کمبود آب کشاورزی در اصلاندوز

سید مهدی حسینی | اردبیل – خبرنگار:


این روزها برداشت میوه‌های تابستانی مانند شلیل به عنوان یکی از میوه‌های پرفروش تابستان در شمال استان اردبیل شروع شده است. 

شهرستان نوپای اصلاندوز از قطب‌های تولیدات باغی به‌ویژه در کشت شلیل محسوب می‌شود و کشاورزان و باغداران هر سال محصول قابل‌توجهی از باغ‌های خود برداشت می‌کنند، اما برخی مشکلات از جمله نبود آب در رودخانه دره‌رود و کم‌آبی‌های تابستانه، نبود سردخانه و کارخانه‌های فراوری، واردات میوه‌های گرمسیری و عدم معرفی ظرفیت‌های کشاورزی این منطقه، باغداران را دچار مشکل کرده است؛ مشکلی که محصولات آنها را از طراوت دور می‌کند و با ضررهای اقتصادی همراه است. 


نبود زیرساخت‌ها 

یکی از کشاورزان اصلاندوزی با اشاره به این‌که محصول شلیل در دوره‌ای سه - چهار ساله به بار می‌نشیند، اظهار می‌کند: متولیان باید با شناسایی روند تغییر در کشت و استقبال باغداران از این محصول، میزان تولید برای سال‌های آینده را ارزیابی و صنایع تبدیلی مرتبط را ایجاد کنند.

«فرامرز پناهی» این رهاسازی و بی‌توجهی به نوع کشت، نیاز بازار و زمینه‌های لازم برای جلوگیری از وارد آمدن خسارت به این بخش را از عوامل به وجود آمدن مشکلات عنوان می‌کند و می‌افزاید: نبود امکانات مناسب برای نگهداری محصولات در سردخانه و نبود زمان‌بندی برای ورود میوه‌های گرمسیری دیگر به اردبیل موجب بروز مشکلات در بخش کشاورزی شده است.

«حسین نجاتی» از دیگر باغداران این منطقه هم اظهار می‌کند: قسمت اعظمی از شلیل برداشت‌شده در این منطقه در کارخانه‌های تبدیلی خارج از شهرستان برای تولید کنسانتره، آب‌میوه، سرکه و دوشاب فراوری می‌شود و یا برای تازه ‌خوری و صادرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با بیان این‌که کاشت و برداشت و تولید فراورده‌‌های شلیل در مغان از قدمت دیرینه برخوردار است اظهار می‌کند: در صورت برگزاری جشنواره شلیل در منطقه می‌توان این ظرفیت عظیم را در کشور و حتی بین‌المللی به نمایش گذاشت.

«اصغر علی‌دوست» هم عنوان می‌کند: محصولات باغی این منطقه علاوه بر بازارهای منطقه و استان برای مصرف به سایر استان‌ها نیز صادر می‌شود. در این میان، کشاورزان و باغداران با مشکل کمبود آب و حتی بی‌آبی مواجه هستند و این پدیده علاوه بر تاثیرگذاری در باردهی درختان، موجب از بین رفتن این محصولات می‌شود. 

وی ادامه می‌دهد: سال‌هاست با مشکل کم‌آبی روبه‌رو هستیم و به دلیل این‌که در فواصل مختلف در دره‌رود سدهای معیشتی زده شده است، باغداران برای تامین آب به آبیاری قطره‌ای روی آورره‌اند، اما امسال علاوه بر کم‌آبی به دلیل برخی آفات، شلیل نسبت به سال پیش کمتر شده است.

این باغدار تاکید می‌کند: تولیدکنندگان شلیل با مشکلاتی از قبیل قیمت پایین، نبود کارخانه‌های فراوری، بازاریابی و صادرات مواجهند که باید با کوتاه کردن دست واسطه‌ها، توجه مسئولان و دست‌‌اندرکاران به مشکلات تولیدکنندگان بیشتر باشد. در این زمینه فراهم کردن شرایط لازم برای صادرات این محصول ارزش افزوده آن را افزایش می‌دهد.


محصولات باکیفیت و پرطرفدار

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل هم می‌گوید: ۵۰۰ هکتار از اراضی آبی بخش اصلاندوز به باغ‌های میوه اختصاص دارد و پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۱۰ هزار تن محصولات باغی از این منطقه برداشت و روانه بازار شود. 

«خلیل نیکشاد» به ظرفیت‌های موجود آب و خاک در نوار مرزی شهرستان مغان در گسترش باغ‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: با آغاز فصل برداشت محصولات سردرختی مانند شلیل، علاوه بر تولید کیفی این محصولات، فرصت اشتغال خوبی برای خانواده‌ها فراهم شده است، به طوری که در هر باغ در فصل برداشت بیش از 25 نفر اشتغال دارند. 

