جلفا در انتظار رونق بیشتر

سیدمرتضی احمدپور | تبریز – خبرنگار:


تا همین 10 سال قبل جلفا یکی از کم‌جمعیت‌ترین شهرهای آذربایجان شرقی به شمار می‌رفت. در هر شبانه‌روز ترددهای خودروها و شهروندان در این شهر بسیار کم بود به نحوی که تا قبل از غروب این شهر عملاً تعطیل می‌شد. تعداد کم خانه‌ها و سکنه این شهر موجب شده بود جلفا فاقد آرامستان، مصلای نمازجمعه و حتی مراکز خرید مناسب و مسافرخانه و هتل باشد.

هرچند ایجاد منطقه آزاد ارس در این شهر از عوامل رشد این شهرستان شده، تمرکز مسئولان و مردم این منطقه به فعالیت‌های صرفاً تجاری موجب ایجاد یک اقتصاد تک‌بعدی در منطقه شده است. به همین دلیل کارشناسان شهری و اقتصادی معتقدند جلفا و رشد آن را باید از جهات دیگر نیز در نظر گرفت. 


مزیت‌های تجاری و اقتصادی 

کارشناس و برنامه‌ریزی اقتصاد خرد می‌گوید: بنا به آمار منتشر شده ثبت احوال، شهرستان جلفا 65 هزار نفر جمعیت دارد که بیشترین جمعیت آن در هادی‌شهر و کمترین جمعیت با 8 هزار نفر در خود شهر جلفا ساکن هستند. از کل جمعیت جلفا حدود 27 درصد ساکن روستا هستند. شهرنشینان این منطقه هم برخلاف شهرهای کوچک دیگر استان به فعالیت‌های تجاری و اقتصادی علاقه‌مند هستند و کشاورزی چندان رونقی ندارد. 

«علی خداوردی‌پور» ادامه می‌دهد: در حال حاضر شهرستان با 3 کشور جمهوری خودمختار نخجوان‌، جمهوری ارمنستان و کشور آذربایجان همسایه بوده و در صورت اتصال با چشمه ثریای ترکیه با 4 کشور هم‌مرز خواهد بود. جلفا تنها شهر در کشور است که این مزیت منحصر به فرد را دارد و می‌تواند یک فرصت اقتصادی خاص برای این شهر باشد. 

وی بیان می‌کند: قرار گرفتن منطقه آزاد ارس در این منطقه مزیت اقتصادی خاصی است، تجار و فعالان اقتصادی این منطقه نشان داده‌اند در صورت فراهم بودن شرایط خودشان می‌توانند از نظر اقتصادی فعالیت خوبی داشته باشند، چنانچه در سال‌های قبل از انقلاب نیز گمرک جلفا رونق خاصی داشته است. هرچند روس‌ها در این گمرک نقش تاثیرگذاری دارند و به نوعی منطقه را قبل از انقلاب در تسلط اقتصادی خود داشته‌اند، تجار منطقه از این شرایط برای رونق منطقه استفاده کردند و حاضر به تخلیه شهر برای سوء‌استفاده تجاری کشور بیگانه نبودند. 


برنامه‌ریزی برای توسعه اقتصادی جلفا 

فرماندار جلفا هم با بیان این‌که سند توسعه تجاری و اقتصادی جلفا در سال‌های اخیر در نظر گرفته شده است، بیان می‌کند: علاوه بر ظرفیت‌های اقتصادی که در سایه حضور فعالان اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مختلف خود را نشان می‌دهد، یکی از اصلی‌ترین محورهای توسعه این شهرستان با توجه به نزدیکی به کشورهای خارجی توسعه کشت گلخانه‌ای و صادرات گسترده محصولات کشاورزی مرغوب به کشورهای خارجی است. این موضوع با همکاری سرمایه‌گذاران در حال انجام است و در حال حاضر حدود 200 هکتار فضای گلخانه‌ای در این شهر فعال است یا در حال احداث شدن هستند. 

«صادق احمدی» با اشاره به ظرفیت گردشگری به عنوان یکی از برنامه‌های توسعه‌ای این شهرستان عنوان می‌کند: در حال حاضر در حوزه‌های مختلف گردشگری این شهرستان برنامه‌ریزی‌های خوبی صورت گرفته و علاوه بر شهروندان استان، اتباع کشورهای خارجی هم به این شهر سفر می‌کنند. در این سفرها حتی خریدهای روزانه و داد و ستدهای اقتصادی هم صورت می‌گیرد. گردشگری سلامت هم در حال توسعه است که می‌تواند ثروت بیشتری نصیب این شهرستان کند. 

