شبنم سیدمجیدی
زمین‌خواری از آن واژه‌هایی است که مشخص نیست نخستین بار کی و کجا به جای غصب و تغییر کاربری زمین از آن استفاده شد اما حدودا می‌توان گفت که قدمت این واژه به 20سال قبل می‌رسد؛ اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80که طرح‌هایی درباره برخورد با زمین‌خواری ارائه و گاه و بی‌گاه افشاگری‌هایی نیز در این زمینه خبرساز می‌شد. اما نخستین بار که یک مقام قضایی به‌طور رسمی درباره زمین‌خواری‌ها و پیگیری تغییر کاربری‌ها صحبت کرد، ابراهیم رئیسی - معاون قوه قضاییه وقت - بود که در آبان‌ماه سال1383 مطرح کرد. آن زمان حتی این اصطلاح میان دولتی‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گرفت و وقتی جانشین سرپرست دادسرای ویژه حفظ حقوق بیت‌المال در اراضی ملی در تیر‌ماه سال1385 گفته بود که 300پرونده در زمینه تصاحب زمین توسط اشخاص و نهادهای خاص تشکیل شده است، تأکید کرد که این یک اصطلاح محاوره‌ای است و مقامات قضایی هرگز از آن استفاده نمی‌کنند.
همان زمان رفع تصرف از 2میلیون و 830هزار متر مربع زمین انجام گرفته بود که رقم بسیار بالایی بود. از آن پس بود که اخبار تکان دهنده‌ای درباره زمین‌خواری هر روز از یک گوشه از کشور به گوش رسید و این واژه دیگر در ادبیات دولتی‌ها هم غریب نبود.
چندین سال گذشت و زمین‌خواری انواع مختلفی پیدا کرد و واژه‌های زیادی از آن منشعب شد. دریاخواری یکی از آنهاست. این واژه از آذر سال1392 بر سر زبان‌ها افتاد؛ زمانی که عده‌ای از سودجویان به طمع در اختیارگرفتن سواحل بکر دریا در جنوب کشور اقدام به خشک‌کردن قسمتی از این آب‌های زلال و ایجاد زمین‌های مصنوعی کرده بودند.
بعد از دریاخواری با واژه کوه‌خواری مواجه شدیم. این واژه را نخستین بار رئیس سازمان امور اراضی کشور در دی‌ماه سال1393 مطرح کرد. قباد افشار با اشاره به این پدیده جدید، از برنامه جدید زمین‌خواران برای تغییر کاربری تپه‌ها و کوه‌ها خبر داد.
درست یک‌ماه گذشت و در دیدار مسئولان و فعالان محیط‌زیست با مقام معظم رهبری، ایشان به پدیده زمین‌خواری و کوه‌خواری و ساخت‌وساز در ارتفاعات اشاره کردند و آن را از مسائل رنج‌آور و اسف‌بار دانستند و بعد از این بیانات بود که خیلی‌ها با واژه جدید کوه‌خواری آشنا شدند.
بعد از این بود که واژه‌های مربوط به تصرف منابع طبیعی یکی پس از دیگری، بر سر زبان افتادند. موید حسینی صدر، سخنگوی فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی سال1394 از واژه جنگل‌خواری در ادبیات رسمی کشور پرده‌برداری کرد و گفت: «امروزه علاوه بر نابودی درختان، زمین‌های جنگل‌ها هم تصرف شده و جنگل‌خواری رواج یافته است». این پدیده بیشتر درباره جنگل‌های شمال ایران و جنگل‌های هیرکانی مورد توجه قرار گرفت.
بعد از زمین‌خواری، دریاخواری، کوه‌خواری و جنگل‌خواری، نوبت به کویرخواری رسید. در شهریور سال1394 بود که این واژه برای نخستین‌بار مطرح شد؛ زمانی که در 3کیلومتری روستای مصر در کویر مرکزی ایران که فقط 2 خانوار در آن ساکن بودند، بعد از مدتی یک هتل ساخته شد و بخشی از زمین‌های آن مدعی پیدا کرد.
یکی از جدیدترین پدیده‌ها در این‌باره نفت‌خواری است. این واژه نخستین بار در سال1396، وقتی به میان آمد که ادعاهایی درباره اتهام یکی از فرماندهان سابق نیروی انتظامی مطرح می‌شد. یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی از فساد مالی و اتهام نفت‌خواری یکی از فرماندهان سابق نیروی انتظامی صحبت کرده بود. اما بعدها به‌طور رسمی این واژه درباره بابک زنجانی به‌کار رفت و بیژن زنگنه، وزیر نفت، برند نفت‌خواری را مختص او دانست.
واژه‌های زمین‌خواری، کوه‌خواری، نفت‌خواری، جنگل‌خواری، دریاخواری نخستین‌بار از کجا آمدند؟
آنان که خاک، آب و درخت را می‌بلعند
در همینه زمینه :
