مسکن
کابوس اجاره‌‌نشینان در تابستان گرم
یک بنگاه‌دار شاهرودی: برخی فکر می‌کنند گرانی خانه به نفع املاکی‌هاست و ما خانه را گران می‌کنیم و سود می‌بریم
وضعیت بازار ملک امروز به گونه‌ای وهم‌آلود است که اجاره‌خانه برای مردم استان سمنان کم‌کم به یک کابوس بزرگ بدل می‌شود، کابوسی که هر روز از نردبان تورم بالاتر می‌رود. به گزارش مهر، در یکی از بنگاه‌های گوشه و کنار شهر خانمی تقریباً ۴۰ ساله با چشم نگران به همسرش اشاره می‌کند. آنها حضور کودکان در خودرو را بهانه می‌کنند تا لحظه‌ای از بنگاه بیرون بیایند. صدایش شنیده می‌شود که «گران است، وقتی می‌بینی نمی‌شود، صبر نکن … بیا بیرون».
آقا کلافه است می‌گوید، دیدی چقدر گشتیم. توصیف چشمان زن غیر ممکن است، هم غم دارد هم نگران است. قرار می‌گذارم با آنها تا بنگاه بعد بروم، اسم و فامیل مرد محمدعلی طالبی است و 2 فرزند دارد. بنگاه‌دار به محمد علی می‌گوید: چقدر دیگر می‌توانی روی اجاره بگذاری و او می‌گوید: درنهایت ۲۰۰ تومان دیگر. بنگاه‌دار می افزاید: ۹۰۰ اگر بتوانی بدهی آپارتمان 2خوابه تمیز برایتان سراغ دارم؛ آشپرخانه ام‌دی‌اف، کف سرامیک و پکیج، ۹ سال ساخت. محمد علی می‌گوید: چقدر پیش؟ ۵۰ تومان، اما شما قبول کنی ۸۰ میلیون ماهی ۹۰۰ تا یک تومان هم برات جورش می‌کنم. بنگاهی می‌گوید: امروز وضعیت بازار همین شده است.
خانه‌ای سراغ دارم که کمتر برایت تمام شود، اما ودیعه آن ۶۰ تومان است، داری؟ بیا بریم نگاه کن ۸۰ میلیون پیش بده ۵۵۰ اجاره، مورد باب خودته اما پیش می‌خواد اجاره براش مهم نیست. می‌روند سوار پرایدشان می‌شوند. محمد علی صبح فردا باید با اتوبوس کارخانه سیمان سر کار برود تا سر برج که حقوق کارگری در حسابش بیاید.
کسی خانه نمی‌فروشد
روایت آشنای این روزهای بنگاه‌های شهرمان چقدر شبیه به هم شده است. گرانی خانه، مردمی که پول کافی ندارند و اجاره‌هایی که سر به فلک می‌کشد. «محسن امیری» یک بنگاه‌دار است که می‌گوید: امروز در شاهرود اجاره‌ها همین است. وقتی خانه متری 7 میلیون باشد اجاره اش باید ۸۰ میلیون پیش ماهی یک و نیم میلیون باشد.
امیری با بیان این‌که در ۶۰ روز اخیر فقط 2واحد آپارتمانی فروخته است می‌گوید: وضعیت ما که پایین شهر هستیم خراب است، اما فکر نکنید افرادی که بالای شهر بنگاه دارند وضعیت بهتری دارند.
خیر همه جای شهر همین است، مردم پولشان به خانه نمی‌رسد و قیمت‌ها به اوج رسیده‌اند. امروز در شهرک البرز و امام که در زمره شهرک‌های حومه شهر محسوب می‌شوند، اجاره خانه‌ها ۲۰ میلیون ماهی ۷۰۰ تومان است. این بنگاه‌دار شاهرود با بیان این‌که 3 سال پیش املاکی‌های معمولی هم در ۱۰۰ روز حداقل ۱۲ خانه معامله می‌کردند، اما امروز این میزان به 2 خانه کاهش یافته است اظهار می‌کند: برخی فکر می‌کنند گرانی خانه به نفع املاکی‌هاست و ما خانه را گران می‌کنیم و سود می‌بریم، در صورتی که اینگونه نیست وقتی خانه ارزان باشد ما هم بیشتر معامله می‌کنیم. امروز زیر نگاه سنگین مردم هستیم که مقصر گرانی را ما می‌دانند، در حالی که این گونه نیست.
مقصر کیست
درباره مقصر گرانی خانه بسیار می‌توان حرف زد. دولت، نظام اقتصادی، خانه‌های خالی که قیمت‌های گزاف اجازه نمی‌دهد واگذار شوند و دیگر دلایل همگی از اوضاع بد مسکن خبر می‌دهند، اما باید دانست که این موضوع یک دلیل روانی و فرهنگی هم دارد که در برابر همه هجمه‌هایی که علیه برخی مسئولان و ناتوانی در کنترل وضعیت بیان می‌شود، باید به آن دقت کرد.
«علیرضا معصومی» مدرس جامعه‌شناسی دانشگاه است، کسی که پایان نامه دکترایش را روی جوامع شهری کار کرده و ارتباطشان را با اقتصاد محلی بررسی کرده است. وی معتقد است: نگاه حاکم در برخی شهرهای کوچک کشور مانند سمنان، شاهرود و دامغان نگاه اشتباهی است که برخی ملک را منبع درآمد می‌دانند نه سرمایه آسایش! چه بسیار هستند کسانی که خانه شان را تیغه کرده‌اند تا بتوانند از آن درآمد به دست آورند. حتی زیرزمین را مسکونی می‌کنند و به دانشجویان می‌دهند. این نگاه سبب شده تا یک افزایش کاذب قیمت در استان سمنان پدید آید.
