زیست‌بوم
امید به احیای جنگل‌های زاگرس
بیش از ۴۰ گونه گیاهی کهگیلویه و بویراحمد به دلایل مختلف از جمله بوته‌کنی و خشکسالی‌های پیاپی سال‌های گذشته در معرض خطر انقراض قرار گرفته است
«بوم‌سازگان زاگرس» طرحی است که در آن برای تامین رطوبت مورد نیاز جنگل‌ها و مراتع زاگرس از طریق تقویت پوشش گیاهی و اجرای طرح‌های آبخیزداری کار می‌شود و در صورت تحقق می‌تواند احیابخش جنگل‌های زاگرس باشد.
به گزارش ایرنا، طرح بوم‌سازگان زاگرس با مشارکت ۱۱ استان زاگرس‌نشین برای مقابله با خشکسالی‌ها، آفات و بیماری‌های حوزه زاگرس اجرا می‌شود.
برگزاری جلسات بررسی این طرح در فواصل زمانی منظم در یکی از استان‌های زاگرس‌نشین امید به جدی شدن این طرح را چند برابر کرده است. پیش‌بینی اعتبار طرح بوم‌سازگان زاگرس از طریق صندوق توسعه ملی صورت گرفته است و این طرح با استقبال مقام معظم رهبری، مجلس و دولت اجرا می‌شود.
طرح بوم‌سازگان با هدف پایش، احیا و توسعه جنگل‌های زاگرس با کاشت نهال و بذر گونه‌های مقاوم در مقابل تغییر شرایط اقلیمی، مبارزه با آفت‌ها، بیماری‌ها و طرح‌های آبخیزداری اجرا می‌شود.
اهمیت جنگل‌های زاگرس
بر اساس آمار، مساحت جنگل‌های زاگرس ۶میلیون هکتار است که ۴۰ درصد از جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهد و هم‌اینک 7 رودخانه از ۹ رودخانه بزرگ کشور در استان‌های زاگرس‌نشین جاری است. بر اساس مطالعات انجام‌شده در جنگل‌های زاگرس 2۳۷۲ گونه گیاهی شناسایی شده است و کارشناسان می‌گویند ۶۱ گونه پستاندار، ۲۷ گونه ماهی، ۱۶۷ گونه پرنده و ۳۷ گونه خزنده در جنگل‌های زاگرس زیست می‌کنند.
خطراتی که جنگل‌های زاگرس را تهدید می‌کند
بر اساس گزارش‌ها، از وسعت ۶ میلیون هکتاری جنگل‌های منطقه زاگرس به دلایل مختلف یک میلیون هکتار آن از بین رفته است. ۷۰ درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در ۱۲ استان پراکنده شده است. این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی در حدود ۱۴- ۱5 هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده و از 5 هزار سال پیش جنگل‌های متراکم و نیمه‌متراکم بلوط به طور کامل در این منطقه ایجاد شده است.
جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد را نیز خطرهایی مانند آتش‌سوزی، بیابانی شدن، بهره‌برداری‌های بی‌رویه و کمبود قرقبان برای نگهداری آن تهدید می‌کند. هم‌اکنون ۷۴قرقبان کار صیانت از یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان را به عهده دارد که با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.
پیامدهای بیابان‌زایی
به گفته مسئولان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد، ۱۵۰ هزار هکتار از مراتع این استان در شهرستان‌های گرمسیری گچساران و بهمئی در معرض بیابانی شدن است و ۴۰ هزار هکتار از مراتع شهرستان‌های گچساران و بهمئی تبدیل به بیابان شده است. فرسایش خاک و امکان ایجاد کانون‌های گرد و خاک از کمترین پیامدهای بیابان‌زایی است.
کارشناسان منابع طبیعی می‌گویند کهگیلویه و بویراحمد رویشگاه بیش از ۲ هزار گونه گیاهی است که از این تعداد ۴۵۰ گونه آن دارویی است. آنان تاکید می‌کنند که بیش از ۴۰ گونه گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد به دلایل مختلف از جمله بوته‌کنی و خشکسالی‌های پیاپی سال‌های گذشته در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. از بین رفتن ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی، فرسایش خاک و کاهش نفوذپذیری آب به درون زمین از جمله آثار زیان‌بار تخریب پوشش گیاهی در این خطه از زاگرس است.
