ساماندهی شبکه فاضلاب اهواز تا 18 ماه آینده

سیدعلیرضا شریفی | اهواز- خبرنگار:


سیل چهارم فروردین مسیرش را به مقصد خوزستان عوض کرد و مهمانِ ناخوانده عید در این استان شد. در بحبوحه روزهای مقابله با سیل، همه نگران پس‌زدگی فاضلاب در نقاط مختلف کلان‌شهر اهواز بودند، اما «فردوس کریمی» مدیرعامل شرکت آبفای اهواز روز دوازدهم فروردین گفت: «به مردم این اطمینان خاطر را می‌دهیم که آب شرب و شبکه فاضلاب شهرستان اهواز دچار مشکل نمی‌شود». او 5 روز بعد از این مصاحبه از سمتش برکنار شد و خبرگزاری رسمی دولت علت این برکناری را پس‌زدگی فاضلاب در نقاط مختلف اهواز عنوان کرد.

ابتدا اولویت با مقابله با سیلی بود که داشت خوزستان را زیر و رو می‌کرد، اما دیری نگذشت که مرکز استان به سیلی جدید گرفتار و جای جای اهواز در فاضلاب غرق شد تا شاید نگاه مسئولان به بحران تکراری «سرریز فاضلاب» معطوف
شود.

پردیس، لشکرآباد، خشایار، کوی علوی، کیان‌آباد، کیانپارس، کوی مجاهد و بسیاری از محله‌های پایین و حتی بالای شهر اهواز گرفتار پس‌زدگی‌های نقطه‌ای و حتی سراسری فاضلاب در خیابان‌ها شدند. ساکنان این مناطق در پاسخ به گلایه‌هایشان می‌شنیدند که مشکل تا چند روز دیگر حل می‌شود، اما همه آنها می‌دانستند که حل مشکل فاضلاب در اهواز به کاری ریشه‌ای نیاز دارد و این وعده‌های چند روزه در حد مُسکن هستند و راه‌حل این بحران کار یکی 2 روز و امروز و فردایی نیست که وعده‌اش داده می‌شود.
در پی سیل و بارش‌های اخیر 56 نقطه در سراسر کلان‌شهر اهواز دچار ریزش شبکه فاضلاب شد که به گفته سرپرست شرکت آبفای اهواز، هزینه ترمیم آنها60 تا 70 میلیارد تومان و بنا بر اظهارات معاون بهره‌برداری این شرکت 50 میلیارد تومان برآورد شده است. پیش‌بینی می‌شود این مبلغ در برآوردهای بعدی، به دلیل احتمال ریزش در سایر نقاط شبکه فاضلاب به 2 برابر میزان کنونی افزایش پیدا کند.


هزینه سنگین اصلاح شبکه فاضلاب

بنا بر آمارهای ارائه‌شده از سوی مسئولان شرکت آبفا، چیزی حدود 1850 کیلومتر شبکه فاضلاب و 900 تا هزار کیلومتر هم فاضلاب روباز در اهواز وجود دارد که یک‌سوم این شبکه فرسوده است. مطالعات شرکت آبفا تا سال 95 نشان می‌دهد که این شرکت برای سامان دادن به شبکه فاضلاب به اعتباری هزار میلیارد تومانی نیاز داشته و تاکید مسئولان کشوری آبفا جذب منابع خارجی بوده است. در همین زمینه اسفند 95 دولت از تخصیص 23 هزار میلیارد تومان در بخش‌های زیربنایی خوزستان از جمله اصلاح شبکه فاضلاب خبر داد و قرار بود این کار در مدت 3 سال انجام شود.

بنا بر اظهارات مسئولان سازمان برنامه و بودجه، یک‌سوم این اعتبارات سال 96 پرداخت شد، اما بعد از سال 96 مسئولان دولتی علاقه‌ای به اظهار نظر در این باره از خود نشان ندادند. البته اولین بار نبود که اعتبارات اصلاح شبکه فاضلاب اهواز به صورت کامل جذب نمی‌شد چون در دهه 80 نیز فقط کمتر از 40 درصد اعتبار 149 میلیون دلاری بانک جهانی جذب شد تا کارهای انجام شده به دلیل ضعف در هماهنگی‌ها و نبود تعامل بین ادارات استان ابتر بماند.


وضعیت بغرنج فاضلاب اهواز

برخی از کارشناسان معتقدند که تا پیش از دهه 70 که کار ساخت شبکه‌های فاضلاب بر عهده شهرداری‌ها بود، شبکه احداث‌شده از جنس بتن بود و با توجه به خورندگی محیط فاضلاب، این شبکه‌ بعد از مدتی ریزش می‌کرد. البته این کارشناسان می‌گویند شرکت آب و فاضلاب نیز پس از این‌که عهده‌دار ساخت شبکه فاضلاب شد، همان ساز و کار قبلی را ادامه داد. به همین دلیل فضای بتنی شبکه جمع‌آوری و دفع فاضلاب در سال‌های اخیر دچار ریزش‌های نقطه‌ای شده است. اگر طول این ریزش‌ها زیاد شود، شهر با بحران ریزش شبکه مواجه می‌شود، مانند آنچه در پردیس رخ داد و 5/1 کیلومتر از شبکه دچار ریزش شد.

