کلزا؛ جایگزین محصولات پرآب‌بر‌

آذربایجان غربی 3 / 2 درصد مساحت اراضی کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده و معیشت مردم استان از این طریق تامین می‌شود؛ هرچند به دلیل کم‌آبی این فعالیت صنعتی استان با چالش‌هایی مواجه است، با تغییر رویکرد و جایگزینی کشت کلزا ‌می‌توان بر مشکلات فائق آمد. 

به گزارش تسنیم، آذربایجان غربی با بهره‌مندی از 700 هزار تا یک ‌میلیون هکتار اراضی قابل کشت، یکی از استان‌های مستعد کشت انواع محصولات کشاورزی است و سالانه بیش از 50 درصد از اراضی این استان به کشت گندم اختصاص می‌یابد.

بر این اساس جلوگیری از کشت مستمر گندم در مزارع برای بهبود کیفیت محصول، تنوع در کشت و کشت جایگزین یکی از برنامه‌های استان برای توسعه در عرصه کشاورزی است. دانه روغنی کلزا به سبب داشتن قابلیت‌های مناسب یکی از محصولات مستعد و پربازده برای جایگزینی محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی به شمار می‌رود.

زیر کشت بردن کلزا علاوه بر خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی، صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی، کنترل آفت‌ها، درآمد 2 برابری از هر هکتار نسبت به کشت گندم و رعایت تنوع کشت در مزارع ظرفیت و مزیت‌های دیگری را به همراه خواهد داشت و جهاد کشاورزی نیز از بهره‌برداران کشت کلزا با توزیع بذر یارانه‌ای و خرید این محصول با قیمت هر کیلو‌گرم بیش از 34 هزار ریال حمایت لازم را انجام می‌دهد.

با توجه به اهمیت آب در سطح کشور به‌ویژه در آذربایجان غربی و روند احیای دریاچه ارومیه، تغییر نگرش و روش کشاورزان در این منطقه اهمیت ویژه‌ای دارد و این‌که برای سیاست‌های کلی ستاد کشوری احیای دریاچه ارومیه برای طرح‌های نکاشت و ممانعت از کشت محصولات آب‌بر مانند چغندرقند و سیب‌زمینی ترویج فرهنگ کشت کلزا نیز مورد توجه بیشتر قرار گرفته‌است. 


برداشت 14 هزار تنی محصول کلزا 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به میزان کشت گیاه کلزا در استان می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود امسال از 5200 هکتار سطح زیر‌کشت گیاه کلزا بیش از 14 هزار تن دانه روغنی این محصول در آذربایجان‌غربی برداشت شود. «رسول جلیلی» با بیان این‌که قیمت خرید تضمینی دانه روغنی کلزا 34 هزار و 398 ریال در سال جاری تعیین‌ شده است، اظهار می‌کند: برداشت کلزا در مرحله اول از سطح مزارع پلدشت آغاز شده و بعد از آن در سایر شهرستان‌های استان آغاز می‌شود.

تعداد 10 مرکز خرید دولتی نیز در شهرستان‌های پلدشت، خوی، سلماس، ارومیه، نقده، پیرانشهر، بوکان و شاهین‌دژ، میاندوآب و مهاباد برای تسهیل در امر خرید و رفاه حال زارعان کلزاکار استان در نظر گرفته ‌شده است. وی بیان می‌کند: امسال بذر یارانه‌ای به کشاورزان ارائه شده و دستگاه‌های ریزکارنده و هد برداشت نیز به‌صورت یارانه‌ای در اختیار زارعان قرار داده شده است. کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی در این زمینه برگزار می‌شود و انواع کودهای مورد نیاز پاییزه و بهاره نیز برای متقاضیان تأمین شده است. 


لزوم نظارت بر مراحل کشت کلزا

جلیلی با بیان این‌که انواع سموم حشره‌کش مورد نیاز نیز به کشاورزان داده شده و نظارت‌ها بر مراحل کاشت، داشت و برداشت محصول انجام‌ شده است، می‌گوید: در تمامی مزارع ارقام هیبریدی و گواهی‌شده کشت می‌شود و تمام شهرستان‌ها ارقامی یکسان بین زارعان توزیع شده و بذرهای توزیعی هم تولید داخلی و هم هیبرید خارجی می‌شوند. 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی تأکید می‌کند: سال گذشته 8197 تن کلزا از زارعان استان خریده شد که پیش‌بینی‌ها بیانگر افزایش دو برابری محصول امسال است؛ همچنین تاکنون مقدار 2500 تن دانه روغنی کلزا از کشاورزان این محصول در استان خریده شده که 450 تن کلزای خریده شده به مقصد کارخانه روغن‌کشی اصفهان حمل شده است. 


صرفه‌جویی 50 درصدی در مصرف آب 

رئیس اداره تولیدات گیاهی نقده می‌گوید: دولت در تهیه بذر کلزا 70 درصد قیمت بذر را به‌صورت یارانه پرداخت می‌کند که این امر به افزایش استقبال کشاورزان از کشت این محصول شده است. کلزا محصول کم‌آب‌‌بر و استراتژیکی است که کشت آن به تقویت و اصلاح خاک کمک می‌کند. 

«فیروز فرجامی» می‌افزاید: کشت کلزا نسبت به دیگر محصولات مثل چغندرقند 50 درصد کاهش مصرف آب را در پی دارد و از گیاهان دانه روغنی مهم در مناطق معتدل است که دارای طیف به نسبت وسیعی از سازگاری اقلیمی است. دانه کلزا 25 تا 55 درصد روغن و 18 تا 24 درصد پروتئین دارد و به خاطر اسیدهای چرب اشباع‌نشده و فاقد کلسترول از کیفیت تغذیه‌ای بالایی برخوردار است. 


برداشت اندک کلزا در ایران 

فرجامی بیان می‌کند: سالانه بیش از 55 میلیون تن کلزا در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، چین و کانادا به عنوان 3 تولید‌کننده اصلی این محصول به دست می‌آید؛ میزان تولید این محصول در ایران بسیار اندک و کمتر از 300 هزار تن در سال برآورد می‌شود که این رقم نیز در سال‌های اخیر با توجه ویژه وزارت جهاد کشاورزی به دست آمده است. 

وی تاکید می‌کند: تأمین روغن مورد نیاز کشور و جلوگیری از خروج ارز، تأمین علوفه مورد نیاز دام و طیور و تأمین امنیت غذایی و سلامت جامعه از اهداف توسعه کشت دانه‌های روغنی است. کشت دانه روغنی کلزا در تناوب با گندم موجب تقویت خاک و پایداری تولید گندم در کشور می‌شود و ترویج آن طی سال‌های اخیر عاملی برای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی آذربایجان‌غربی بوده است. 


اهمیت استراتژیک کشت کلزا

کلزا از جمله محصولات مهم روغنی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر مورد توجه جدی مسئولان قرار گرفته، اما هنوز جایگاه خود را برای بهبود الگوی کشت در بین کشاورزان پیدا نکرده است؛ محصولی راهبردی که می‌تواند در حل مشکلات اقتصادی در بخش کشاورزی و کاهش مصرف آب نقش‌آفرین باشد. کشاورزان با توجه به خشکسالی‌های پی‌در‌‌پی، کمبود آب و تغییر شرایط اقلیمی و کمک به روند احیای دریاچه ارومیه، باید به سمت کشت‌های استراتژیک با آب‌بری‌ کم حرکت کنند که یکی از این محصولات دانه‌های روغنی از جمله کلزاست.