وقتی نان، شاخص سنجش تورم می‌شود

سمیرا رحیمی

قدمت نان به دوران نوسنگی بازمی‌گردد. نخستین نان‌های جهان در حدود 10هزار سال پیش از میلاد مسیح(ع) در فلسطین، سوریه، ترکیه، عراق و مصر امروزی پخت می‌شده‌اند. شاید از این‌روست که تقریبا در همه‌ نقاط کره زمین، نان به‌عنوان غذای اصلی شناخته می‌شود. امروزه صدها نوع نان مختلف وجود دارد که شهرتشان حتی به شهرت شهرها و کشورها منجر شده ‌است. از باگت فرانسه که قدمت آن به قرن 18میلادی بازمی‌گردد گرفته تا لواش ایران و ارمنستان و پیتا در کشورهای مدیترانه‌ای، نان تکه‌ای حیاتی از آشپزی در گوشه و کنار جهان به‌ شمار می‌رود.
کاچاپوری، مشهورترین نان سنتی کشور گرجستان، نانی است مملو از پنیر گرم و ذوب شده‌ که تنها و تنها به همراه تخم‌مرغ سرو می‌شود. شهرت این نان در گرجستان به اندازه‌ای است که هزینه پخت آن به‌عنوان شاخصی برای محاسبه تورم در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ شاخصی اقتصادی به نام کاچاپوری که توسط مدرسه بین‌المللی اقتصاد دانشگاه تفلیس ابداع شده‌ است.
نان پرتزل یکی از نان‌های سنتی چندین کشور اروپایی، به‌ویژه آلمان است که به‌دلیل شکلش به یکی از نماد‌های غذایی آلمان تبدیل شده‌است. خمیر این نان پیش از پخت به شکلی خاص گره زده می‌شود و با ادویه، سبزیجات و مغزهای متفاوتی طعم‌دار می‌شود اما مرسوم‌ترین طعم پرتزل طعم نمکی آن است. اگرچه گفته می‌شود این نام توسط راهبی مسیحی برای نمایش دست‌های درحال دعا ابداع شده، اما در اصل قدمت این نان به قرن‌ها پیش از تولد مسیح(ع) بازمی‌گردد.
لانگوس نان باستانی دیگری است که به‌عنوان یکی از نخستین نان‌های تخت یا صاف در جهان شناخته می‌شود. قدمت این نان به روم باستان بازمی‌گردد. اگرچه در آن زمان خمیر نان روی خاکستر آتش طبخ می‌شد، امروزه در مجارستان، این نان که یکی از غذاهای اصلی کشور به شمار می‌رود، درون روغن بسیار سرخ شده و سپس با مواد مختلفی مانند انواع پنیر و سبزیجات پوشانده می‌شود.
قدمت نان سنگک، یکی از مشهورترین نان‌های ایرانی، به قرن دهم یا یازدهم قمری بازمی‌گردد. این نان به نان ارتش ایران نیز مشهور بوده ‌است. هر سرباز مقداری سنگ رودخانه‌ای با خود حمل می‌کرد تا در محل قرارگاه، با ریختن سنگ‌ها روی یکدیگر، مطبخی برای پخت نان برای کل لشکر ایجاد شود.
نان مغزدار شیرین آنپان که پخت آن در ژاپن از سال1875 و در دوران خاندان می‌جی آغاز شده ‌است، از نان‌های سنتی مشهور در فرهنگ ژاپنی به شمار می‌رود که درون آن از خمیر لوبیا قرمز، خمیر لوبیا سفید، خمیر لوبیا سبز، کنجد یا فندق پر می‌شود. این نان درحدود 144سال پیش توسط سامورایی از کار بیکار شده‌ای به نام یاسوبی کیمورا برای نخستین بار پخته ‌شد و مغازه نانوایی او با نام کیمورایا همچنان در شهر گینزای ژاپن برقرار است.
ترتیلا که از نان‌های سنتی مکزیک و دیگر کشورهای آمریکای مرکزی است، علاوه بر محبوبیت بومی، شهرتی جهانی نیز دارد. این نان از دوران پیشاکلمبی، دوران پیش از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب و با استفاده از آرد ذرت طبخ می‌شده ‌است. امروزه نیز ترتیلای ذرتی محبوبیت بیشتری نسبت به ترتیلای گندمی دارد.
هلندی‌ها نیز مانند پرتزل آلمان‌ها، نان مشهوری به نام نان ببری دارند که پخت آن از اوایل دهه1970 در این کشور باب شده ‌است. پوسته ترد و تکه‌‌تکه نان که بافتی شبیه پوست ببر ایجاد می‌کند، باعث مشهور شدن این نان به نان ببری شده‌است. هلندی‌ها معمولا این نان را با کمک روغن کنجد طبخ می‌کنند که همین موضوع باعث ایجاد بویی متفاوت از دیگر نان‌ها در آن می‌شود. طرح‌های ببری روی نان نیز به‌دلیل آغشته کردن خمیر اصلی به لایه‌ای باریک از خمیر رقیق‌شده برنج ایجاد می‌شود.
نان سنتی مشهور لهستان با قدمتی بالای 600سال که با نام بومی ابوارزانک کاراکووسکی شناخته می‌شود، نانی حلقوی است که با طعم‌های شور یا شیرین پخت می‌شود. این نان که به‌صورت سنتی به‌عنوان یک غذای خیابانی شناخته می‌شود، در شهر کراکوف لهستان محبوبیت فراوانی دارد. پخت نسخه‌ای شبیه به این نان، با نام سیمیت، از سال1525 در استانبول ترکیه نیز باب شد. سیمیت اکنون یکی از مشهورترین اسنک‌های خیابانی کشور ترکیه به شمار می‌رود.