دریاچه احیا شد، کمبودها به چشم آمد

حال دریاچه ارومیه به شکرانه بارش‌های بهاری و اقدامات صورت‌گرفته خوب است، ولی گردشگرانی که سال‌ها در حسرت پرآبی این دریاچه بودند باید به دیدار یکباره نگین فیروزه‌ای منطقه آذربایجان قناعت کنند. این روزها دریاچه ارومیه حال و هوای دیگری دارد و تا چشم کار می‌کند پر از گردشگرانی است که روزی حسرت پرآب شدن این دریاچه را داشتند و حال فرصت را غنیمت شمرده و دل به آن سپرده‌اند. گردشگران می‌آیند و می‌روند، اما آنچه ذهن را به خود مشغول ساخته این است که دومین دریاچه شور جهان فاقد امکانات مناسب و زیرساخت‌های گردشگری است. مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیا در آذربایجان شرقی و مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با مهر در این باره توضیحاتی ارائه کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید. 


زیرساخت‌های گردشگری؛ نیازمند زمان و اعتبار 

مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیا در آذربایجان شرقی با اشاره به این‌که حجم آب موجود در دریاچه ارومیه به بیش از ۴ میلیارد متر مکعب افزایش یافته است،‌ اظهار می‌کند: تأمین زیرساخت‌ها برای گردشگری در دریاچه ارومیه نیازمند زمان و اعتبار است. شرایط کنونی دریاچه ارومیه به گونه‌ای است که گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب کرده است و با احیای دریاچه ارومیه، ظرفیت‌های اقتصادی نیز در آن منطقه شکوفا خواهد شد. اکنون با بالا آمدن تراز دریاچه ارومیه این اتفاق راحت‌تر می‌افتد. اگر تراز دریاچه ارومیه مطلوب باشد، خواهد توانست گردشگران زیادی را سمت خود جذب کند و با جذب گردشگر نیز، رونق اقتصادی در آن منطقه شکوفا می‌شود و تحولاتی را رقم خواهد زد.

«خلیل ساعی» بیان می‌کند: مقدار قابل توجهی از بارش‌ها و همچنین اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه از جمله لایروبی مسیل‌ها و رهاسازی آب از پشت سدها توانست وضعیت دریاچه را به حالت فعلی برساند. با ادامه این وضعیت و وجود نزولات جوی، پروژه‌هایی که طی ۵ سال گذشته از سوی ستاد احیا انجام شده و سال ۹۸ به مرحله بهره‌برداری خواهد رسید نزدیک به یک میلیارد متر مکعب آب به طور دائم به سوی دریاچه روانه خواهد شد و در کنار آن نیز با سایر اقدامات عمرانی خواهیم توانست بارش‌های سال جدید را نیز بر پیکر دریاچه منتقل کنیم.


تأمین معیشت جایگزین برای کشاورزان توسط ستاد احیا

مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیا در آذربایجان شرقی تأمین معیشت در دریاچه ارومیه را یکی از مهم‌ترین مسائل عنوان می‌کند و می‌گوید: اشتغال و معیشت جایگزین یکی از موضوعات اصلی و اساسی برای احیای دریاچه ارومیه است. زمانی که مباحث گردشگری به میان می‌آید، ستاد احیا نیز از آن حمایت می‌کند، چراکه تعدادی از افراد از بخش‌های کشاورزی منفک می‌شوند و به بخش صنعت گردشگری پیوند می‌خورند. تمام تلاش ستاد احیا مطرح کردن شغل‌های جایگزین برای کشاورزان است. یکی از بهترین شغل‌ها برای کشاورزان می‌تواند صنعت گردشگری باشد که ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز از آن حمایت خواهد کرد.