وی با بیان این‌که از 2 هکتار باغ شلیل اصلاندوز حدود 40 تن شلیل برداشت می‌شود، عنوان می‌کند: قرار گرفتن زمین‌های کشاورزی در کنار نهرها، خاک زرخیز منطقه و هوای مناسب و همچنین استفاده از کودهای مرغوب از داشته‌های مهم منطقه برای توسعه باغ‌ها است.

نیکشاد با اشاره به استعداد کافی منطقه برای رونق باغداری می‌گوید: با توجه به این‌که مراحل تولید و پرورش محصولات باغی در مغان طبیعی است و کمتر از کود و سم شیمیایی استفاده می‌شود، میوه‌های تولیدی در این شهرستان طعم، مزه و رنگ طبیعی دارد و بازار‌پسندی آن نیز در حدی بسیار مناسب است.


اجرای پروژه آبیاری تحت فشار در دره‌رود

فرماندار اصلاندوز در مورد کمبود آب کشاورزی در حوزه دره‌رود با بیان این‌که اجرای پروژه آبیاری تحت فشار در شرق و غرب دره‌رود در حال اجراست، اظهار می‌کند: اجرای این پروژه در اراضی ۴۲۰۰ هکتاری با اعتباری بالغ بر ۱۲۰ میلیارد تومان انجام می‌شود. از سوی دیگر، لازم و ضروری است برای این‌که حیات طبیعی رودخانه امسال از بین نرود رها‌سازی آب به مقدار معین از سد‌های بالادست از سوی مسئولان آب منطقه‌ای استان در دستور کار و اولویت قرار گیرد.

«عباس مینایی» تاکید می‌کند: خشک شدن رودخانه دره‌رود علاوه بر این‌که به باغ‌ها و محصولات ضرر و زیان زیادی می‌زند، بر کمیت و کیفیت فروش و جذب مشتری نیز تاثیر مستقیم دارد. میوه هلو و شلیل این شهرستان نیاز منطقه را تامین می‌کند و مازاد بر مصرف این محصول به شهرستان‌های مجاور و حتی استان‌های دیگر حمل می‌شود، اما با خشک شدن این درختان، محصول کمتری تولید و به بازار عرضه می‌شود. 

وی با اشاره به تدابیر اندیشیده‌شده برای رفع خشکسالی منطقه عنوان می‌کند: مطالعات لازم برای باغداران منطقه و بررسی کارگروه‌های کشاورزی و اعطای تسهیلات ویژه به باغداران برای جلوگیری از مهاجرت معکوس از روستاها به شهرها انجام شده است.


فرصت‌های افزایش باردهی در باغ‌های اصلاندوز

اصلاندوز مغان به دلیل قرار گرفتن در کنار دو رودخانه بزرگ ارس و دره‌رود یکی از مهم‌ترین قطب‌های کشاورزی در شمال استان اردبیل به شمار می‌رود. کشاورزی در این منطقه به سبب وجود اراضی وسیع به دو صورت دیمی و آبی انجام می‌شود و در حال حاضر، در این منطقه بالغ بر 6480 هکتار اراضی زیر کشت آب و 3750 هکتار از اراضی این منطقه زیر کشت دیمی است. 

از آنجا که اکثر زمین‌های روستاهای اصلاندوز به کشت انواع محصولات کشاورزی و باغی اختصاص یافته است، برای آبیاری این زمین‌ها باید آب پایدار تامین شود تا کشاورزان بتوانند بدون دغدغه محصولات عالی و با‌کیفیت وارد بازار کنند. به همین دلیل، در صورت بهره‌برداری کامل پروژه پمپاژ فتحعلی و اراضی سد پایاب خداآفرین 13 هزار و 200 هکتاری از اراضی منطقه به زیر کشت آبی اضافه خواهد شد. 

از سوی دیگر، رودخانه دره‌رود یا همان قره‌سو با وجود پرفشار بودن در فصل‌های پاییز و زمستان و بهار در تابستان‌ها خشک می‌شود که این وضعیت باعث نارضایتی کشاورزان و باغداران حریم این رودخانه شده و در برخی مواقع خسارت قابل‌توجهی به کشاورزان وارد می‌کند. 

محصولات کشاورزی اصلاندوز گندم، پنبه، گوجه‌فرنگی، خیار، یونجه، جالیز، هندوانه، خربزه، کلزا و سویاست و اخیرا زعفران به صورت آزمایشی در خاک این منطقه کاشته شده است و کارشناسان کشاورزی به کشت این محصول در سال‌های آینده امیدوار شده‌اند. محصولات درختی این شهرستان هم شلیل، هلو، انار، آلو و آلوچه هستند و به گفته کارشناسان، تکمیل شبکه آبیاری تحت فشار در این شهرستان زمینه افزایش تولید این محصولات را فراهم می‌کند.