همایش
درس‌های سیل اخیر
شهردار تهران: شکل روددره‌ها باید تغییر کند
هنوز همه آنهایی که خانه‌شان در ماجرای سیل نوروز امسال زیر آب رفت به خانه‌‌هایشان بازنگشته‌اند؛ برخی هم در داغ از دست دادن عزیزان‌شان به سوگ نشسته‌اند. پس بی‌تعارف باید بگوییم این قدرت سیل است که با گذشت 4ماه از جاری شدنش در بسیاری از شهرهای کشور، همچنان موضوعات و مشکلاتش باقی است. نکته اما اینجاست که سیل هرقدر قدرت تخریب داشته باشد، می‌تواند سازنده هم باشد؛ اگر و تنها اگر به شرایط جغرافیایی هر محل احترام گذاشته شود. شهردار تهران هم دیروز در هفتمین کنفرانس جامع مدیریت و مهندسی سیلاب گفت: «در دنیا شاهد تغییرات و تحولات زیادی در زمینه مقابله با بحران سیل بوده‌ایم و رویکردهای سنتی در این زمینه کنار رفته است؛ چراکه این رویکردها اثربخشی محدودی داشتند و به جای کاهش سیل، موضوع هدایت سیل را پیگیری می‌کردند.»
پیروز حناچی روز گذشته درباره بی‌توجهی به مسائل عمرانی و فنی صحبت کرد. او گفت: «در آق‌قلا در نقطه‌ای از بیرون شهر فشارهایی روی مدیران بود تا اجازه ساخت و ساز و اضافه شدن این منطقه به شهر را بدهند که خوشبختانه مدیران قبول نکردند و جالب است که در سیلاب اخیر این منطقه کاملا زیر آب رفت.» او همچنین درباره سیل شیراز بیان کرد: «همیشه برای من سؤال بوده است که چرا مغازه‌های بازار وکیل شیراز سکو دارد که در سیل اخیر علت آن را متوجه شدیم؛ آب به بازار وکیل آمد اما به خاطر این سکوها وارد مغازه‌ها نشد. واقعیت این است که سیل را نمی‌توان کامل کنترل کرد و باید از طریق نگاه یکپارچه و مدیریت کاربری اراضی، این پدیده را مهار کرد. درواقع باید برای مقابله با سیل به پهنه سیل‌گیر و نه صرفاً مسیر آب توجه داشت.» حناچی در پایان با نشان دادن تصاویری از تغییر شکل مسیرهای آب در برخی از شهرهای جهان از حالت کانال‌کشی تا ایجاد مسیری طبیعی برای آب، بر تغییر شکل روددره‌های تهران تأکید کرد.
مجازات طبیعت
رئیس شورای شهر تهران هم دیروز در همایش مدیریت و مهندسی سیلاب که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، بیشتر تأکیدش بر مدیریت صحیح رواناب‌ها بود. محسن هاشمی با بیان اینکه آمادگی و تجهیزات مدیریت شهری، می‌تواند اثر محسوسی در کاهش خسارات سیلاب‌ها داشته باشد، گفت: «یک واقعیت در کشور ما وجود دارد؛ اینکه مدیریت شهری دچار فقر نسبی در حوزه تجهیزات و ماشین‌آلات است و یکی از مهم‌ترین نیازهای شهرهای سیل‌زده، تأمین تجهیزات برای آنها بود اما در کنار این موضوع، این حقیقت نیز وجود دارد که تجهیزات بلااستفاده یا کم‌استفاده فراوانی در کشور وجود دارد که در دستگاه‌های اجرایی، نظامی و بخش خصوصی قابلیت هم‌افزایی در مواقع بحرانی را دارد.» او یکی از درس‌های سیلاب‌های اخیر را نیاز به سامانه و پایگاه اطلاعاتی و مدیریتی تجهیزات و ماشین‌آلات دانست.
هاشمی همچنین پیامدهای دور زدن قوانین را از دیگر دلایل بروز مشکلات عنوان کرد و افزود: «بحث تعرض به حریم محیط‌زیست، بسترهای رودخانه و جنگل‌ها و کوه‌ها همواره در رسانه‌های ما مطرح می‌شود اما تخلفات به‌خصوص اگر توسط دستگاه‌ها یا افراد متصل به حاکمیت صورت گیرد، با پرداخت جریمه یا مجازات‌های صوری، باقی می‌ماند و وقتی ما خود با تخلف برخورد نکنیم، طبیعت به‌دلیل این تخلفات، ما را مجازات خواهد کرد. ما نیاز به نهضتی داریم که تعرضات صورت گرفته به محیط‌زیست و طبیعت را بدون هیچ اغماضی مجازات و قلع و قمع کند تا پیامدهای بسیار مخرب و زیانبارتری در انتظار ما نباشد.»
رئیس شورای شهر تهران گوشه‌ای از خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی درباره پیگیری برای مدیریت رواناب‌ها و سیلاب‌ها را مثال زد و در همین راستا جزئیاتی از ساخت سد«پیشین» در منطقه‌ای محروم از استان سیستان و بلوچستان را ارائه کرد. به گفته محسن هاشمی، این سد در دولت اول سازندگی افتتاح شد و در دوره دوم، بخشی از زیرساخت‌های پایین‌دستی سد به بهره‌برداری رسید. او عنوان کرد که خوشبختانه در هفته گذشته این سد بر اثر سیلاب‌های اخیر سرریز شده که موجب احیای بافت طبیعی منطقه خواهد بود.
غفلت از خطرات سیل
عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران هم یکی دیگر از سخنرانان همایش دیروز بود. زهرا نژادبهرام با بیان اینکه عمده تمرکز و نگرانی‌ها در کشور معطوف به نحوه مواجهه با خطر زلزله است، گفت: «همین امر باعث شده از خطرات سیل غافل باشیم. موضوع تاب‌آوری شهری اصلی غیرقابل انکار است و این چالش در سطح مدیریتی نیز بسیار جدی است. راهکار اصلی مواجهه صحیح با خطرات پیش و پس از وقوع سیلاب، خروج از عادت‌واره‌های غلط و طراحی الگوهای نوین و آموزش و اطلاع‌رسانی است.» او با تأکید بر اینکه نقش نهادهای حاکمیتی به عملیات حین حادثه اختصاص پیدا کرده است، افزود: «نهادسازی درستی برای تاب‌آوری پس از وقوع بحران، پیش‌بینی نشده است؛ درحالی‌که نهادهای مدنی و مردمی از ظرفیت عظیمی برای مدیریت شرایط و ساماندهی وضعیت برخوردارند.» نژادبهرام در ادامه خبری را درباره مراکز اسکان ایمنی در شرایط بحران اعلام کرد. او گفت: «تا سال گذشته در تهران، این مراکز برای شرایط بحران ناشی از بلایای طبیعی و انسانی پیش‌بینی نشده بود که با پیگیری‌های به عمل آمده، نقشه مکان‌یابی به تفکیک مناطق ۲۲گانه انتشار یافت.»