وی ادامه می‌دهد: مرحله اول احیای دریاچه ارومیه است و معتقدم اگر دریاچه احیا شود، با توجه به ظرفیت‌های منطقه تعدادی از افراد اقدام به سرمایه‌گذاری خواهند کرد، چراکه نگرش بخش خصوصی برای پول‌زایی فراتر از نگاه ماست. آنها می‌توانند مناطق را شناسایی و در مکان‌های مختلف برای توسعه و گردشگری سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به تخصصی که افراد در این زمینه دارند راهکارهایی از جمله ایجاد زیرساخت‌ها همانند بازسازی هتل بندر شرفخانه به دلیل وجود گردشگران، جزو برنامه کاری قرار خواهد گرفت.


نقش ویژه جوامع محلی در احیای دریاچه ارومیه

ساعی با تاکید بر نقش ویژه جوامع محلی در احیای دریاچه ارومیه اظهار می‌کند: همواره از اقدامات عمرانی صحبت می‌شود، اما جایگاه اقدامات فرهنگی کمتر از اقدامات عمرانی نیست. با همکاری جوامع محلی و افرادی که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار دارند احیای دریاچه ارومیه پیش از موعد می‌تواند رخ دهد. این در حالی است که با عدم رعایت الگوی کشت، برداشت‌های غیرمجاز آب و استفاده از محصولات پرمصرف آبی‌ نتیجه‌ای به جز زمان‌بر بودن احیای دریاچه به دنبال نخواهد داشت.

از این رو باید در بخش‌های صنعت و مصرف شرب خانگی به صورت بهینه از آب استفاده کرد. وجود روش‌های نوین آبیاری در دنیا و مورد توجه قرار گرفتن این روش‌ها از سوی سازمان جهاد کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیازمند تبعیت از گفته‌های این سازمان است، چراکه میزان آبی که به هدر می‌رود حقابه دریاچه ارومیه است.


نبود آب و عدم کنترل در مسیر

مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیا نبود آب و عدم کنترل را مهم‌ترین عامل برای عدم رهاسازی آب به سمت دریاچه می‌داند و ادامه می‌دهد: رهاسازی آب به سمت دریاچه معمولاً در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین، زمانی که بارش وجود دارد و کشاورز نیازی به برداشت غیر‌مجاز آب ندارد صورت می‌گیرد. آب پشت سدها با برنامه‌ریزی انجام گرفته و کسر نیاز شرب و کشاورزی به دریاچه منتقل شده است و به نظر می‌رسد که در این زمان، آب اضافی در پشت سدها وجود ندارد تا به دریاچه منتقل شود. از سوی دیگر، وجود برخی عدم کنترل‌ها در مسیر موجب می‌شود نتوانیم بر تمامی مسیرها نظارت کنیم و اجازه ندهیم آب به صورت غیر‌مجاز برداشت شود.


بازسازی و آماده‌سازی سواحل دریاچه ارومیه

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی هم بیان می‌کند: بعد از چند سال، امسال نخستین سالی است که تراز آبی دریاچه ارومیه به سطح نسبتا مناسبی رسیده است و در صورت تداوم این شرایط، امکان بهره‌برداری از آن وجود دارد. مسیرهای قدیمی و معرفی‌شده ساحل دریاچه ارومیه از شهرها و روستاهای مختلف، همچنان قابل دسترسی است و با توجه به عدم استفاده طی سال‌های قبل، نیاز به بازسازی و آماده کردن آنها برای گردشگران را دارند.

«مرتضی آبدار» با تاکید بر این‌که تامین زیرساخت‌های سواحل نیازمند همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های درگیر در این زمینه است اظهار می‌کند: مراحل بعدی معرفی مناطق جذاب دریاچه برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برگزاری دوره‌های آموزشی و نهایتا بازاریابی و تبلیغات در مراحل بعدی اقداماتی است که باید صورت بگیرد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به وظایف قانونی تعیین‌شده برای اداره کل میراث فرهنگی، در شهرستان‌های همجوار دریاچه در قالب ستاد اجرایی خدمات سفر و کارگروه تخصصی میراث فرهنگی قدم‌های مثبتی برای رفع موانع و تسهیل و توسعه گردشگری در شهرها و روستاهای ساحلی صورت گرفته است که از آن میان می‌توان به برگزاری جشنواره‌های متعدد گردشگری در شهرستان‌های همجوار دریاچه ارومیه مانند جشنواره آلبالو، کباب و گردو اشاره کرد.