معصومی معتقد است: تا زمانی که مردم به ملکشان نگاه درآمدزایی داشته باشند، این مشکل وجود دارد. ما در تحقیقاتمان به فردی در شاهرود برخوردیم که خانه مسکونی بالای شهر خودش را برای اجاره و کسب درآمد بیشتر به مستأجر داده و خودش در خانه رهنی در منطقه پایین‌تر می‌نشیند! شخصاً از نزدیک برای دیدار با این فرد حضور یافتم، چراکه باور نمی‌کردم. وی درباره مضرات این شیوه نگاه می‌گوید: این نوع نگاه اولاً آسایش خانواده را برای درآمدزایی می‌گیرد، یعنی خانه دربست را با کسی شریک شدن برای پول! در وهله بعد تنبل‌پروری است، یعنی فرد به جای این‌که در مغازه خود یا در زیرزمین خود تولیدی راه بیندازد و محصولی بفروشد می‌گوید، آن را اجاره می‌دهم و در خانه می‌نشینم و 3 برابر آنچه می‌خواستم در بیاورم، از اجاره می‌گیرم. حال دیگر نمی‌گوید آن جوان بیچاره باید چگونه اجاره مطالبه شما را بدهد؟
خانه‌های خالی؛ علت تورم
دیگر مدرس دانشگاه نیز درباره گرانی خانه می‌گوید: در همین استان سمنان خانه‌های خالی فراوانی وجود دارد که روزبه‌روز هم به اجاره‌بهای آنها افزوده می‌شود و صاحبان آنها معتقد هستند، به قیمت کم نباید اجاره داد، حتی اگر مستأجر پیدا نشود خانه هم که هست و روزبه‌روز بر قیمتش افزوده می‌شود. این نوع نگاه سبب شده تا جوانان ما نتوانند خانه‌دار شوند و در ضمن قیمت‌ها کذایی شود. «مرتضی باقری» بیان می‌کند: وقتی در شهر راه می‌روید چراغ بسیاری واحدهای مسکونی بالای شهر را می‌بینید که خاموش هستند، چراکه قیمت‌ها به جای این‌که از سوی یک مرجع بیان شوند از سوی بنگاه‌ها، صاحبان خانه و … بیان می‌شود.
مثلاً فرد می‌گوید خانه من زیر متری 5 میلیون تومان نیست! خواه مشتری داشته باشد و خواه نداشته باشد. مشتری داشت می‌فروشم و نداشت می‌گذارم بماند روزبه‌روز به قیمتش افزوده می‌شود. وی می‌افزاید: معضل اما آنجاست که بخش‌های دولتی و خصولتی و حتی خصوصی در نبود یک نظارت درست به این موضوع دامن می‌زنند. مثلاً بانک‌ها مجتمع‌هایی می‌سازند و قیمت‌های گزاف بر آنها می‌گذارند. حاضر به کوتاه آمدن هم نیستند و ده‌ها و صدها خانه مسکونی خالی را به میزان کنونی می‌افزایند و هیچکس هم نمی‌گوید، چرا با سرمایه‌های مردم خانه ساخته‌اید و امروز آنها را نمی‌فروشید! چرا سرمایه‌های مردم را به کار و تولید سوق نداده‌اید! واقعیت این است که امروز مسکن از دست دولت در رفته و هیچ نظارتی روی آن ندارد.
موضوعی که «سید حسن حسینی شاهرودی» نماینده شاهرود و میامی نیز آن را تأیید کرده و می‌گوید: بنگاه‌داری بانک‌ها سبب شده تا با پول مردم خانه بسازند. این خانه‌ها امروز با قیمت‌های گزاف ارائه شده‌اند و مردم پول ندارند در آنها ساکن شوند. در نتیجه همگی خالی هستند که نمونه آن در شهرهای بزرگ به‌وفور دیده می‌شود.
ساز و کار نظارتی وجود ندارد
کارشناس مسکن و شهرسازی و بازنشسته این ارگان در استان سمنان، با بیان این‌که در موضوع مسکن همه چیز از دست مسئولان خارج شده است گفت: اصلاً توان و عزمی برای نظارت بر مسکن وجود ندارد، تورم و گرانی خانه و مسکن تا اندازه‌ای دارای سقف است که می‌توان بر آن نظارت کرد، اما وقتی تورم فشار آورد، سقف شکست و قیمت‌ها نجومی افزایش یافت، دیگر کار از دست همه در می‌رود و هیچکس نمی‌تواند جلویش را بگیرد.
«محمد علی محمدی» معتقد است: مسئولان جز این‌که به نظاره بنشینند هیچ راهی ندارند. امروز خانه در شاهرود متری 7 میلیون تومان، در سمنان متری 6 میلیون تومان و در دامغان متری 4 میلیون تومان معامله می‌شود. اکنون خانه‌هایی در شاهرود وجود دارند که متری 7 میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نیز قیمت گذاری شده‌اند و مطمئناً 3 سال دیگر هم خالی خواهند ماند، چراکه کسی آنها را نخواهد خرید.
وی می‌گوید: چاره‌ای نیست. نمی‌توان فرد را مجبور کرد که خانه متری 6 میلیون تومانی‌اش را متری 3 میلیون تومان بدهد. البته یک راه این بود که دولت خانه بسازد و ارزان به دست مردم بدهد، اما مسکن مهر کاری کرد که این تجربه هم ناکام بماند.