طرح بوم‌سازگان زاگرس
معاون آبخیزداری و امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در یازدهمین جلسه ستاد ملی برنامه مدیریت بوم‌سازگان زاگرس در یاسوج گفت: امسال از محل صندوق توسعه ملی 4۸۳۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری برای حفاظت از آب، خاک، جنگل‌ها و مراتع زاگرس در ۱۱ استان اختصاص یافته است. «خسرو شهبازی» افزود: از این مبلغ ۳۸۰ میلیارد ریال آن به کهگیلویه و بویراحمد تخصیص یافته است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: طرح بوم‌سازگان زاگرس در استان در قالب طرح‌های آبخیزداری، اجرای جنگل‌های دست‌کاشت، توسعه گیاهان دارویی طرح کاداستر یا حدنگاری عرصه‌های طبیعی در دست اجرا است.
«گودرز باقری» اظهار کرد: هم‌اکنون ۲ نهالستان در شهرستان‌های بویراحمد و دنا برای تامین نهال احیای جنگل‌ها و مراتع استان فعال است. همچنین ۲۰ تن بذر برای اجرای طرح احیای جنگل و مراتع کهگیلویه و بویراحمد در پاییز امسال تامین شد.
آغاز اجرای 17 طرح آبخیزداری
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: عملیات اجرایی ۱۷ طرح آبخیزداری در حوزه‌های آبریز استان با ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار تابستان امسال شروع شده است. «خدابخش جنگلی» اظهارکرد: این اعتبار از محل بودجه صندوق توسعه ملی برای این تعداد پروژه آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد پیش‌بینی شده است. وی تصریح کرد: ۱۷ طرح آبخیزداری با حجم ۳۰ هزار متر مکعب به صورت عملیات مکانیکی (سنگ ملاتی) انجام خواهد شد.
وی همچنین از در دست اجرا بودن 7 پروژه آبخیزداری در استان خبر داد و عنوان کرد: امسال ۱۵ میلیارد ریال برای تکمیل این طرح‌ها اختصاص یافته است. معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به این‌که حجم این 7 طرح 4 هزار متر مکعب است ادامه داد: میانگین پیشرفت این طرح‌ها به طور میانگین ۳۵ درصد است.
جنگلی عنوان کرد: حجم عملیات مکانیکی طرح‌های آبخیزداری انجام‌شده در استان از سال ۱۳۷۰ تاکنون شامل سازه‌های سنگ ملاتی، مکانیکی و خاکی ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار متر مکعب است. وی بیان کرد: حجم عملیات بیولوژیکی اجراشده در کهگیلویه و بویراحمد در بیش از 3 دهه اخیر نیز ۳۰۰ هزار هکتار برآورد می‌شود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد هدف از اجرای این طرح‌ها را ذخیره نزولات آسمانی، افزایش سطح آب سفره‌های زیرزمینی، کنترل فرسایش خاک و جلوگیری از پرشدن مخازن عنوان کرد. جنگلی ابراز کرد: دولت به منظور مقابله با خشکسالی و کنترل سیلاب‌ها در استان به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز توجه ویژه‌ای دارد.
وی آبخیزداری را مهم‌ترین راه مقابله با خشکسالی دانست و گفت: با کنترل رواناب‌ها سطح آب سفره‌های زیرزمینی تقویت می‌شود. جنگلی با اشاره به اجرای طرح مطالعاتی پروژه‌های آبخیزداری در یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار و مطالعات اجرایی به مساحت ۶۲۰ هزار هکتار تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت اجرای طرح‌های آبخیزداری بیشتری را دارد. کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز با بیان این‌که رهبر معظم انقلاب اسلامی نگاهی ویژه به حفظ، احیا و توسعه جنگل‌ها و مراتع کشور دارد گفت: مجلس شورای اسلامی از همه ظرفیت‌های قانونی خود برای احیای جنگل‌ها و مراتع کشور به‌ویژه در حوزه زاگرس استفاده خواهد کرد.
«غلامرضا تاجگردون» اضافه کرد: استفاده از ظرفیت و مشارکت مردمی در حفاظت از جنگل‌ها و مراتع با اجرای طرح‌های اقتصادی سودآور راهکار دیگری برای احیای جنگل‌ها و مراتع زاگرس است.
در همینه زمینه :