آبدار تاکید می‌کند: افزایش بودجه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری شهرستان‌های همجوار، رایزنی با ادارات و ارگان‌های متولی از جمله راه و شهرسازی، محیط زیست و فرمانداری‌ها با هدف توسعه این صنعت صورت گرفته است.


صدور مجوزهای لازم برای گردشگری 

این مسئول افزایش و تداوم تراز آبی دریاچه را در زمره اصلی‌ترین موضوعات می‌داند و می‌گوید: زیرساخت‌های محدودی قبل از کم شدن آب دریاچه وجود داشته است که با تداوم شرایط مناسب آبی، تمام تلاش دستگاه‌های مرتبط باید در مرحله اول احیای آنها باشد. آمادگی داریم با صدور مجوزهای لازم زمینه را برای توسعه گردشگری در این منطقه فراهم کنیم. اصلی‌ترین موضوع در این زمینه افزایش و تداوم تراز آبی دریاچه است که در صورت استمرار آن دریاچه ظرفیت جذب سرمایه‌گذار و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری را خواهد داشت. 


آغاز عملیات اصلاح پل میان‌گذر دریاچه ارومیه

مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیا در آذربایجان شرقی بیان می‌کند: یکی از راهکارهای احیای دریاچه ارومیه بررسی آثار خشک شدن دریاچه با احداث پل میان‌گذر شهید کلانتری بود. دانشگاه تبریز بعد از مطالعه به این نتیجه رسید که به تعدادی دهانه پل نیاز است. طبق آخرین مکاتبات صورت‌گرفته با وزارت راه و شهرسازی‌، راهداری و حمل ‌و ‌نقل جاده‌ای و معاون عمرانی آذربایجان غربی اعلام کرده‌اند که عملیات اصلاح پل میان‌گذر آغاز می‌شود.

ارتقای تراز دریاچه برای آغاز اقدامات عمرانی، اصلاح آن و اطمینان از این‌که دریاچه در حال احیاست از جمله مباحثی بود که در این جلسات عنوان شد. مطلوب بودن تراز کنونی دریاچه موجب خواهد شد تا اصلاح پل میان‌گذر جزو برنامه‌ کاری وزارت راه و شهرسازی قرار گیرد.

«خلیل ساعی» با اشاره به کم‌آبی در کشور و افزایش دوام و پایداری در جامعه به واسطه مصرف بهینه آب ادامه می‌دهد: ما متولی احیای دریاچه ارومیه هستیم و همه از کمبود آب آگاهی کافی داریم. با توجه به این‌که اقدامات آب‌بر در کشاورزی وجود دارد، طبیعتاً سوق دادن به سمت کم مصرف کردن آب می‌تواند رونق اقتصادی آن منطقه را نیز مهیا کند. ناآگاهی کشاورزان و عدم تألیف کار مشخص باعث می‌شود به سمت تولید محصولات پرمصرف آبی سوق یابند، در صورتی که باید محصولاتی تولید کرد که با حداقل آب‌، بیشترین بهره‌دهی را داشته باشد.

این مسئول کشت گیاهان دارویی را از برنامه‌های ستاد احیا عنوان می‌کند و می‌گوید: نزدیک به ۲۹ کیلومتر حفاری و لاینینگ تونل زاب انجام گرفته که ادامه آن نیز در سال جاری اتمام خواهد یافت. طبق اعلام برنامه تا پایان سال جاری این پروژه نهایی خواهد شد که با رسیدن به مرحله بهره‌برداری می‌تواند به عنوان یکی از منابع آب‌آور دریاچه ارومیه مطرح شود. علاوه بر این پروژه، ۴ پروژه تصفیه‌خانه‌ها نیز در سال جاری به مرحله بهره‌برداری خواهد رسید.