ساماندهی یک گورستان تاریخی در تبریز

اظهارنظر مدیر عامل آرامستان‌های شهرداری تبریز مبنی بر دستور شهردار این کلان‌شهر برای ساماندهی گورستان تاریخی «امامیه»، خبر خوشی برای دوستداران مسایل تاریخی و فرهنگی است. به گزارش ایرنا، «احد فلاح» اعلام کرده است طبق دستور ویژه شهردار کلان‌شهر تبریز، هماهنگی‌های لازم برای ساماندهی اساسی این گورستان با شهرداری منطقه 3 انجام شده است و کل قبور این گورستان به زودی ساماندهی می‌شوند. 

وی گفته است که این گورستان متروکه به شمار می‌رود و طبق دستور قضایی، هیچ دفن جدیدی در آن انجام نمی‎شود. مدیر عامل سازمان آرامستان‌های شهرداری تبریز تشریح کرده است: برنامه‌ای برای تبدیل این گورستان(امامیه) به پارک نداریم و مقرر شده است پس از هماهنگی با شهردار منطقه 3 تبریز اقدامات لازم را در این خصوص انجام دهیم. وی تأکید کرد: اگر قرار باشد که این گورستان به پارک تبدیل شود، این کار با حفظ قبور انجام می‌شود. 

تخریب بدون کارشناسی گورستان‌های تاریخی تبریز به بهانه تبدیل آنها به بوستان‌های محلی از جمله پیامدهای ناگوار آغاز «تجدد آمرانه» در ایران در دوره رضاخان بود و نخستین قربانی آن گورستان تاریخی «گجیل» است که در متون تاریخی از آن با عنوان مقبره‌العرفا یاد می‌شود. 
گورستان تاریخی «گجیل» در اواخر نیمه نخست ۱۳۰۰ شمسی و در زمان شهرداری محمدعلی خان تربیت که خود از دانشمندان و فضلای ایران محسوب می‌شد، تخریب شد و این موضوع، آغازی بر تخریب دیگر گورستان‌های تاریخی تبریز بود که قدمت برخی از آنها مانند گورستان «دوه‌چی» به عصر آهن و مفرغ می‌رسید.

در دوره پهلوی دوم نیز گورستان‌های تاریخی محلات تبریز پس از تخریب به مدارس و اماکن عمومی تبدیل شد که هر چند در زمان خود اقدام مثبتی شمرده می‌شد، اما امروزه کارشناسان می‌گویند که گورستان‌های تاریخی، بهترین تجلی‌گاه تاریخ کشورمان از منظر بررسی میراث معنوی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در اعصار مختلف محسوب می‌شوند و در صورت تغییر کاربری، حداقل باید سنگ قبرهای شخصیت‌های مهم نهفته در آنها برای آگاهی آیندگان از میراث و تاریخ گذشته حفظ شود. 

آنان در تبیین این ادعا به اهمیت گورستان‌های تاریخی شهرهای مهم جهان از قبیل پاریس و مسکو اشاره می‌کنند که امروزه به جاذبه گردشگری این شهرها تبدیل شده‌اند. «اهراب قبرستانی»، «آش توکن قبرستانی»، «شاوا قبرستانی»، «قوم تپه قبرستانی» و... نمونه‌هایی از گورستان‌های تاریخی تبریز محسوب می‌شوند که در ۹ دهه اخیر بدون هیچ‌گونه کار کارشناسی، تخریب و بخش مهمی از تجلی عینی و در دسترس تاریخ این کهن شهر را با خود زیر خروارها خاک دفن کردند.