بنا بر آمار رسمی اعلام شده از سوی دولت، سرانه بهره‌مندی مردم خوزستان از شبکه فاضلاب 37 درصد است در حالی که این سرانه به طور میانگین در کشور 50 درصد است. برای جبران این عقب‌ماندگی، به ازای هر درصد رشد باید 50 میلیارد تومان اعتبار تخصیص یابد (از سال 72 تا 95 در مجموع 25 هزار میلیارد ریال به حوزه آب و فاضلاب خوزستان اختصاص یافت.

اما طبق مصوبه هیات وزیران در فروردین 96، دولت در 3 سال در مجموع 100 هزار میلیارد ریال به این حوزه در خوزستان اختصاص داده که تاکنون 2 قسط آن پرداخت شده است). وضعیت فاضلاب اهواز به حدی بغرنج شده که آمار شکایت‌ها از شرکت آبفا روزانه بین 150 تا 200 مورد است در حالی که این آمار در شهرهای با جمعیت 5/1 میلیون نفر روزانه حدود 50 تا 60 شکایت است.


پس‌زدگی فاضلاب

یکی دیگر از مشکلات فاضلاب ریختن آن به رودخانه کارون است. تعداد خروجی‌های فاضلاب به سمت رودخانه کارون در مقطع اهواز 25 عدد است. مسئولان آبفا امیدوارند با بهره‌برداری از تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اهواز از ریخته شدن فاضلاب در کارون جلوگیری کنند.

طبق آخرین خبرهای اعلام شده از سوی آبفا، 1100 کیلومتر از شبکه فاضلاب اهواز فرسوده شده است و به اصلاح فوری نیاز دارد. در 2 دهه گذشته میزان مطالعات برای طراحی شبکه فاضلاب اهواز آنقدر زیاد و وقتگیر بوده که هیچ‌کدام از اعتبارات جهانی و ملی نتوانسته‌اند مشکل آن را حل کنند. جدیدا هم معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور گفته است: طراحی شبکه فاضلاب اهواز با توجه به مشکلات آن که در سیل اخیر نمایان شد، به بازنگری نیاز دارد و پس از فروکش سیلاب در این زمینه اقدام می‌شود.

روز به روز وضعیت پس‌زدگی فاضلاب در اهواز بدتر و وعده‌های مسئولان برای حل این معضل بیشتر می‌شود، اما شهروندان در نقاط مختلف با دریاچه‌هایی از فاضلاب مواجه و منتظرند هرچه بوی خوش عمل به این وعده‌ها، بوی نامطبوع فاضلاب را از بین ببرد.


حل مشکل فاضلاب اهواز زمان‌بر است

سرپرست شرکت آب و فاضلاب اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری می‎گوید: در کوتاه‌مدت می‌توانیم برای حل مشکل اهواز اقدامات زیادی انجام دهیم. اما کارها در حوزه فاضلاب چون زیرساختی است، هزینه‌بر و زمان‌بر هستند. «صادق حقیقی‌پور» می‌افزاید: هیچ گره غیرقابل گشایشی در شبکه فاضلاب اهواز نداریم، اما مطالعات انجام شده است و به هزینه‌های میلیاردی در این زمینه نیاز داریم.

وی بیان می‌کند: در برخی از نقاط مشکل آب و فاضلاب به این دلیل وجود دارد که قبل از رسمی شدن منطقه، مردم در آن ساکن شده‌اند. یا برخی نقاط شهری اهواز تا چند سال پیش روستا بوده و براساس برخی از پروتکل‌ها به شهر تبدیل شده‌اند و ما باید در آنجا پروژه‌های فاضلاب را اجرا کنیم. این مسئول ادامه می‌دهد: پس ما قبل از آغاز پروژه‌های فاضلاب باید بدانیم که مشکل موجود نشأت‌گرفته از چیست تا بتوانیم راه‌حل مناسبی برای آن در نظر بگیریم.


زمان رفع مشکل

سرپرست شرکت آب و فاضلاب اهواز با بیان این‌که مشکلات حاد شبکه فاضلاب اهواز تا پایان سال رفع می‌شود، اظهار می‌کند: ما به روش معمول برای حل مشکل فاضلاب می‌توانیم روزی 3 متر کار انجام دهیم. حالا برای انجام یک پروژه 2 کیلومتری به چقدر زمان نیاز داریم؟ کشورهای پیشرفته اروپایی با سیستم‌های پیشرفته روزی 6 متر انجام می‌دهند.

«صادق حقیقی‌پور» می‌گوید: ما برای حل این مشکلات از ایستگاه پمپاژ بهره می‌بریم در صورتی که باید این ایستگاه‌ها را کم کنیم، ولی خب در شرایط فعلی مجبور هستیم.وی می‌افزاید: یکی از مشکلات آبفای اهواز در گذشته تعریف نکردن پروژه‌های اجرایی بوده که ما برای حل این مشکل پروژه‌های جدیدی تعریف کرده‌ایم و برای جبران آن درصدد هستیم که در 18 ماه آینده مشکل 200 کیلومتر از شبکه فاضلاب اهواز را حل کنیم. حقیقی‌پور می‌گوید: البته در کنار اینها، بخش‌هایی از شبکه فاضلاب را که در سیل اخیر آسیب دیده است هم اصلاح می‌کنیم.