون فرهنگی کانون پرورش فکری در توییت خود عنوان کرده بود: «رقابت در این حوزه برای کودکان و نوجوانان بیش از آورده، آسیب‌زاست و برای استعدادیابی این گروه بهتر است بستر دیگری فراهم شود. شهرت می‌تواند پایان کودکی باشد.»
پایان قصه عصر جدید
در برنامه نهایی عصر جدید، 5اجرای برتر از مجموع ۱۸۰ اجرا حضور داشتند. پارسا خائف، فاطمه عبادی، گروه دختران نینجا، محمد زارع و سعید فتحی‌روشن برای جایزه نیم‌میلیارد تومانی مسابقه رقابت کردند. در نهایت نفر اول فاطمه عبادی، دختر خوزستانی با بیش از 6میلیون رأی نفر اول و محمد زارع با 5میلیون و 900هزار رأی، نفر دوم شد؛ افرادی که توانستند جایزه 500میلیون و 200میلیون تومانی را بعد از هزار سؤال از داشتن این جایزه و اینکه قرار است چه کنند و... دریافت کنند.
در همینه زمینه :
در حاشیه سیاست