این مسئول با اشاره به فعالیت 200 شرکت تعاونی در این شهرستان بیان می‌کند: این شرکت‌های تعاونی توانسته‌اند در سال گذشته بیش از 200 میلیون دلار صادرات به کشورهای همسایه داشته باشند که بیشتر این صادرات محصولات کشاورزی است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاران کشورهای همسایه هم با توجه به شرایط مناسب و روحیه کار و تلاش مردم جلفا مایل به حضور اقتصادی و احداث واحد صنعتی و البته مشارکت با مردم این شهرستان هستند. 


نگاه ویژه اقتصادی به جلفا 

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی جلفا را یکی از شهرهای مهم اقتصادی برای استان عنوان می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر در برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی استان، جلفا نقش مهمی دارد. به‌ویژه به عنوان یکی از شهرهای مهم مرزی کشور برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی این منطقه برنامه‌ریزی خوبی انجام شده است. 

 «علی جهانگیری» تاکید می‌کند: فقط در حوزه شیلات می‌توان 20 میلیون تن محصولات این حوزه را در جلفا تولید و صادر کرد. بر این اساس از ابتدای دولت یازدهم بهره‌برداری اقتصادی از رودخانه ارس مورد توجه قرار گرفته و از محل صندوق توسعه ملی در چند سال اخیر اقدامات اقتصادی و صنعتی خوبی صورت گرفته است. مسئولان کشوری هم توجه ویژه‌ای به این مهم دارند. 

وی بیان می‌کند: مقام معظم رهبری هم تاکید خاصی به استفاده اقتصادی و صنعتی از رودخانه‌های مرزی دارند، بر همین اساس مسئولان ارشد کشوری و رئیس‌جمهوری و معاونان وی هم سفرهای مهمی به استان داشته و دارند. همچنین نشست‌های مهم و استراتژیکی برای بهره‌برداری‌های بزرگ اقتصادی و صنعتی با همکاری کشورهای همسایه در دستور کار قرار گرفته است. در حال حاضر نیز سدهای مشترک و بهره‌برداری‌های اقتصادی مشترک با کشورهای خارجی در حوزه این شهرستان انجام می‌شود. 

این مسئول سرمایه‌گذاری در حوزه معادن و حمل‌و‌نقل جلفا را به عنوان یکی از هسته‌های کلیدی توسعه این شهرستان و منطقه عنوان می‌کند و می‌‌افزاید: معادن متعددی از جمله معدن طلا و معدن مس این منطقه 204 میلیون تن مس و 20 میلیون تن طلا وجود دارد که می‌تواند با توجه به مجاورت با کشورهای خارجی در زمینه فناوری و صادرات، همچنین جذب سرمایه‌گذار موفق عمل کند. 


لزوم توجه به بخش تولید در جلفا

موقعیت‌های جغرافیایی و مرزی شهرستان جلفا زمینه تبدیل شدن این شهرستان به یک منطقه ویژه تجاری را فراهم کرده است؛ امری که به تاکید بسیاری از کارشناسان منجر به اقتصاد تک‌بخشی و افراط در توسعه تجاری این منطقه طی سال‌های اخیر شده است.

سایه‌افکنی سنگین فعالیت‌های تجاری (اعم از واردات و خرده‌فروشی کالا) در فضای اقتصادی شهرستان موجب شده با کوچک‌ترین اقدام و تنش در بازار، همچون بخشنامه‌ای مبنی بر سخت‌گیری ورود کالا یا خروج مسافر و ممنوعیت‌های گمرکی در برخی مواقع، این منطقه دچار یک شوک اقتصادی گسترده شده و رونق کسب و کار و معیشت مردم به خطر بیفتد.

این معضل نشان می‌دهد سیستم اقتصاد شهرستان جلفا بر پایه یک مدل ناپایدار بنا شده و برای رهایی از تبعات مختلف و متعدد آن و پایدار شدن اقتصاد منطقه، لازم است در کنار حوزه تجارت و بازار، بخش تولید در حوزه‌هایی چون کشاورزی، گردشگری، ترانزیت، صنعت و... نیز که ظرفیت‌های آن در جلفا وجود دارد، مورد توجه قرار گیرد تا با رونق چندوجهی در اقتصاد منطقه و رهایی از بخش خاص (تجاری)، شاهد یک اقتصاد پایدار و متوازن در منطقه باشیم.